انتخابات کنگره آمریکا؛ با پیروزی جمهوری‌خواهان چه اتفاقی می‌افتد؟

خبرگزاری مهر، گروه بین الملل: انتخابات میان دوره‌ای کنگره آمریکا در سال دوم دوره رئیس جمهور مستقر برگزار می‌شود. مطابق با قانون اساسی تمام اعضای مجلس نمایندگان و یک سوم اعضای مجلس سنا در انتخابات میان دوره‌ای انتخاب می‌شوند. لذا انتظار می‌رود در انتخابات پیش رو سرنوشت تمام ۴۳۵ عضو کنگره، ۳۳ یا ۳۴ عضو از مجلس سنا و ۳۴ فرمانداری ایالت به علاوه ایالت‌های «ورمونت» و «نیوهمپشایر» مشخص می‌شوند. همچنین در انتخابات میان دوره‌ای، بسیاری از ایالت‌ها اعضای مجالس قانون گذاری ایالتی خود را مشخص می‌کنند و برخی از شهرداران نیز انتخاب می‌شوند. اما آنچه انتخابات میان دوره‌ای را حائز اهمیت می‌کند، تعیین سرنوشت کنگره ایالات متحده آمریکا متشکل از مجلس نمایندگان و مجلس سنا است که بر موضوعاتی مانند سیاست خارجی و حتی سرنوشت دولت آتی این کشور تأثیرگذار است.

«جو بایدن» رئیس جمهور دموکرات آمریکا در حالی دولت را در سال ۲۰۲۰ تحویل گرفت که حزب دموکرات با ۲۲۲ نماینده در برابر حزب جمهوری خواه با ۲۱۱ نماینده اکثریت مجلس نمایندگان را در اختیار داشت. اما دموکرات‌ها در مجلس سنا با ۴۸ کرسی در برابر ۵۰ کرسی حزب جمهوری خواه در اقلیت بودند. جایگاه کنگره بعنوان یک نهاد قدرتمند در ساختار سیاسی ایالات متحده آمریکا آن را به یک بازیگر مهم در صحنه سیاست داخلی و سیاست خارجی این کشور تبدیل کرده است. در آستانه انتخابات میان دوره‌ای کنگره که روز سه شنبه ۱۷ آبان برگزار خواهد شد سوالاتی مطرح هستند، از جمله اینکه وضعیت احزاب به ویژه در نظرسنجی‌ها چگونه است؟، سناریوهای ممکن در رابطه با نتیجه انتخابات چیست؟ و نهایتاً اینکه سیاست خارجی ایالات متحده آمریکا چه تأثیرات احتمالی از انتخابات میان دوره‌ای کنگره خواهد پذیرفت؟ در این یادداشت تلاش خواهد شد تا به این سوالات پاسخ داده شود.

وضعیت احزاب در آستانه انتخابات میان دوره‌ای

به صورت تاریخی گفته می‌شود که حزب متبوع رئیس جمهور مستقر عملکرد ضعیفی نسبت به حزب اپوزیوسیون در انتخابات میان دوره‌ای دارد. اگر این قاعده در انتخابات پیش رو نیز صادق باشد، انتظار می‌رود حزب دموکرات اکثریت خود را در مجلس نمایندگان از دست بدهد و حزب جمهوری خواه بتواند کرسی‌های بیشتری را کسب کند. نظرسنجی‌های انجام شده نیز این روال تاریخی و موقعیت برتر حزب جمهوری خواه را تأیید می‌کنند.

مطابق با نظرسنجی‌های انجام شده در شرایط کنونی ایالات متحده آمریکا «اقتصاد» و «معیشت» مهمترین موضوع برای شهروندان محسوب می‌شود و بصورت طبیعی مهمترین عامل تأثیرگذار در رأی آنها نیز خواهد بود. ضعف عملکرد دولت بایدن در حوزه اقتصادی دست جمهوری خواهان برای حمله به دموکرات‌ها را باز گذاشته است. طی تابستان گذشته تقریباً تمام نامزدهای جمهوری خواه کارزارهای انتخاباتی خود در ایالت‌ها را با تمرکز بر موضوع اقتصاد و وضعیت معیشتی مردم ایالات متحده آمریکا برگزار کردند.

این در حالی است که نامزدهای دموکرات در کارزارهای انتخاباتی خود بیشتر بر روی موضوعاتی مانند حقوق زنان از جمله دفاع از قانونی شدن سقط جنین متمرکز هستند و امیدوارند بتوانند از موضع منفی بخش عظیمی از جامعه زنان ایالات متحده نسبت به سیاست‌های جمهوری خواهان در جهت جذب آرای آنها بهره برداری کنند.

با این وضعیت انتظار می‌رود شکست فراتر از انتظاری پیش روی دموکرات‌ها قرار داشته باشد. نظرسنجی ABC News که هفته گذشته انجام شده است نشان می‌دهد که ۴۹ درصد از آمریکایی‌ها موضوع اقتصاد را اولویت اول کشور می‌دانند در حالی که تنها ۱۴ درصد معتقد هستند که موضوعی مانند «سقط جنین» دارای اولویت است. لذا راهبرد نامزدهای دموکرات برای انتخابات میان دوره‌ای از پیش شکست خورده است به ویژه اینکه عملکرد دولت دموکرات بایدن و ناتوانی در کنترل نرخ تورم نیز پیش روی شهروندان ایالات متحده آمریکا وجود دارد. از این رو محتمل‌ترین سناریو در انتخابات پیش روی میان دوره‌ای ایالات متحده آمریکا تشکیل کنگره‌ای حداقل با اکثریت مؤثر جمهوری خواهان در مجلس نمایندگان است. سوالی که مطرح می‌شود این است که پیروزی جمهوری خواهان در انتخابات چه پیامدهایی را در پی خواهد داشت؟

پیروزی جمهوری خواهان در کنگره

کنترل مجلس نمایندگان به عنوان یکی از تاثیرگذارترین نهادها در ساختار سیاسی ایالات متحده آمریکا آثار و تبعات مشهودی را در فضای سیاست داخلی ایالات متحده آمریکا بر جای خواهد گذاشت. گفته می‌شود که عملکرد و تصمیمات کنگره آثار و پیامدهای فوری و ملموسی بر وضعیت زندگی شهروندان ایالات متحده آمریکا دارد. بعنوان مثال هر دو حزب در دوران تبلیغات نامزدهای خود برای تصدی کرسی‌های کنگره وعده ارائه و تصویب قوانینی با محوریت مجاز یا ممنوع بودن» سقط جنین» داده اند. پس از آنکه دیوان عالی ایالات متحده در ماه ژوئن وضعیت مجاز بودن سقط جنین را تغییر و تصمیم در مورد آن را به ایالت‌ها سپرد، این موضوع به یکی از محورهای چالشی در جامعه تبدیل شد. جمهوری خواهان وعده داده اند که در صورت پیروزی طرحی را ارائه خواهند داد که سقط جنین در سطح ملی و بصورت قانونی ممنوع شود. در مقابل دموکرات‌ها نیز روی وعده بازگرداندن حق زنان برای سقط جنین تمرکز کرده اند. به هر حال جدای از موضوعات و مسائل این چنینی که جنبه تبلیغاتی آنها برجسته است، پیروزی جمهوری خواهان در کنگره آثار و پیامدهایی را در سطح کلان به دنبال خواهد داشت و سمت و سوی سیاست داخلی و سیاست خارجی ایالات متحده آمریکا را تعیین خواهد کرد. مهمترین محورهایی که انتظار می‌رود در صورت پیروزی جمهوری خواهان در کنگره شاهد تغییر، تحول و تحرک باشیم عبارتند از:

• تقابل با دولت

جمهوری خواهان خاطره تلخی از استیضاح دونالد ترامپ رئیس جمهور جمهوری خواه توسط مجلس نمایندگان تحت کنترل دموکرات‌ها را در ذهن دارند. علاوه بر این طی دو سال گذشته دموکرات‌ها جلسات مستمری را در قالب کمیته تحقیق پیرامون حوادث ۶ ژانویه ۲۰۲۰ و حمله طرفداران دونالد ترامپ به ساختمان کنگره برگزار کرده اند. در این چارچوب با صدها نفر مصاحبه شده و اسناد و مدارک بسیاری جمع آوری شده اند تا یک گزارش جامع و مفصل که انگشت اتهام را متوجه جمهوری خواهان کند منتشر شود. پیروزی جمهوری خواهان در کنگره احتمالاً تلاش‌های دموکرات‌ها را متوقف خواهد کرد و تقابل با دولت بایدن و شخص وی جای آن را خواهد گرفت. برخی از چهره‌های سرشناس حزب جمهوری خواه صراحتاً اعلام کرده اند که در صورت کنترل مجلس نمایندگان کمیته تحقیق در رابطه با حوادث ۶ ژانویه را متوقف و بجای آن کمیته‌ای را برای تحقیق و بررسی پیرامون روابط «هانتر بایدن» پسر رئیس جمهور با چین تشکیل خواهند داد. همچنین موضوعاتی مانند «خروج فرار گونه» از افغانستان دستاویزهای محکمی را در اختیار جمهوری خواهان قرار می‌دهد تا تقابل با دولت بایدن را از مسیر کنگره و بصورت ویژه مجلس نمایندگان پیگیری کنند. واقعیت این است که جمهوری خواهان پیروزی خود را بعنوان فرصتی برای تلافی اقدامات دموکرات‌ها علیه دولت جمهوری خواه ترامپ می‌بینند و اگر چنانچه موفق بشوند علاوه بر مجلس نمایندگان بر مجلس سنا نیز مسلط شوند، شرایط بسیار سختی را پیش روی دولت بایدن قرار خواهند داد.

• استمرار دولت دموکرات‌ها

از انتخابات میان دوره‌ای معمولاً به عنوان رفراندوم عملکرد دولت مستقر نیز یاد می‌شود. به عبارتی دیگر انعکاس موضع عمومی مردم ایالات متحده آمریکا نسبت به عملکرد دولت جو بایدن را بصورت واضح می‌توان در آئینه انتخابات میان دوره‌ای مشاهده کرد. این بدان معنی است که پیروزی جمهوری خواهان در کنگره زنگ خطر را برای دولت دموکرات و استمرار آن برای یک دوره چهار ساله دیگر در انتخابات ۲۰۲۴ را به صدا در خواهد آورد. به ویژه اینکه دونالد ترامپ با یک پشتوانه قوی سیاسی و اجتماعی برای حضور در رقابت‌های انتخاباتی اعلام آمادگی کرده است. با وجود اینکه دولت دموکرات بایدن در دو سال نخست خود تلاش بسیاری برای تصویب قوانین و اجرای سیاست‌هایی در حوزه‌هایی مانند «کنترل سلاح»، «محیط زیست»، «مبارزه با فقر» و «کنترل تورم» صرف کرد، اما نظرسنجی‌ها نشان می‌دهند نتوانسته است رضایت افکار عمومی را جلب کند. به ویژه اینکه پیروزی جمهوری خواهان در کنگره راه را برای تصویب قوانین جدید طی دو سال آتی را برای دولت دشوار می‌کند و دموکرات‌ها را در انتخابات ریاست جمهوری پیش رو در شرایط و موقعیت دشواری قرار می‌دهد.

• بازگشت ترامپ به صحنه سیاست

این موضوع را نمی‌توان انکار کرد که پیروزی جمهوری خواهان در کنگره، جدی ترین و مهمترین نشانه بازگشت ترامپ به صحنه سیاست در انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۲۴ میلادی است. دونالد ترامپ برنامه‌ها و سفرهای انتخاباتی خود را از مدت‌ها پیش آغاز کرده و جایگاه محکمی را در حزب جمهوری خواه به دست آورده است تا جایی که برخی با انتقاد از این وضعیت از حزب جمهوری خواه به عنوان حزب ترامپ یاد می‌کنند. اکنون انتخابات میان دوره‌ای فرصتی برای سنجش اقبال عمومی جامعه ایالات متحده آمریکا نسبت به بازگشت ترامپ به قدرت است. بسیاری از نامزدهایی که مستقیماً از سوی ترامپ مورد حمایت قرار گرفته اند در انتخابات رقابت خواهند کرد و سرنوشت آنها می‌تواند مبنایی برای قضاوت در رابطه با سرنوشت ترامپ در انتخابات ۲۰۲۴ قرار گیرد.

انتخابات کنگره و انقباضی شدن سیاست خارجی دولت بایدن

بصورت طبیعی انتظار می‌رود نتیجه انتخابات میان دوره‌ای کنگره ایالات متحده آمریکا تأثیرات محسوسی بر سیاست خارجی دولت بایدن و پرونده‌هایی که دنبال می‌کند داشته باشد. پیروزی جمهوری خواهان در انتخابات و به دست گرفتن کنترل کنگره توسط آنها شرایط دشواری را پیش روی دولت دموکرات بایدن قرار خواهد داد. در این چارچوب انتظار می‌رود سیاست دولت بایدن در یک وضعیت انقباضی قرار گرفته و در محورهای زیر دچار تغییر و تحول شود؛

• تشدید حمایت از اوکراین در برابر روسیه

این احتمال وجود دارد که دولت بایدن در صورت پیروزی جمهوری خواهان در انتخابات میان دوره‌ای کنگره حمایت‌های خود از اوکراین در برابر روسیه را تقویت کنند. این اقدام ریشه در سیاست داخلی ایالات متحده دارد و بیشتر تلاشی برای ترمیم چهره دموکرات‌ها خواهد بود که از سوی جمهوری خواهان به مماشات در برابر روسیه متهم می‌شوند. پیش از این نیز چندین مرتبه دونالد ترامپ حملات و انتقادات صریحی را از عملکرد دولت بایدن در مواجهه با وضعیت حاکم بر روابط روسیه – اوکراین کرده بود.

• تقابل با چین

مانند مورد روسیه، دموکرات‌ها به مماشات در برابر چین و سیاست خارجی او نیز متهم می‌شوند. در انتخابات سال ۲۰۱۶ یکی از محورهای ثابت حملات دونالد ترامپ علیه دولت دموکرات باراک اوباما مماشات بی حد و اندازه در برابر چین و به ویژه سیاست‌های تجاری این کشور بود. این احتمال وجود دارد که با پیروزی جمهوری خواهان در انتخابات میان دوره‌ای، دولت دموکرات بایدن برای تقویت موضع خود و خنثی سازی حملات آتی جمهوری خواهان سیاست‌های تقابلی محکم‌تری را در مقابل چین به ویژه در حوزه تجاری اتخاذ کند.

• مذاکرات هسته‌ای با ایران

یکی از دلایلی که در مورد تعلل آمریکایی‌ها برای نهایی سازی مذاکرات هسته‌ای ایران بیان شده است، برگزاری انتخابات میان دوره‌ای کنگره‌ای است. فرض مستتر در این گزاره تأثیر منفی توافق با ایران بر موقعیت دموکرات‌ها در انتخابات است. لذا اگر چنانچه دموکرات‌ها در انتخابات میان دوره ناکام شوند و جمهوری خواهان اکثریت مجلس نمایندگان را در اختیار بگیرند، هراس از تکرار شکست در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۴ انگیزه دولت دموکرات بایدن برای نهایی سازی توافق هسته‌ای با ایران را بیشتر تضعیف خواهد کرد.

سخن پایانی

در پایان می‌توان گفت که در انتخابات پیش روی میان دوره‌ای کنگره ایالات متحده آمریکا جمهوری خواهان نسبت به دموکرات‌ها در موقعیت برتری قرار دارند و احتمال پیروزی آنها بیشتر ارزیابی می‌شود. در صورت پیروزی جمهوری خواهان و کسب اکثریت مجلس نمایندگان شرایط دشواری پیش روی دولت دموکرات بایدن قرار خواهد گرفت. به ویژه اینکه جمهوری خواهان تجربه تلخ کارشکنی‌های مستمر دموکرات‌ها بر سر فعالیت‌ها و سیاست‌های دولت جمهوری خواه دونالد ترامپ را در خاطر دارند. نهایتاً اینکه پیروزی جمهوری خواهان به نوعی موجب انقباض سیاست خارجی دولت بایدن در نیمه دوم عمر خود خواهد شد و نمود این انقباض احتمالاً در تشدید تقابل با روسیه، چین و بی میلی برای نهایی سازی مذاکرات هسته‌ای با ایران قابل مشاهده خواهد بود.

*سالار نامدار وندائی، کارشناس مسائل بین الملل