«السودانی» و ماموریت دشوار

خبرگزاری مهر-گروه بین الملل: با اشغال عراق توسط نیروهای آمریکا در سال ۲۰۰۳ ، رژیم بعث این کشور فروپاشید. براساس قانون اساسی دایمی جدید عراق، این کشور دارای نظام جمهوری دموکراتیک فدرال است و نظام حکومتی آن پارلمانی است.حکومت در عراق از نوع پارلمانی است که در آن قوه مجریه در اختیار نخست وزیر عراق بوده که توسط نمایندگان ائتلاف اکثریت مجلس نمایندگان عراق برای یک دوره ۴ ساله انتخاب می‌شود.

برای تشکیل دولت، نخست‌وزیر و کابینه‌اش می‌بایست بتواند رای حداقل دو سوم نمایندگان مجلس را کسب بکند. نخست وزیر عراق فرمانده کل نیروهای مسلح است. عمر هر دولت در عراق ۴ سال می‌باشد.

اعضای پارلمان به واسطه انتخابات به صورت مستقیم از سوی مردم تعیین می‌شوند و پارلمان نیز شورای ریاست جمهوری، متشکل از رئیس جمهور و دو معاونش را انتخاب می‌کند. رئیس جمهور نیز نخست وزیر را مسئول تشکیل کابینه می‌کند. به دلیل تنوع قومی و مذهبی و مشارکت نمایندگان تمام گروه‌ها در پارلمان، پست‌های سیاسی حکومت و هیات دولت بین احزاب و گروه‌های مختلف طبق میزان نمایندگان آنها تقسیم می‌شود. در حال حاضر نخست وزیر شیعه ، رئیس جمهور کرد و رئیس مجلس در عراق سنی مذهب است.

ماراتن تشکیل دولت عراق

معمولا روند سیاسی عراق همواره با التهابات فراوان روبرو است. از زمانی که عراقیها تصمیم به برگزاری انتخابات زودهنگام پارلمان در دهم اکتبر سال ۲۰۲۱ گرفتند بیش از یکسال سپری شد تا گروههای سیاسی عراق توانستند رئیس جمهور و به دنبال آن نخست وزیر را انتخاب کنند. از زمانی که عبداللطیف رشید رئیس جمهور شد و به دنبال آن محمد شیاع السودانی را مامور تشکیل کابینه کرد، السودانی به سرعت رایزنی های خود را برای تشکیل دولت جدید آغاز کرد.گروههای سیاسی متوجه خطرناک بودن اوضاع بودند از این رو نامزدهای خود را معرفی کردند و به دنبال آن جلسه پارلمان برگزار شد و به کابینه السودانی رای دادند.

دولت السودانی، نهمین دولت عراق از زمان حمله آمریکا به عراق در سال ۲۰۰۳ محسوب می‌شود و دولت جدید در حالی رونمایی شد که بیش از یکسال از برگزاری انتخابات زودهنگام پارلمانی در دهم اکتبر سال گذشته میلادی سپری شد. دولت جدید روز پنجشنبه با اکثریت آرای نمایندگان رای اعتماد گرفت و در جلسه پارلمان بیش از ۲۵۰ نماینده از مجموع ۳۲۹ نماینده حضور داشتند.

۲۱ وزیر از ۲۳ وزیر کابینه تشکیل شده توسط السودانی در حالی رای اعتماد گرفتند که به وزیر مسکن و عمران و وزیر محیط زیست به علت اختلاف بین احزاب کُرد رای اعتماد داده نشد.

اسامی وزرای پیشنهادی دولت السودانی که از پارلمان عراق رأی اعتماد گرفتند، به شرح ذیل است:

١-وزیر امور خارجه: فؤاد حسین

٢-وزیر نفت: حیان عبدالغنی

٣-وزیر برنامه ریزی: محمد تمیم

٤-وزیر دارایی: طیف سامی

٥-وزیر دفاع: ثابت محمد

٦-وزیر کشور: عبدالامیر الشمری

٧-وزیر بهداشت: صالح مهدی

٨-وزیر مهاجرت: ایفان فائق

٩-وزیر حمل و نقل: رزاق محیبس

١٠-وزیر منابع آبی: عون ذیاب

١١-وزیر کار: احمد الاسدی

١٢-وزیر جوانان: احمد المبرقع

١٣-وزیر آموزش و پرورش: ابراهیم نامس

١٤-وزیر تجارت: اثیر داود سلمان

١٥-وزیر دادگستری: خالد شوانی

١٦-وزیر برق: زیاد علی فاضل

١٧-وزیر ارتباطات: هیام عبود

١٨-وزیر کشاورزی: عباس جبر

١٩-وزیر آموزش عالی: نعیم العبودی

٢٠-وزیر صنایع: خالد بتال نجم

٢١-وزیر فرهنگ: احمد فکاک احمد

در کابینه دولت جدید عراق نام ۳ زن به چشم می خورد که وزارت دارایی، مهاجرت و امور مهاجران و ارتباطات را برعهده گرفتند.

طیف سامی، از نیروهای وابسته به محمد شیاع السودانی، نخست وزیر عراق، وزیر دارایی عراق، ایوان فائق جابرو، از نیروهای وابسته به ریان الکلدانی از جنبش بابلیون، وزیر مهاجرت و امور مهاجران و هیام عبود از نیروهای وابسته به فالح الفیاض، رئیس الحشد الشعبی، وزیر ارتباطات عراق شد.

وزیر دارایی عراق

طیف سامی السعیدی، وزیر دارایی عراق است که بسیاری از محافل سیاسی در عراق احترام بسیاری برای او قائل هستند.چندی قبل وزارت خارجه آمریکا، جایزه «زن شجاع» را به خاطر «مبارزه با فساد مالی» به وی داد.

وی پیش از این به عنوان معاون وزیر دارایی عراق فعالیت کرده و نقش بسزایی در مبارزه با ظلم و فساد در حوزه مالی عراق داشته است. طیف سامی متولد ۱۹۶۳ و ۵۹ ساله است که مدرک لیسانس مدیریت و اقتصاد را از دانشگاه بغداد گرفته است.

وزیر مهاجرت

دومین زن وزیر کابینه دولت جدید عراق ایوان فائق جابرو است که از شخصیت های برجسته در عراق به شمار می رود. وی از مسیحیان کلدانی و فعال اجتماعی است و از زنان عراقی در محافل بین المللی دفاع کرده است.

ایوان فائق جابرو متولد ۱۹۸۱ و ۴۱ ساله در بصره است که لیسانس خود را در رشته میکروبیولوژی از دانشگاه بصره گرفته است. وی دارای مدرک دیپلم فلسفه از انستیتو بابل و دیپلم روانشناسی از لبنان نیز است.

ایوان فائق جابرو در دولت مصطفی الکاظمی، نخست وزیر سابق عراق نیز به عنوان وزیر مهاجرت و امور مهاجران عراق فعالیت می کرد.

وزیر ارتباطات

سومین زن وزیر کابینه دولت جدید عراق نیز هیام عبود الیاسری است که به عنوان معاون وزیر ارتباطات فعالیت داشته است. وی در زمینه های مختلف فعالیت داشته و یکی از شخصیت های مهم حکومت عراق است.

وی متولد ۱۹۶۷ و ۵۵ ساله از بغداد است که مدرک فوق دکترای خود در مهندسی ارتباطات را از استرالیا و دکترای مهندسی ارتباطات را از بغداد گرفته است.

برنامه دولت السودانی

همه گروه های سیاسی بر سر برنامه پیشنهادی محمد شیاع السودانی، نخست وزیر منتخب، توافق کردند. اصلاح قانون انتخابات ظرف ۳ ماه و برگزاری انتخابات زودهنگام ظرف یک سال در سرفصل برنامه دولت مدنظر السودانی نخست وزیر مکلّف عراق آمده است.

برنامه وزارتخانه بر چند نکته اصلی از جمله موارد ذیل تاکید کرد: مقابله با فقر و بیکاری، مبارزه با فساد مالی و اداری، رسیدگی به بحران برق، حمایت از اقشار ضعیف جامعه، مبارزه با بیکاری، ایجاد فرصت‌های شغلی، فعال کردن نقش متولیان سرمایه گذاری، ارتقای صنعت، تسریع در بازسازی مناطق آزاد شده، تکمیل پرونده آوارگان، بهبود خدمات بهداشتی برای شهروندان، بهبود بخش ساخت و ساز و خدمات شهری، مبارزه با فساد و هدر رفتن پول ملی، افزایش حمایت از تولیدات کشاورزی، بهبود بخش صنعتی، بازگرداندن اعتماد به محصول و تولیدات عراقی، توسعه صنعت نفت، بازسازی ساختار عمومی، مدیریت پول ملی برای کاهش فشار بر مصرف کنندگان، بهبود کیفیت خدمات مخابراتی، توسعه بخش حمل و نقل، دستیابی به یک نظام آموزشی متعهد به ارزش‌ها، فراهم کردن فرصت‌های آموزش برابر برای همه با کیفیت بالا، بهبود سرمایه‌گذاری و گسترش افق‌های آن، فعال کردن بخش گردشگری برای تنوع بخشیدن به اقتصاد کشور، اتخاذ سیاست کنترل جمعیت، کنترل تغییرات در ساختار جمعیتی، فعال کردن مسائل حقوق بشر، توانمندسازی زنان، ارتقای سطح حاکمیت رسمی عراق، تقویت زیرساخت های نظامی و امنیتی، اصلاح قانون انتخابات مجلس و برگزاری انتخابات زودهنگام ظرف یک سال.

گام محکم السودانی

نخست‌وزیر عراق در نخستین جلسه هیات دولت در ابتدا با تبریک به وزرا به مناسبت کسب رای اعتماد پارلمان، بر لزوم تلاش همه وزرا متناسب با سطح اعتماد مردم و نمایندگان‌شان در این مقطع حساس و دشوار تاکید کرد و اظهار داشت: ما ثابت خواهیم کرد که اهل مسئولیت‌پذیری در این زمان حساس هستیم.برگزاری نخستین جلسه و آغاز فعالیت دولت در روز جمعه حاوی این پیام است که دولت دارای آمادگی و جدیت لازم برای تلاش شبانه روزی فارغ از تعطیلات و مناسبت‌های رسمی است، زیرا ما خود، زمان و توان‌مان را وقف به سرانجام رساندن این مسئولیت خواهیم کرد.

السودانی تاکید کرد: مسئولیت ما در هیات دولت مسئولیت گروهی است و همه جوابگوی تصمیمات گرفته شده فارغ از عناوین سیاسی ثانویه هستند چرا که وابستگی و وفاداری نخست ما به عراق است.

نخست‌وزیر عراق با بیان اینکه همه وزرا باید فرایند تحویل وزارتخانه‌ها را به آرامی و اصولی انجام دهند، اظهار داشت: وزرا باید از اتخاذ تصمیمات شتاب‌زده و حذف افراد دوری کنند و این موضوع را مدنظر قرار دهند که همه این افراد، کارمندان دولت عراق هستند.

وی با بیان اینکه همه اعضای کابینه صورت حساب مالی خود را به دیوان حسابرسی اعلام کنند، دستور داد: انتخاب مدیران دفاتر وزارتخانه‌ها منحصرا از کادر همان وزارتخانه و نه از گروه‌های سیاسی باشد چرا که وزارتخانه‌ها مملو از کارمندان مجرب و پاکدست و شایسته است.

مین های خطرناک در مسیر السودانی

قدر مسلم آن است که کابینه محمد شیاع السودانی با چالشهای مهمی باید دست و پنجه نرم کند. در راس این چالشها غول بزرگی به نام فساد است. علاوه بر آن پرونده هایی مانند برق برای مردم عراق جنبه حیاتی دارد به ویژه در کشوری که در تابستان دمای آن به بالای ۵۰ درجه می رسد. بحث های زیر ساختی مانند بهداشت و نیز خدمات رسانی هم یکی از ریشه های اعتراضاتی که اخیرا در عراق رخ داده بوده است و باید السودانی چاره ای برای آن بیاندیشد.

اگر موضع مخالف جریان صدر یکی از نگرانی‌های اساسی السودانی و کابینه وی باشد، پرونده‌های چالش‌برانگیز بسیاری نیز در برنامه دولت جدید وجود دارد که برای السودانی مشکل‌ساز خواهد شد و احتمال دارد بر عمر دولت کنونی تاثیر بگذارد از جمله اینکه در برنامه دولت آمده است باید ظرف مدت ۳ ماه، قانون انتخابات کنونی اصلاح و طی یک سال انتخابات زودهنگام پارلمانی برگزار شوداگر موضع مخالف جریان صدر یکی از نگرانی‌های اساسی السودانی و کابینه وی باشد، پرونده‌های چالش‌برانگیز بسیاری نیز در برنامه دولت جدید وجود دارد که برای السودانی مشکل‌ساز خواهد شد و احتمال دارد بر عمر دولت کنونی تاثیر بگذارد از جمله اینکه در برنامه دولت آمده است باید ظرف مدت ۳ ماه، قانون انتخابات کنونی اصلاح و طی یک سال انتخابات زودهنگام پارلمانی برگزار شود.

به گفته ناظران، السودانی با «صخره بزرگی» به نام جریان صدر روبرو است که از دولت وی و سازوکار توزیع وزارتخانه‌ها میان احزاب راضی نیست. السودانی با چالش‌های دیگری نظیر آمادگی برای انتخابات زودهنگام است که گروه‌های نوپا و جریان صدر خواهان برگزاری هر چه زودتر آن هستند، روبرو است.

همگامی با صدری‌ها و نگه داشتن آنها در وضعیت آرامش نخستین چالش دولت جدید است و ناکامی در آن به معنای بروز سناریوهای بسیار است که بهترین حالت آن، استعفای السودانی و بدترین آن بروز درگیری میان صدری‌ها و طرفداران چارچوب هماهنگی است.

در این میان نباید انتظار داشت که السودانی معجزه کند به ویژه که مشکلات کنونی عراق حاصل انباشت سالها بحران است. در واقع برنامه ای که دولت السودانی ارائه داده متناسب با حجم بحرانها نیست و بار سنگینی بر دوش دولت جدید محسوب می شود.

برای السودانی میراث سنگینی گذاشته شده است. علاوه بر مشکلات سیاسی و اقتصادی که باید کابینه او با آن دست و پنجه نرم کند، کمبود آبی، مشکلات کشاورزی و خشکسالی که به طور مستقیم بر زندگی عراقیها تاثیرگذار است، نیازمند راهکار سریع و موفقی است تا کابینه جدید بتواند اعتماد مردم را به خود جلب کند.

السودانی در شرایطی سکان امور را در عراق به دست گرفته است که اوضاع جهانی ملتهب است. وی باید برای توقف حملات مداوم ترکیه که در دوره الکاظمی به بیانیه های محکومیت نسبت به آن بسنده شد، فکری کند. پرونده های نفت و گاز، ماده ۱۴۰ قانون اساسی و مقابله با تحرکات داعش پیش روی نخست وزیر جدید عراق و کابینه او قرار دارد.

نکته مهم در بحث تشکیل دولت جدید عراق گشایشی است که در بن سیاسی حاصل شده است. در واقع اینکه السودانی دو هفته پس از مکلف شدن کابینه را تشکیل داد به نوبه خود دستاوردی محسوب می شود و این نوید دهنده ثبات سیاسی است.