تاریخ مطبوعات افغانستان به قلم روزنامه‌نگار فقید این کشور

به گزارش خبرنگار مهر، کتاب «پیشینه روزنامه‌ها و مجلات افغانستان: ۱۲۴۶ – ۱۳۵۲» از نوشته‌های مرحوم سیف‌الدین مستمند سلجوقی است که در ۱۰۸ صفحه توسط موسسه آرتاکوانا در افغانستان منتشر شده است.

کتاب شامل سه فصل کلی است: «نشریات افغانستان قبل از استقلال» که در این فصل نشریه‌هایی چون هفته نامه کابل، شمس النهار، سراج الاخبار، سراج الاطفال، اتحاد مشرقی، ابلاغ و معرف معارف معرفی شده‌اند، «نشریات افغانستان از استقلال الی اصلاحات شاه محمود خان» که در این فصل نیز نشریاتی چون ستاره افغان، اتفاق اسلام، ارشاد النسوان، طلوع افغان، مجموعه اردو، بیدار، جریده ثروت، امان افغان و… معرفی شده‌اند و «نشریات افغانستان در دهه دموکراسی» که در آن جرایدی چون جریده افغان ملت، خلق، جریده مردم، مساوات و ده‌ها نشریه دیگر معرفی شده‌اند.

مرحوم مستمند سلجوقی (درگذشته به سال ۱۳۸۷) معلم، مورخ و روزنامه نگار توانای عرصه مطبوعات افغانستان بود. او به سال ۱۳۰۶ در هرات به دنیا آمد. تعلیمات مقدماتی را نزد پدرش مرحوم مفتی سراج الدین سلجوقی به انجام رسانید. تعلیمات ابتدایی و ثانوی را در مکتب رشدیه هرات تکمیل کرد و جهت ادامه تحصیل در رشته نظامی عازم کابل شد، اما نسبت وفات مادر و مریضی پدر مجبور به ترک مکتب نظامی شد و بخاطر مراقبت از پدرش به هرات بازگشت. در ایام اقامت کابل از مصاحبت برادر دانشمندش استاد صلاح الدین سلجوقی استفاده و بهره کافی گرفت و بنا به تشویق او به عالم مطبوعات و نوشتن علاقه‌مند شد.

بعد از مراجعت از کابل ابتدا در شرکت ارزاق مشغول به کار شد و در ادامه به مسلک معلمی درآمد و در کنار آن در انجمن‌های ادبی هرات حاضر شد و به کار مقاله نویسی و گزارش نویسی برای نشریات پرداخت و نام مستعار مستمند را برای خود برگزید.

پس از مدتی مسئولیت دفتر نمایندگی آژانس خبری باختر در هرات بر عهده گرفت و گزارش‌هایش در روزنامه اتفاق اسلام نیز منتشر می‌شد و مسئولیتی نیز در این روزنامه داشت. بعدها به کابل رفت و در رادیو افغانستان شغلی بدو محول شد و بعدها ریاست مطبوعات افغانستان را نیز برعهده گرفت.

مدیر مسئولی انجمن ادبی هرات، نگارنده مسئول روزنامه دیوه جوزجان و مدیر مطبوعات آن ولایت، نگارنده مسئول روزنامه فاریات و مدیر مطبوعات آن ولایت، عاون مطبوعات ولایت هرات، نگارنده مسئول روزنامه بیدار ولایت بلخ، نگارنده مسئول روزنامه اتحاد بغلان و مدیر مطبوعات آن ولایت، نگارنده مسئول روزنامه بدخشان و مدیر مطبوعات آن ولایت، معاون ریاست مطابع کابل، معاون ریاست آریانا دایره المعارف و عضو هیات تحریر آن، نگارنده مسئول روزنامه پروان ومدیر مطبوعات ولایت پروان و… بخشی دیگر از فعالیت‌های کارنامه حرفه‌ای مستمند سلجوقی است.

مرحوم مستمند سلجوقی علاوه بر اینکه شخصیت سخن سنجی داشت و نگارنده‌ای توانا بود، معلومات و آگاهی کافی و مفیدی نیز از حوادث و رویدادهای تاریخی اواخر سده نوزدهم و اوایل سده بیستم خورشیدی در افغانستان داشت و اطلاعات ارزشمندی از خصایل و ویژگی‌های ارباب دولت سیاسمداران و رجال آن زمان به ذهن سپرده بود. این معلومات را از مطالعه کتب تاریخی و بیشتر از مصاحبت پدر و برادرش آموخته بود.

احترام و محبت ادب دوستان و فرهنگیان هرات نسبت به آن مرحوم سبب شد که او را به نمایندگی از جامعه فرهنگی حوزه جنوب به لویه جرگه قانون اساسی در کابل بفرستند. همینطور بنا به تقاضای شهروندان هراتی مدتی نیز ریاست افتخاری انجمن شاروالی هرات را بر عهده گرفت. این شخصیت فرهنگی برجسته افغانستان سرانجام در بیست و ششم اردیبهشت ۱۳۸۷ از دنیا رحلت کرد.