قتل و رازهایی که از گذشته تا امروز روایت و تکرار می‌شود

مرجان صادقی: سبک یا ژانر هارد بویلد، داستان جنایی با حضور یک کارآگاه است که در دوران ممنوعیت الکل در ایالات‌متحده آمریکا (۱۹۳۳-۱۹۲۰) و پس از آن رونق گرفت. در اواخر سال ۱۹۲۹ میلادی، سال رکود آمریکا که گرد ناامیدی و تنش بر اجتماع پاشیده شده بود، این داستان‌های کارآگاهی برای انعکاس دلهره و ناامیدی مردم نوشته می‌شدند. وظیفه کارآگاه داستان‌های هارد بویلد به‌عنوان شخصیت اول این داستان‌ها این بود که بتواند بخشی از بی‌نظمی‌های اجتماعی را سامان ببخشد.

از نشانه‌های عمده این نوع داستان این بود که برقراری عدالت برای کارآگاه عواقب وخیمی به بار می‌آورد. از آن‌جایی‌که نگاه به نظام قضایی نگاه مثبتی نبود و آن را به‌اندازه مجرمان سازمان‌یافته، فاسد می‌دانستند، موقعیتی که داستان هارد بویلد ایجاد می‌کرد، در چرخه خشونت ادامه پیدا می‌کرد. «جان دیلی»، «دشیل همت»، «ریموند چندلر»، «چستر هایمز»، «راس مکدونالد» و «میکی اسپیلین» به‌عنوان نویسنده‌ی داستان‌های هارد بویلدی هستند. تفاوت اصلی ژانر تریلر با هارد بویلد در تنوع ترکیب‌های مختلفش است. هارد بویلد فقط به داستان‌های پلیسی و کارآگاهی تعلق دارد درحالی‌که تریلر انواع مختلفی را در برمی‌گیرد: پلیسی، جنایی، جاسوسی، تاریخی، حقوقی، سایبر و...

رمان وارث خاموشی نوشته «مهدیه زرگر» از نشر کتاب‌سرای تندیس را می‌توان در دسته‌ی این سبک دانست. داستان در سمنان اتفاق می‌افتد و فصل اوّل رمان با در جاده‌ی برفی در منطقه‌ای به اسم «سرو کوهی» و زاویه‌ی دید یک زن معلول شروع می‌شود.

«سرش را تکیه داد به شیشه‌ی سرد ماشین، به صدایی که هر صبح و شب در سرش ناله می‌کرد گوش سپرد. نه به خودش، نه این زنی که در ماشین نشسته بود و هراسان اطرافش را می‌پایید، به زن درونش همانی که هنوز زنده بود.» ص ۱۰

این شروع نشان می‌دهد نویسنده قصد برگشت به دورانی را دارد که درگذشته‌ی زن اتفاق افتاده؛ نویسنده در مورد انتخاب این فصل به‌عنوان لولای دروازه‌ی مرکزی رمان می‌گوید: نه‌تنها در داستان‌ها و قصه‌ها بلکه در زندگی حقیقی، گذشته همیشه مرموز و کنجکاویی برانگیز است. رازهایی که انسان با خود هر روز هر شب به این‌سو و آن‌سو می‌کشند. رازها و وقایعی که دیگران دوست دارند به آن سرک بکشند.
در رمان وارث خاموشی زن معلول هم گذاری به گذشته می‌زند؛ آنچه مخاطب دوست دارد بداند. نکته دیگر اینکه من در بیشتر آثارم همیشه افتتاحیه را با رازی از گذشته شروع می‌کنم چون به نظرم جذابیت داستان بیشتر حفظ می‌شود.

تصویر خدشه‌دار شده‌ی زن و نگاه زن‌ستیز به‌طور تلویحی در فصل اوّل و سپس در ورود داستان یعنی قتل پزشک زن، تصویری است که تا اندازه‌ای به مخاطب محل رخداد جنایت را نشان می‌دهد. آن‌چنان‌که در فصل اوّل زنی ملتمسانه خطاب به مردی می‌گوید: «آقا تورو به امام رضا بگذره، اشتباه کرده» ص ۱۱

در ادامه: «زن بر اثر سقوط از پشت‌بام مُرده» ص ۱۶

«یونس با خودش گفت زن از لحظه‌ای که تصمیم به خودکشی گرفته درد کشیده» ص ۱۷

نویسنده از تعریف اشتباه در انجام وظیفه و عدول از دایره‌ی وظایف و تعاریف تیپیکال زن و همین‌طور تعدیل این نگاه عرفی با گذشت زمان در این رمان می‌افزاید: زنان وارث خاموشی همگی به‌نوعی معترض‌اند. حتی آن زنی که لب‌های زنان خطاکار را می‌دوزد و سوزن در سر نوزادان می‌کند. آن‌ها حتی وقتی در زندگی معمولی خود هستند باز هم دست به خطا می‌زنند تا راهی برای زندگی بهتر پیدا کنند. راهی برای فرار یا حتی عدم پذیرش اشتباه...
روای راستین رمان وارث خاموشی زنان هستند از ملاسکینه گرفته تا مادر یونس بازرگان که در جای‌جای رمان همراه ماست.

مهدیه زرگر