مصرف همزمان سیگارهای معمولی و الکترونیکی خطرناک است؟/ کشفی جدید درباره سیگار

الهه جعفرزاده: استفاده طولانی‌مدت از سیگارهای الکترونیکی یا وِیپ (Vape) و محصولات مشابه آن می‌تواند به طور قابل توجهی عملکرد رگ‌های خونی بدن را مختل کند و خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی را افزایش دهد. استفاده همزمان از سیگارهای الکترونیکی و سیگارهای معمولی ممکن است خطر بیشتری نسبت به استفاده هر یک از این محصولات به تنهایی ایجاد کند. این یافته‌ها از دو مطالعه جدید به دست آمده است که توسط مؤسسه ملی قلب، ریه و خون (NHLBI) و بخشی از مؤسسه ملی سلامت (NIH) تأیید و حمایت شده است.

این یافته‌ها اثبات می‌کند استفاده طولانی‌مدت از سیگارهای الکترونیکی می‌تواند به سلامت افراد آسیب برساند. محققان سالهاست کشف کرده‌اند که سیگار کشیدن می‌تواند به رگ‌های خونی آسیب برساند؛ با این حال، اثرات سیگار الکترونیکی بر سلامت قلب و عروق به خوبی شناخته نشده است. اخیراً دو مطالعه جدید (یکی روی انسان و دیگری روی موش) با هدف روشنگری در رابطه با این موضوع انجام شد.

متیو ال اسپرینگر (Matthew L. Springer)، از اساتید برجسته پزشکی و سرپرست هر دو مطالعه، گفت: «در مطالعه انسانی، ما متوجه شدیم که مصرف سیگار الکترونیکی (به صورت مداوم)، عملکرد عروق خونی را مختل کرده و ممکن است مصرف‌کننده را در معرض خطر بیماری قلبی قرار دهد. به عبارتی ریسک ابتلا به بیماری عروقی در مصرف‌کنندگان دائمی سیگارهای الکترونیکی بیشتر است».

مطالعه اول

در مطالعه اول، اسپرینگر و همکارانش نمونه‌های خونی را از یک گروه با ۱۲۰ داوطلب جمع‌آوری کردند که شامل افرادی بود که در طولانی‌مدت* سیگار الکترونیکی مصرف می‌کردند، سیگار معمولی می‌کشیدند و کسانی که به کل دخانیات استعمال نمی‌کردند.

*مفهوم «استفاده طولانی‌مدت» در این مطالعه، برای سیگار الکترونیکی: بیش از پنج بار در هفته (در بیش از سه ماه) و برای سیگار معمولی: بیش از پنج نخ سیگار در روز تعریف می‌شود.

سپس محققان هر یک از نمونه‌های خون را در آزمایشگاه در معرض سلول‌های کشت‌شده عروق خونی انسان (اندوتلیال) قرار دادند و آزادسازی اکسید نیتریک را اندازه‌گیری کردند. آنها همچنین نفوذپذیری سلول و توانایی مولکول‌ها برای عبور از لایه‌ای از سلول به سلول دیگر را آزمایش کردند. نفوذپذیری بیش از حد باعث نشتی عروق می‌شود که عملکرد آنها را مختل می‌کند و خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی را افزایش می‌دهد.

محققان دریافتند که خون شرکت‌کنندگانی که از سیگارهای الکترونیکی استفاده می‌کردند و افرادی که سیگار معمولی می‌کشیدند [درمقایسه با کسانی که سیگار نمی‌کشند]، دچار افت قابل توجهی در تولید اکسید نیتریک توسط سلول‌های رگ‌های خونی شده است.

خون در اثر مصرف سیگارهای الکترونیکی، باعث آزاد شدن بیشتر پراکسید هیدروژن توسط سلول‌های رگ‌های خونی می‌شود. به گفته محققان، این عوامل می‌تواند به اختلال عملکرد عروق خونی در افرادی که از سیگارهای الکترونیکی استفاده می‌کنند، منجر شود.

علاوه بر این، اسپرینگر و تیمش دریافتند که سیگارهای الکترونیکی اثرات مضرتری بر قلب و عروق دارند؛ اثراتی که متفاوت از اثرات ناشی از دود تنباکو است. آنها متوجه شدند خون افرادی که سیگار می‌کشیدند، دارای سطوح بالاتری از نشانگرهای زیستی خاص در گردش خطرات قلبی عروقی است و افرادی که از سیگار الکترونیکی استفاده می‌کردند سطوح بالاتری از سایر نشانگرهای زیستی را نیز در گردش خطرات قلبی عروقی داشتند.

اسپرینگر گفت: «یافته‌ها نشان می‌دهد که استفاده از این دو محصول با هم، می‌تواند خطرات جدی‌تری نسبت استفاده جداگانه آنها داشته باشد؛ این چیزی است که ما انتظار کشف آن را نداشتیم!»

مطالعه دوم

در مطالعه دوم، محققان تلاش کردند تا دریابند آیا اجزای خاصی در دود سیگار یا بخار سیگار الکترونیکی وجود دارد که مسئول آسیب عروق خونی هستند یا خیر.

در آزمایشی که روی موش‌ها انجام شد، محققان، حیوانات را در معرض مواد مختلفی که در دود تنباکو یا سیگارهای الکترونیکی یافت می‌شد، قرار دادند؛ این مواد شامل نیکوتین، منتول (یک افزودنی به سیگار)، گازهای آکرولئین و استالدئید (دو ماده شیمیایی موجود در دود تنباکو و بخارات سیگار الکترونیکی) و نانوذرات کربنِ بی‌اثر بود. این کار برای نشان دادن ماهیت ذرات دودمانند و بخار سیگار الکترونیکی انجام شد.

با استفاده از اندازه‌گیری‌های ویژه جریان شریانی، محققان دریافتند که به نظر نمی‌رسد آسیب وارده بر رگ‌های خونی ناشی از یک جزء خاص از دود سیگار یا بخار سیگار الکترونیکی باشد. در عوض، آنها گفتند: به نظر می‌رسد که این امر ناشی از تحریک راه هوایی است که باعث ایجاد سیگنال‌های بیولوژیکی در «عصب واگ» می‌شود که به نوعی منجر به آسیب عروق خونی (احتمالاً از طریق یک فرآیند التهابی) می‌گردد. واگ، عصب بلندی است که از مغز منتهی می‌شود و راه هوایی را به بقیه سیستم عصبی متصل می‌کند و نقش کلیدی در ضربان قلب، تنفس و سایر عملکردها دارد.

محققان نشان دادند که جدا کردن عصب در موش‌ها از آسیب عروق خونی ناشی از دود تنباکو جلوگیری می‌کند و نقش کلیدی آن را در این فرآیند نشان می‌دهد.

بیشتر بخوانید:

صفر تا صد ترک سیگار؛ پس از ترک سیگار چه اتفاقی در بدن می‌افتد؟

اسپرینگر گفت: «ما متعجبیم که دریافتیم هیچ جزء واحدی وجود ندارد که بتوان به منظور جلوگیری از تأثیر مخرب دود یا بخارات روی رگ‌های خونی، آن را حذف کرد. تا زمانی که یک عامل محرک در راه هوایی وجود داشته باشد، عملکرد رگ‌های خونی ممکن است مختل شود».

این مطالعه، پیامدهایی در راستای تهیه و تولید محصولات تنباکویی و سیگارهای الکترونیکی نیز دارد؛ زیرا نشان می‌دهد که تعیین مقدار دقیق هر یک از عناصر موجود در تنباکو و مشتقات آن (که عامل آسیب به عروق خونی است) چقدر دشوار است.

اسپرینگر گفت: «تنها توصیه‌ای که دارم این است: برای حفظ سلامت خود و پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی، بهتر است در فضای آزاد و پاکیزه باشید، هوای تمیز تنفس کنید و از مصرف محصولات تنباکویی به طور جدی بپرهیزید».

به طور کلی نتایج این مطالعه، شواهدی را در این خصوص ارائه می‌کند که استعمال و مصرف سیگارهای الکترونیکی می‌تواند اثرات جبران‌ناپذیری بر سلامت قلب و عروق داشته باشد.

منبع: nih

4747