چرا گاهی ماه در روشنایی روز پدیدار می‌شود؟

پریسا عباسی_ ما گاهی ماه را همانند شب، در روشنایی روز نیز می‌بینیم؛ از آنجا که ماه نور خورشید را انعکاس می‌دهد، در شرایطی که ماه به زمین نزدیک‌تر می‌شود، در آسمان روز یا شب بسیار درخشان‌تر به نظر می‌آید. بعد از خورشید، با اختلاف زیاد، ماه درخشان‌ترین جرم آسمانی قابل رویت از زمین است.

بیشتر بخوانید:

عکس | ظهور یک بشقاب‌پرنده در نقاشی سال 1350

کلک جدید ایلان ماسک برای پول گرفتن از توییتری‌ها!

اما ماه همیشه در طول روز قابل دیدن نیست. این به دلیل وجود جو زمین و چرخه مداری قمر طبیعی سیاره ماست. اگر سیاره ما جو نداشت، ماه همیشه از زمین قابل رویت بود. در عین حال، گام‌های ماه (به حالت‌های مختلف دیده شدن بخش روشن ماه از زمین گفته می‌شود) بدین معناست که زمانی که ماه بین خورشید و زمین حرکت می‌کند- مثلا در زمان طلوع ماه جدید- سمت روشن ماه از ما دور می‌شود و نیمه تاریک ‌آن رو به زمین قرار می‌گیرد. این امر اساسا ماه را برای کسانی که از زمین، آسمان را تماشا می‌کنند نامرئی می‌کند.

ماه باید بر نورهای خورشید غلبه‌کند تا در روز دیده شود!

ذرات گاز موجود در اتمسفر زمین که عمدتا نیتروژن و اکسیژن هستند، نورهایی با طول موج کوتاه، مانند آبی و بنفش را پراکنده می‌کنند. این پراکندگی که شامل جذب و انتشار دوباره نور در جهت‌های متفاوت است، باعث می‌شود تا آسمان آبی به نظر برسد.

ادوارد گینان استاد نجوم و اختر فیزیک در دانشگاه ویانوای پنسیلوانیا، در گفتگو با live science گفته:«ماه برای اینکه بتواند در طول روز از زمین دیده شود، باید بتواند بر نورهای پراکنده از سوی خورشید غلبه کند.» به‌مدت دو یا سه روز در زمان ماه نو، ماه از روی زمین قابل رویت نیست، چرا که موقعیت آن در آسمان به ترتیبی است که نور ساطع شده از خورشید، درخشش بیشتری از ماه دارد و نور ماه را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. اما معمولا نکته اینجاست که به دلیل نزدیکی نسبی ماه به زمین (۳۸۴.۴۰۰ کیلومتر) نور منعکس شده‌ای که از ماه به زمین می‌رسد درخشان‌تر از سایر اجرام آسمانی دورتر مانند ستارگان یا سیارات دیگر است.

به گفته گینان ستاره‌هایی که از زمین قابل رویت هستند، میلیون‌ها میلیارد بار کم نورتر از نوری که از خورشید به ما می‌رسد و میلیون‌ها بار کم‌نورتر از ماه هستند. نور ساطع شده از خورشید به قدری در آسمان ما زیاد است که اغلب در طول روز بر نور ستارگان غلبه می‌کند، اما همیشه نمی‌تواند جلوی نور منعکس شده از طرف ماه را بگیرد.

ستاره‌شناسان، از روشنایی سطوح به عنوان راهی برای تعیین کمیت روشنایی ظاهری اشیایی از جمله اجرام کهکشان‌ها یا سحابی‌ها بهره‌ می‌گیرند؛ بدین ترتیب که میزان نوری که از آنها در بخشی از آسمان شب ساطع می‌شود و از زمین قابل رویت است، را اندازه‌گیری می‌کنند. گینان در این باره می‌گوید:«از آنجایی‌که ماه از سایر ستاره‌ها به زمین نزدیک‌تر است، درخشندگی سطحی آن بیشتر از درخشندگی سطح آسمان است، به این ترتیب ما می‌توانیم ماه را به راحتی در نور روز ببینیم.»

اگرچه قابل رویت بودن ماه در نور روز تحت تاثیر عوامل دیگری نظیر فصل، گام قرارگیری ماه و شفافیت آسمان در آن روز خاص است.

۲۵ روز در سال می‌توان ماه را در روشنایی نور روز تماشا کرد!

به طور متوسط ۲۵ روز در هر ماه از سال، می‌توان ماه را در روشنایی نور روز در آسمان مشاهده کرد. پنج روز دیگر، زمان ماه نو و ماه کامل است. زمانی که ماه نو می‌شود، آنقدر به خورشید نزدیک است که نمی‌توان آن را دید. وقتی به زمان ماه کامل نزدیک می‌شویم، فقط هنگام شب می‌توانیم ماه را در آسمان ببینیم؛ زیرا با غروب خورشید، ماه طلوع می‌کند و با طلوع خورشید، ماه غروب می‌کند. به گفته گینان: «تنها روزی که نمی‌توان ماه و خورشید را همزمان در آسمان دید، زمان ماه کامل است. در این روز بعد از غروب خورشید، ماه طلوع می‌کند و بعد از غروب ماه، خورشید طلوع می‌کند. بنابراین تنها روزی است که ما نمی‌توانیم ماه و خورشید را همزمان در آسمان ببینیم.»

ماه هر روز به مدت ۱۲ ساعت بالای خط افق قرار می‌گیرد، اما ممکن است نتوانیم آن را در تمام ساعات روز ببینیم. مثلا در فصل زمستان که روزها در عرض‌های جغرافیایی میانی کوتاه‌تر هستند، زمان دیده شدن ماه در طول روز کوتاه‌تر خواهد بود ماه زمان کوتاه‌تری دارد تا در طول روز در آسمان ظاهر شود.

به گفته گینان بهترین زمان برای دیدن ماه در طول روز، ربع اول ماه (یک هفته بعد از ماه نو) و ربع سوم (یک هفته بعد از ماه کامل) است. در طول ربع اول، بعد از ظهرها می‌توانید قمرمان را که از مشرق طلوع می‌کند، ببینید. در ربع سوم ماه، قمر زمین در طول مدت صبح قابل مشاهده است که در غرب آسمان غروب می‌کند. این بازه‌های زمانی طولانی‌ترین دوره‌هایی هستند که می‌توان ماه را به‌طور همزمان با خورشید به مدت ۵ تا ۶ ساعت در آسمان دید.

پدیده دیگری که بر روی رویت ماه تاثیر می‌گذارد، زمین تاب یا نور زمین است. گینان می‌گوید: «در طول دوره هلال ماه، وقتی که ماه از نظر زاویه‌ای نزدیک به خورشید است، در واقع شما می‌توانید قسمت تاریک ماه را ببینید که به خاطر نور درخشان، نباید آن را ببینید.» اما بخش تاریک ماه، نور منعکس شده را از زمین می‌گیرد. بهترین زمان برای دیدن این پدیده، در طول دوره‌ هلال ماه است، یعنی سه یا چهار روز بعد از ماه نو.

گینان به تماشاگران تازه‌کار ماه وب‌سایت‌هایی را پیشنهاد می‌دهد که تقویم قمری و زمان طلوع و غروب خورشید را ارائه می‌دهند.

منبع: لایوساینس

۲۲۷۲۲۷