پلیس اطفال و فرار از خانه و مدرسه/بررسی ادامه دار یک لایحه

به گزارش خبرنگار مهر، اردیبهشت ماه سال گذشته بود که لایحه تشکیل پلیس ویژه اطفال و نوجوانان برای طی تشریفات قانونی به مجلس شورای اسلامی ارسال شد.

در صورت تصویب نهایی این لایحه و تبدیل شدن به قانون، فراجا مکلف است ظرف یک سال از تاریخ لازم الاجرا شدن این قانون، پلیس ویژه را با رعایت ضوابط و مقررات مربوط، به عنوان پلیس تخصصی و زیر نظر فرماندهی ناجا تشکیل دهد و نسبت به انتخاب، جذب و آموزش افراد واجد شرایط و به کارگیری آنان در پلیس ویژه اقدام کند.

اقدامات پلیس قضائی در رابطه با فرار از مدرسه

از مواردی که در این لایحه دیده شده است بحث فرار افراد مشمول این لایحه است. در این راستا و بر اساس ماده ۱۳ این لایحه، چنان‌چه پلیس ویژه در حین انجام وظیفه در اماکن عمومی از وضعیت‌های مخاطره‌آمیز مانند فرار از منزل یا مدرسه برای طفل یا نوجوان مطلع گردد یا با آن مواجه شود، مکلف است ضمن اقدام قانونی، در مورد فرار از منزل نسبت به تحویل وی به سازمان بهزیستی کشور و در مورد فرار از مدرسه نسبت به تحویل وی به ولی اقدام کند. سازمان مذکور نیز در چارچوب وظایف و بر اساس مصلحت طفل یا نوجوان، نسبت به تحویل وی به ولی اقدام و در موارد ضروری او را به مراکز حمایتی و درمانی معرفی می‌کند.

مسئله تحویل به بهزیستی از موارد مهم این لایحه است که در ماده ۱۴ آن هم ذکر شده است به طوری که قانون گذار پیش بینی کرده است که در مواردی که طفل یا نوجوان در وضعیت مخاطره‌آمیز تحت شمول قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست و بدسرپرست (مصوب ۱۳۹۲) باشد، پلیس ویژه او را به سازمان بهزیستی کشور تحویل می‌دهد و موضوع را به دادستان گزارش می‌کند و در دیگر موارد، چنان‌چه نگهداری موقت جهت حمایت یا مراقبت از وی ضروری باشد، ضمن ارائه پیشنهادهای لازم، با دستور دادستان، وی را به سازمان بهزیستی کشور یا سایر اشخاص داوطلب که مصلحت طفل یا نوجوان ایجاب کند، مانند اقربای وی و معتمدان تحویل می‌دهد.

کشف جرم و تحقیق از سوی پلیس ویژه

یکی دیگر از مواردی که در این لایحه دیده شده است، کشف جرم و تحقیق است. به طوری که در ماده ۱۷ این لایحه آمده است که «تمام وظایف مربوط به ضابطان در مورد جرایم مرتبط با افراد مشمول این قانون حسب مورد زیر نظر دادسرا یا دادگاهی که به طور مستقیم به جرم آنان رسیدگی می‌کند، توسط پلیس ویژه انجام می‌شود؛ مگر در جرایم تروریستی که وزارت اطلاعات در چهارچوب این قانون اقدام می‌کند. سایر ضابطان، تنها در صورت عدم حضور و یا اعلام نیاز پلیس ویژه می‌توانند وظایف آن را طبق مقررات این قانون انجام داده و یا همکاری‌های لازم را به عمل آورند و مکلّفند در اسرع وقت گزارش اقدامات خود را حسب مورد به پلیس ویژه و یا مقام قضائی ارائه کنند.»

چنان‌چه بزرگسال، طفل یا نوجوان را در نقض قوانین جزایی معاوند کند، وظایف ضابطان توسط پلیس ویژه انجام می‌شود.

هرگاه طفل یا نوجوان در جرایم ارتکابی توسط افراد بزرگسال مشارکت یا معاونت کند یا از وی به عنوان وسیله ارتکاب جرم استفاده شود و یا طفل یا نوجوان توسط بزرگسالان بزه‌دیده واقع شود، تحقیقات مرتبط با طفل یا نوجوان توسط پلیس ویژه و با هماهنگی و مشارکت سایر ضابطان دادگستری انجام می‌شود.

بر اساس این لایحه، پلیس ویژه مکلف است به محض اطلاع از نقض قوانین جزایی توسط اطفال یا نوجوانان، در جرایم غیرمشهود، مراتب را برای کسب تکلیف و اخذ دستورهای لازم به مرجع قضائی صالح که تحقیقات مقدماتی زیر نظر آن انجام می‌شود، اعلام کند و مرجع یاد شده نیز پس از بررسی لازم، دستور انجام تحقیقات را صادر و یا تصمیم قضائی مناسب اتخاذ می‌کند.

روش‌های رسیدگی غیرقضایی

بر اساس این لایحه، روش‌های غیرقضایی رسیدگی به موارد نقض قوانین جزایی از سوی اطفال و نوجوانان عبارتند از نشست خانوادگی و میانجی‌گری که مطابق ترتیبات مقرر در این قانون انجام می‌شود. همچنین در مواردی که مطابق این قانون امکان رسیدگی غیرقضایی وجود دارد، مرجع قضائی می‌تواند با صدور دستور ارزیابی، موضوع را به پلیس ویژه یا مددکار اجتماعی ارجاع دهد تا موارد زیر بررسی و گزارش تهیه شود:

۱- کسب نظر از بزه‌دیده و طفل یا نوجوان متهم به نقض قوانین جزایی در مورد روش رسیدگی.

۲- بررسی و اظهارنظر در مورد روش غیرقضایی مناسب و چگونگی اعمال آن.

۳- معرفی اشخاصی که حضور آنان در فرایند رسیدگی غیرقضایی ضروری و مؤثر است.

۴- کسب اطلاعات ضروری مؤثر در مورد طرفین.

۵- بررسی دیگر موارد.

بررسی این لایحه چندین هفته است که در کمیسیون حقوقی و قضائی مجلس در حال بررسی است و پس از گذشت یک سال هنوز به نتیجه نهایی و تصویب نرسیده است.

در راستای این بررسی قرار است، ادامه رسیدگی به لایحه پلیس ویژه اطفال و نوجوانان روز چهارشنبه در کمیسیون تخصصی حقوقی و قضائی مجلس انجام شود.