بررسی بحران‌های خاورمیانه، تقابل‌های آمریکا و اسرائیل با ایران و سرنوشت برجام

شبکه بین المللی بی‌بی‌سی در یک برنامه تحت عنوان "خارج از سایه ها: بررسی بحران‌های خاورمیانه، تقابل‌های آمریکا و اسرائیل با ایران و سرنوشت برجام" با چند تن از کارشناسان ایرانی، آمریکایی و اسراییل سخن گفته است که بخش‌هایی از این برنامه مستند در زیر می‌آید.

به گزارش ایسنا، در این مستند ژنرال مکنزی فرمانده سابق نیروهای مسلح آمریکا، ژنرال پترائوس، رئیس سابق سازمان سیا و کلسی داونپورت از بخش عدم اشاعه انجمن کنترل تسلیحات آمریکا و سید حسین موسویان استاد دانشگاه پرینستون، سید محمد مرندی مشاورتیم هسته‌ای ایران وحسین کنعانی مقدم از سرداران پیشین سپاه و نیز تامیر پاردو مدیر پیشین سازمان اطلاعات ملی اسرائیل، رونن برگمن محقق و نویسنده، ژنرال آمودیاسون از فرماندهان پیشین نظامی این رژیم شرکت کردند.

سید حسین موسویان در پاسخ به سوالی در مورد خصومت اسرائیل و ایران گفت: خصومت‌ها بین ایران و اسرائیل بعد از انقلاب ایران شکل گرفت. در دوران شاه، ایران و اسرائیل روابط دیپلماتیک و سیاسی و حتی امنیتی و نظامی داشتند. اما بعد از انقلاب، ایران روابط با اسرائیل را قطع کرد چون جمهوری اسلامی کشوری بنام اسرائیل را به رسمیت نمی‌شناخت و به همین دلیل هم سفارت اسرائیل در تهران را به فلسطین داد. جمهوری اسلامی ایران از ابتدا اعتقاد داشته که اصولا کشوری بنام اسرائیل جعلی است و تنها کشور فلسطین اصالت و واقعیت تاریخی داشته و دارد.

وی درباره روابط ایران با حزب الله به عنوان یکی از اساسی‌ترین خصومت‌های میان دو طرف ایران و اسراییل اظهار کرد: واقعیت این است که اسرائیل درسال ۱۹۸۲ به کشور لبنان تجاوز کرد و روزانه ده‌ها نفر را کشت و در یک جنگ نابرابر، هزاران نفر را قتل عام کرد و با بمباران‌های روزانه، لبنان را در آستانه ویرانی کامل قرار داد. متاسفانه در آن مقطع کشورهای عربی و قدرت‌های جهانی هم هیچ اقدامی برای مقابله و متوقف کردن تجاوز نظامی اسرائیل به لبنان نکردند. ایران برای حفظ حاکمیت کشور لبنان، به تشکیل یک گروه مقاومت شیعی بنام حزب الله در لبنان کمک کرد تا در مقابل تجاوز اسرائیل بایستد. در واقع حزب الله لبنان به خاطر مقابله با تجاوز اسرائیل به لبنان شکل گرفت. اگر اسرائیل حمله نظامی نمی‌کرد، گروه یا سازمانی بنام حزب الله تشکیل نمی‌شد.

رونن برگمن محقق و نویسنده در مورد سیاست اسرائیل درباره ایران گفت: از نظر ایران آمریکا شیطان بزرگ و اسرائیل شیطان کوچک است.

وی با این ادعا که ایران علنا اعلام کرده که دنبال نابودی اسرائیل است در اظهاراتی گفت: ما بر اساس اعتقادات خودمان می‌گوییم، قبل از آنکه کسی بخواهد ما را ازبین ببرد، ما باید او را از بین ببریم و به قوانین و مقررات جهانی هم وقعی نمی‌گذاریم و استراتژی اسرائیل این است که هر کشوری که دنبال نابودی اسرائیل است، نباید اجازه دسترسی به بمب هسته‌ای داشته باشد.

ژنرال آمودیاسون از اسرائیل نیز در مورد دکترین اسرائیل گفت: دکترین بگین می‌گوید هر کشوری که به دنبال نابودی شماست و قصد دستیابی به بمب هسته ای دارد، باید از بین برود. صدام دیکتاتوری بود که اسرائیل را تهدید به نابودی کرد و دنبال بمب هسته‌ای بود و لذا ما به تاسیاست هسته‌ای عراق حمله کردیم. من خودم خلبان حمله به تاسیسات عراق بودم و نهایتا صدام هم از بین رفت.

موسویان در مورد سابقه روابط خصمانه آمریکا و ایران گفت: کودتای آمریکا و انگلیس علیه دولت مردمی مرحوم دکتر مصدق درسال ۱۹۵۳، موجب چرخش اساسی در روابط ایران و آمریکا شد. آمریکایی‌ها با مشارکت با انگلیس در ساماندهی کودتای ۱۹۵۳، اشتباه بزرگی کردند. چون به مدت حدود یکصد سال یعنی از سال ۱۸۵۶ تا ۱۹۵۳، ایران و آمریکا یک روابط بسیار دوستانه و گسترده در تمامی ابعاد سیاسی و اقتصادی و فرهنگی مبتنی بر مشارکت و دوستی واقعی داشتند. منتهی با کودتای سال ۱۹۵۳، آمریکا در حقیقت دموکراسی را در ایران کشت، چون یک نخست وزیر مردمی و منتخب را سرنگون و همراه با اسرائیل یک ربع قرن از حکومت دیکتاتوری شاه حمایت کردند. سازمان‌های امنیتی سیا و موساد در شکنجه زندانیان سیاسی ایران مشارکت داشتند که این نیز یک عامل اساسی در ایجاد خصومت بین ایران و آمریکا شد.

کلسی داونپورت از انجمن کنترل تسلیحات آمریکا در این باره‌ اظهار کرد: یقینا حمایت آمریکا از کودتای ۱۹۵۳ علیه حکومت مصدق در ایران، هسته اصلی دشمنی ایران با آمریکاست.

محمد مرندی در مورد استفاده از سلاح‌های شیمیایی در دوران جنگ تحمیلی عراق گفت: آمریکایی‌ها و غربی‌ها سلاح شیمیایی در اختیار صدام گذاشتند که او علیه ایرانی ها استفاده کرد. من خودم دو بار از حملات شیمیایی صدام جان سالم به در بردم. بسیاری از ایرانی‌ها قربانی سلاح های شیمیایی شدند.

کلسی داونپورت در مورد توان هسته‌ای و دفاعی ایران گفت: تلاش ایران برای بازدارندگی، به خاطر این است که در دوران جنگ عراق، ایران مورد حملات سلاح های شیمیایی و موشکی قرار گرفت و جامعه جهانی کاری در محکومیت صدام و متوقف کردن او کاری نکرد، اما در سال ۲۰۰۳، سیاست ایران تغییر کرد و از آن زمان تاکنون، ایران به دنبال حفظ توان هسته ای به عنوان یک عامل بازدارنده است که مورد حمله قرار نگیرد.

تامیر پاردو، مدیر اطلاعات ملی اسرائیل در مورد سناریوهای اسرائیل در برخورد با برنامه هسته‌ای ایران گفت: یک سناریو این است که ایرانی‌ها بفهمند که وقت خود را برای دستیابی به بمب هسته‌ای نباید تلف کنند. این سناریو ممکن نبود. دومین سناریو حمله نظامی به تاسیسات هسته ای ایران بود که تصمیم به آن نداشتیم. سناریو سوم فشارهای سنگین سیاسی و اقتصادی در ابعاد مختلف و عملیات خرابکاری در برنامه هسته‌ای ایران برای کاهش سرعت برنامه هسته ای بود که این سناریو را انتخاب کردیم.

سید محمد مرندی در مورد علت افزایش سطح غنی سازی ایران گفت: ایران برای افزایش قدرت چانه زنی سطح غنی سازی خود را به سطح ۶۰% افزایش داد، چون آمریکایی‌ها و غربی‌ها تحریم‌ها علیه کودکان و زنان و مردم ایران را افزایش دادند و موجب از دست رفتن جان بسیاری از مردم ایران شدند. آنها تحریم‌های وحشیانه را برای افزایش قدرت چانه زنی توسعه دادند و ما هم سطح غنی سازی خود را به ۶۰% افزایش دادیم. اما ما دنبال ساخت بمب نیستیم.

کلسی داونپورت گفت: ایران در مقابل هر اقدامی از سوی آمریکا، عکس العمل نشان داده است. منتهی برنامه هسته ای ایران به نقطه ای رسیده که احتمال اشتباه محاسباتی زیاد است، چون ایران به عبور از خط قرمز آمریکا و اسرائیل نزدیک شده است. مثلا اگر ایران بخواهد غنی سازی را به ۹۰% افزایش دهد، آمریکا و اسرائیل دست روی دست نخواهند گذاشت. لذا یا توافق صورت می‌گیرد و یا اینکه آمریکا مجبور می‌شود که با اقداماتی برنامه هسته ای ایران را به عقب برگرداند.

ژنرال پترائوس رئیس پیشین سازمان سیا گفت: بایدن مصم است که از دسترسی ایران به بمب هست‌ای جلوگیری کند. وقتی که من فرمانده نیروی نظامی آمریکا در خاورمیانه (سنتکام) بودم، طرحی برای نابودی برنامه هسته ای ایران تهیه کردم تا نتواند سال‌ها به بمب دسترسی داشته باشد و الان هم آمریکا چنین قدرتی دارد. طرح من در اواخر دوران بوش و اوائل دوران اوباما بود.

وی مدعی شد که ارتش آمریکا توان فوق العاده ای دارد و به خوبی می‌داند چگونه برنامه هسته ای ایران را حتی در اعماق زمین نابود کند.

ژنرال فرانک مکنزی فرمانده نیروهای مسلح آمریکا در زمان ترور سردار سلیمانی نیز مدعی شد: ژنرال سلیمانی به عراق می‌رفت تا حملات علیه آمریکا را تشویق کند. لذا ما تصمیم به حذف او گرفتیم. ارزیابی ما این بود که ادامه حیات وی خطر بیشتری دارد نسبت به ریسک کشتن او. البته این نوع تصمیمات یک تصمیمات سختی است که در سطح ریاست جمهوری اتخاذ می‌شود و نه یک فرمانده نظامی.

کلسی داونپورت در مورد ترور شهید فخری زاده گفت: اسرائیل با حمایت آمریکا برخی از دانشمندان هسته ای ایران را به قتل رساند. منتهی بعد از قتل فخری زاده، پارلمان ایران قانونی گذراند که با تعهدات ایران در قالب برجام فاصله زیادی داشت. بعد از خروج ترامپ، روحانی به طور حساب شده تعهدات ایران در برجام را کاهش می‌داد اما قانون مجلس بسیار تندتر از سیاست روحانی بود و بازگشت به برجام را مشکل کرد.

تامیر پاردو از اسرائیل در مورد عملیات خرابکارانه اسرائیل علیه برنامه هسته ای ایران مدعی شد: وقتی که ایران به سمت بمب حرکت می‌کند ما باید هر کاری می‌توانیم انجام دهیم که به عقب برگردد.

موسویان در پاسخ به سوالی در مورد برنامه هسته ای ایران گفت: سال‌هاست همه در مورد برنامه هسته ای ایران صحبت می‌کنند. هیچ کس در مورد اسرائیل که تهدید اصلی هسته ای در خاورمیانه است، حرفی نمی‌زند. اسرائیل تنها جایی در خاورمیانه است که بمب هسته‌ای دارد، معاهده هسته ای یعنی ان پی تی را نپذیرفته و اجازه بازرسی به آژانس بین المللی انرژی اتمی نمی‌دهد. دلیل این موضوع هم وجود استاندارد دوگانه قدرت‌های جهانی به ویژه آمریکاست. ریشه فشارهای آمریکا در مورد برنامه هسته ای ایران هم این است که ایران بعد از انقلاب متحد آمریکا باقی نماند. اگر ایران متحد آمریکا بود از چند دهه قبل بمب هسته ای داشت و آمریکا هم مخالفتی نمی‌کرد.

کلسی داونپورت هم گفت: اسرائیل نه تنها بمب هسته ای دارد بلکه سیستم‌های پیشرفته حمل بمب هسته ای هم دارد و از این ابزار به عنوان قدرت بازدارندگی علیه تهدیدات موجودیت خود استفاده می‌کند و اجازه نمی‌دهد که کشور دیگری در خاورمیانه از این قدرت برخوردار شود زیرا می‌خواهد برتری نظامی خود را با بمب هسته ای نسبت به سایر کشورها حفظ کند.

ژنرال مکنزی در مورد پیمان ابراهیم بین اسرائیل و برخی کشورهای عربی گفت: در حقیقت با توجه به پیمان صلح ابراهیم بین اسرائیل و برخی از کشورهای عربی، ما تصمیم گرفتیم که ارتش اسرائیل به نیروهای نظامی آمریکا در خاورمیانه (سنتکام) ملحق شود. این تصمیمی بود از پایین به بالا یعنی از سوی فرماندهی نظامی آمریکا به کاخ سفید پیشنهاد شد. این تصمیم به انزوای ایران در منطقه کمک کرد.

حسین کنعانی مقدم از سرداران پیشین سپاه در مورد ترور سردار سلیمانی و پیمان ابراهیم گفت: وظیفه انتقام قتل سردار سلیمانی به عهده سپاه است. پیمان ابراهیم برای امنیت اسرائیل است و در درازمدت به نتیجه نمی‌رسد چون فلسطینی ها در این پیمان نیستند. اگر مذاکرات صلح با فلسطین به نتیجه برسد، پیمان ابراهیم هم می‌تواند سرنوشت متفاوتی داشته باشد.

ژنرال پترائوس در مورد سیاست‌های منطقه ای ایران مدعی شد: ایران می‌خواهد منطقه شیعی در خاورمیانه را کنترل کند. ایران نیروهای نظامی غیر دولتی در منطقه را شکل داده و برای اهداف خودش استفاده می‌کند مثل حوثی ها در یمن.

ژنرال فرانک مکنزی در مورد تهدیدات ایران گفت: توان هسته ای ایران تنها تهدید نیست. توان موشک‌های بالستیکی و برخی دستاورهای دیگر ایران در زمینه هوایی مثل موشک‌های زمین به هوای کروز و پرنده های بدون سرنشین، تهدیدات جدی تری است چون ایران در ده سال گذشته به پیشرفت‌های مهمی دست یافته است و نسبت به سایر کشورهای منطقه برتری موشکی دارد و می‌تواند به کشورهای همسایه حمله کند و ضربات مهلکی به آنها بزند. ایران در سال های گذشته تحریم های گسترده علیه مردمش را تحمل کرده تا به این دستاورهای نظامی برسد.

رونن برگمن از اسرائیل در مورد سناریوی حمله نظامی به ایران گفت: اسرائیل ظرفیت نظامی حمله نظامی به ایران را ندارد . حتی اگر ظرفیت آن را هم داشته باشد، هیچ نخست وزیری در اسرائیل چنین ریسکی نخواهد کرد و به سیاست عملیات مخفی و سایبری و ترور دانشمندان و فشار برای تحریم و غیره ادامه خواهد داد. اما معمای بزرگ اینجاست که اگر برجام احیا شود، آیا آمریکا مانع عملیات مخفی اسرائیل علیه ایران خواهد شد یا نه. فرض کنید امروز برجام امضا شود و اسرائیل به عملیات خرابکاری ادامه دهد و ایران به آمریکا بگوید اگر این عملیات ادامه یابد، من از برجام خارج می‌شوم. آن وقت موضع آمریکا چه خواهد بود؟ این معمایی است که جواب آن را نمی دانیم.

کلسی داونپورت در پاسخ به اینکه بهترین مسیر برای صلح درخاورمیانه چیست؟ گفت: برخی جناح های اسرائیلی می‌فهمند که اگر برجام شکست بخورد، برنامه "ب" خوبی وجود ندارد اما اگر در انتخابات آتی نیروهای رادیکال برنده شوند، آنها تحت هیچ شرایطی زیر بار احیای برجام نخواهند رفت و تقابل تشدید خواهد شد چون آنها آمریکا را به درگیری وسیع‌تر با ایران، تحت فشار قرار خواهند داد.

ژنرال پترائوس گفت: ایران باید سیاست‌های رادیکالی خود در منطقه را متوقف کند و همسایگان خود را اذیت نکند. اگر ایران این کار را بکند، درگیری گسترده با ایران مهار خواهد شد.

موسویان پنج اقدام را به این شرح پیشنهاد کرد: قدم اول: برجام هرچه سریعتر احیا شود که در اینصورت بهترین ضمانت برای رفع نگرانی‌ها در مورد بمب هسته ای خواهد بود. قدم دوم: اصول برجام منطقه ای شود تا شفافیت در برنامه هسته ای کلیه کشورهای منطقه ایجاد شود. قدم سوم:  قطعنامه های سازمان ملل در مورد عاری سازی خاورمیانه از سلاح هسته ای اجرا شود. چون اسرائیل باید انحصار بمب های هسته ای خود را بشکند. قدم چهارم: قطعنامه های سازمان ملل در مورد عاری سازی خاورمیانه از کلیه سلاح های کشتارجمعی اعم از شیمیایی و هسته ای و بیولوژیک عملیاتی شود. قدم پنجم: یک سیستم همکاری و امنیت جمعی بین هشت کشور حاشیه فارس ایجاد شود.

انتهای پیام