روزگار خودنمایی با جعلیاتی به‌نام پهلوی

عده‌ای در سال‌های قبل از انقلاب، عنوان پهلوی‌دانی را دست‌آویز خودنمایی می‌کردند و سخنان غلطی به‌نام «الفاظ پهلوی» تحویل این و آن می‌دادند و با این خودنمایی‌ها جوانان را گمراه می‌کردند.

به گزارش ایسنا، سیدمحمدعلی امام شوشتری در مقاله‌ای که «یک اثر جاندار و دیرپای» نام دارد و در سال ۱۳۴۶ در مجلۀ «وحید» (شماره ۵۰) منتشر شده، دربارۀ اهمیت زبان پهلوی آورده است: «از میان زبان‌های کهن ایرانی، زبان پهلوی نزدیک‌ترین زبان‌ها به فارسی کنونی است و این نزدیکی نه‌تنها از دیدگاه هم‌ریشگی در بسیاری از لغات هویدا است بلکه زبان پهلوی در قاعده‌های دستوری با فارسی کنونی بسیار نزدیک است و یگانگی دارد؛ از این رو برای هر کسی که در ادبیات و تاریخ ایران پژوهش می‌کند نیاز فراوان پیش خواهد آمد تا آگاهی‌هایی در زمینۀ زبان پهلوی برای خود فراهم سازد.

این سخن در نزد دانشمندان و محققان به قدری روشن است که برای اثبات وجود چنین نیازمندی محتاج دلیل‌آوری نیستیم. اما با بودن این احتیاج مبرم تاکنون برای شناختن واژه‌های پهلوی به‌شکلی که در روزگار زنده بودن این زبان به‌کار می‌رفته‌اند و معنی هر واژه، مرجع معتبری در کتب فارسی وجود نداشت و این یک نقیضه بزرگی بود که همیشه در سر راه پژوهشگران در تاریخ و ادبیات ایران خودنمایی می‌کرد. 

بدتر آن‌که چون در سال‌های اخیر پهلوی‌دانی نشانه‌ای از داشتن سرمایۀ ژرف ادبی و احیاناً نشانی از حس ایراندوستی شمرده می‌شد و مرجع معتبری برای شناختن واژه‌های این زبان در فارسی وجود نداشت، گروهی که از دانش‌پژوهی تنها به خودنمایی و فضیلت‌فروشی‌های عامیانه بسنده می‌کنند، عنوان پهلوی‌دانی را نیز دست‌آویز خودنمایی می‌گرفتند و سخنان پوچ و غلطی به‌نام «الفاظ پهلوی» تحویل این و آن می‌دادند و با این خودنمایی‌های کودکانه جوانان را گرفتار گمراهی و کج‌فهمی می‌کردند.»

فرهنگ پهلوی بهرام فره‌وشی از دیدگاه زبان‌شناسان جایگاه ویژه‌ای دارد. از این نویسنده دو اثر مرجع در دو جلد با عنوان‌های «فرهنگ پهلوی به فارسی» (۱۳۴۶) و «فرهنگ فارسی به پهلوی» (۱۳۵۲) منتشر شده که حاصل ۱۶ سال کار مداوم او بوده است. این فرهنگ، نخستین کوشش علمی در این زمینه و دربردارنده ده‌هزار واژه پهلوی با ذکر ریشه و صورت فارسی‌شده آن‌هاست‌.

به گفتۀ برخی محققان، در این فرهنگ، بسیاری واژه‌های مبهم ادبیات کهن فارسی وجود دارد که به یاری آن‌ها می‌توان به درک برخی از مفاهیم ناگشودۀ ادب کهن دست یافت. بسیاری واژه‌های ازیادرفتۀ فارسی را که اصل آن‌ها در این فرهنگ یافت می‌شود، می‌توان با اطمینان از ریشه و بن آن‌ها به کار برد.

براساس آنچه در این فرهنگ آمده، برای تعداد بسیاری از واژه‌های بیگانه که اکنون به‌کار برده می‌شوند و گاه می‌پنداریم که معادلی در فارسی ندارند، می‌توان در میان انبوه واژه‌های پهلوی معادلی پیدا کرد و به هنگام نیاز آن را به کاربرد. بسیاری از شکل‌های دستوری که در زبان پارسی امروز متروک شده ‌ند در میان این واژه‌ها یافت می‌شوند. این شکل‌ها، تصویری از ساخت دستوری زبان پهلوی و زبان برخی از متون کهن پارسی را به دست می‌دهند و می‌توانند در بازسازی دستور زبان فارسی الهام‌بخش باشند.

انتهای پیام