عکس | پیدا شدن جواهرات خیره‌کننده پادشاه توت

مقبره توت عنخ آمون که یک قرن پیش کشف شد، بسیاری از آثار باستانی و جواهرات خارق‌العاده را درون خود حفظ کرده بود. اما برخی از جواهرات درون مقبره این فرعون، بلافاصله پس از کشف ناپدید شدند.

توت عنخ آمون از سال ۱۳۳۳ تا ۱۳۲۷ پیش از میلاد مسیح به عنوان یکی نامدارترین فراعنه در مصر حکومت می‌کرد. او یازدهمین فرعون مصر باستان از پادشاهی نو محسوب می‌شد که او را شاه توت نیز می‌نامند. در تاریخ ۴ نوامبر سال ۱۹۲۲، مقبره توت عنخ آمون در دره پادشاهان توسط هاوارد کارتر و با حمایت مالی لرد کارنارون به‌صورت تقریبا دست‌نخورده یافت شد.

از مقبره این فرعون بزرگ به عنوان یکی از مهم‌ترین یافته‌های باستان‌شناسی در سده بیستم میلادی یاد می‌شود. طبق اطلاعات موجود، مقبره این فرعون جوان بلافاصله پس از کشف آن مورد سرقتی مختصر قرار گرفت.

طبق شواهد موجود، این احتمال وجود دارد که برخی از جواهرات دفن شده در مقبره توت عنخ آمون، توسط هاوارد کارتر، باستان‌شناس بریتانیایی که حفاری کشف مقبره را رهبری می‌کرد، از مصر خارج شده باشند.

مارک گابولد، استاد رشته مصرشناسی دانشگاه پل والری مون‌پلیه در فرانسه، در تحقیقاتی که نتایج آن در کنفرانسی در فاصله زمانی چهارم تا ششم نوامبر منتشر خواهد شد، ‌برخی از این جواهرات گمشده و موقعیت مکانی احتمالی آنها را شناسایی کرده است.

گابولد تصاویری که توسط هری برتون در دهه ۲۰ میلادی از آثار گرانبهای کشف شده در مقبره توت عنخ آمون ثبت شده بود را مورد بررسی قرار داد و آنها را با اشیائی که در موزه‌ها و حراجی‌ها پیدا کرده بود مقایسه کرد. پس از اتمام تحقیقات، این مصرشناس توانست گردنبندی که روی سینه توت عنخ آمون قرار داشت را به طور مجازی بازسازی کند.

گابولد معتقد است بخش‌هایی از این گردنبند توسط کارتر از مقبره توت عنخ آمون خارج شده و اکنون در موزه هنر نلسون اتکینز در کانزاس سیتی قرار دارد.

علاوه‌براین، به نظر می‌رسد تعدادی از مهره‌های گردنبند توت عنخ آمون از آن جدا شده و اکنون تبدیل به گردنبند دیگری شده‌اند. مالک ناشناس این گردنبند جدید در سال ۲۰۱۵ سعی کرده بود این مهره‌ها را در حراجی کریستیز به فروش برساند؛ البته تلاش او ناموفق بود و فوراً شناسایی شد.

گابولد تصاویری را که توسط برتون ثبت شده‌اند با تصاویر موجود در موزه و سایت حراج مقایسه کرد و متوجه شد آنها یکسان هستند و تصویر یک گردنبند را نشان می‌دهند. موزه نلسون اتکینز نیز این نتیجه‌گیری را تایید کرده و با گابولد موافق است.

سایر جواهرات گمشده از مقبره پادشاه توت عنخ آمون

پس از کشف مقبره توت عنخ آمون، در مجموع بیش‌از ۳۵۰۰ شی از آرامگاه گردآوری شد. مجسمه‌هایی از طلای خالص، درشکه شکار پادشاه، سرهای گاو، شیر، اسب آبی و تمساح، تخت پادشاهی فرعون، گنجه‌هایی از عاج و جواهرات، از جمله آثار گرانبهای یافت شده در آرامگاه این فرعون هستند.

همانطور که گفته شد، تعدادی از این جواهرات ارزشمند از مقبره پادشاه توت ربوده شدند. از جواهرات گمشده مقبره شاه توت که احتمالاً توسط کارتر از آنجا خارج شده‌اند، می‌توان به مهره‌های یک سربند اشاره کرد. گابولد دریافت این مهره‌ها به عنوان یک گردنبند در کنار یکدیگر قرار گرفته‌اند که اکنون در موزه هنر سن لوئیس نگهداری می‌شود. موزه نیز در وبسایت خود این موضوع که احتمالا گردنبند به مقبره پادشاه توت عنخ آمون تعلق دارد را تایید کرده است.

گابولد خاطرنشان کرد که نمونه دیگری از مهره‌های موجود در مقبره توت، تبدیل به گردنبندی شده که اکنون در موزه بریتانیا واقع در لندن نگهداری می‌شود. یکی دیگر از جواهرات دزدیده شده، گردنبندی متشکل از سرامیک‌های لعاب‌دار است که ابتدا در موزه متروپولیتن نیویورک نگهداری می‌شد، اما در سال ۲۰۱۱ به مصر بازگردانده شد. این مورد نیز توسط کارتر به سرقت رفته بود.

چرا کارتر جواهرات توت عنخ آمون را از مقبره خارج کرد؟

هنگامی که هاوارد کارتر برای اولین بار مقبره دست‌نخورده توت عنخ آمون را در نوامبر ۱۹۲۲ کشف کرد، برای مشاوره و ترجمه آثار به سر آلن گاردینر (یک فیلولوژیست معتبر انگلیسی و عضو افتخاری کالج آکسفورد) نامه‌ای نوشت و از او کمک خواست.

در سال 1934، گاردینر نامه‌ای را که قبلاً منتشر نشده بود، برای کارتر فرستاد که در آن رمزگشایی از کتیبه‌های باستانی و آثار موجود در مقبره 3300 ساله را ارائه کرده بود. مقاله گاردینر توضیح می‌دهد که به عنوان تشکر، کارتر برای گاردینر یک «طلسم whm» فرستاد که که به عنوان هدیه به مردگان در مصر باستان استفاده می‌شد.

کارتر به گاردینر اطمینان داد که این طلسم از مقبره پادشاه توت به سرقت نرفته است. اما گاردینر سخنان کارتر را در مورد خواستگاه اصلی طلسم باور نکرد و این طلسم را به مدیر بریتانیایی وقت موزه مصر در قاهره نشان داد. در نهایت مشخص شده که این شی‌ء در واقع از داخل مقبره بیرون آمده و با دیگر نمونه‌های کشف‌شده از آرامگاه توت عنخ آمون همخوانی دارد و همه از یک قالب ساخته شده بودند. گاردینر به هیچ‌کس در مورد دزدی کارتر چیزی نگفت و او هرگز متهم نشد.

دلیل اصلی اینکه چرا کارتر آثار باستانی را از مقبره پادشاه توت عنخ آمون ربوده است، مشخص نیست. اسناد موجود در موزه نلسون اتکینز نشان می‌دهد که کارتر قسمت‌هایی از گردنبندی را که اکنون در موزه نگهداری می‌شود، به جراحی به نام برکلی موینیهان داده است.

آیدان دادسون، استاد مصر شناسی در دانشگاه بریستول در بریتانیا، در مصاحبه‌ای گفت که او شک دارد سود مالی انگیزه کارتر بوده باشد. دادسون خاطرنشان کرد: «احتمالاً کارتر برخی از قطعات را کم اهمیت می‌دانست و فکر می‌کرد اجازه دارد آنها را به دوستانش هدیه بدهد.»

از طرف دیگر، این احتمال وجود دارد که کارتر آنها را برای تعمیر یا تجزیه و تحلیل به انگلستان بازگردانده باشد. گابولد گفت که ممکن است هدف کارتر از ربودن جواهرات مقبره توت عنخ آمون تعمیر و بررسی آنها بوده باشد. در هر صورت، قبل از اینکه او بتواند کار خود را به پایان برساند، دستش از دنیا کوتاه شد.

صرف نظر از انگیزه‌های اصلی او، اقدامات کارتر غیرقانونی محسوب می‌شوند. مصر قوانینی را تصویب کرده بود که برداشتن آثار باستانی از مقبره بدون اجازه دولت و انتقال آنها به خارج از کشور را ممنوع می‌کرد. قوانین همچنین تاکید می‌کردند که این آثار متعلق به کشور مصر هستند؛ به این معنی که کارتر نمی‌توانست آنها را به طور قانونی به کسی بدهد.

آیا جواهرات گمشده به مصر بازگردنده می‌شوند؟

اگرچه موزه هنر متروپولیتن جواهرات گمشده از مقبره پادشاه توت عنخ آمون را در سال ۲۰۱۱ به کشور مصر بازگرداند، اما مشخص نیست بازگرداندن سایر آثار ارزشمند از دیگر موزه‌ها صورت خواهد گرفت یا خیر.

کاتلین لیتون، سخنگوی موزه نلسون اتکینز گفت: «در مورد بازگرداندن اشیاء موجود در موزه، ما سیاست‌های مخصوص خود را داریم و براساس مجوز دولت عمل خواهیم کرد.» موزه بریتانیا، موزه هنر سنت لوئیس و کریستیز تاکنون به درخواست‌ها برای اظهار نظر در مورد بازگشت جواهرات گمشده به جایگاه اصلی خود، پاسخی نداده‌اند.

227227