سالروز اعدام وزیرخارجه مصدق / همسر حسین فاطمی: جنازه او را پس نمی دادند / خواهرش با تاکسی پیکر اعدام شده‌اش را برد + عکس ها

تاریخ؛ ۱۹ آبان ماه سال ۱۳۳۳ دکتر سیدحسین فاطمی مدیر روزنامه "باختر امروز" و وزیر امور خارجه دولت ملی دکتر محمد مصدق اعدام شد. گفته می شود فاطمی، نخستین ایرانی است که در خارج از کشور، دکترای روزنامه‌نگاری دریافت کرده است اما ایرانیان او را بیشتر به عنوان جوانترین و جسورترین وزیر امور خارجه کشور می شناسند.

دکتر فاطمی در طول زندگی کوتاه خود دو بار هدف ترور مخالفانش قرار گرفت. اولین بار در ۲۵ بهمن ۱۳۳۰ در حین سخنرانی بر مزار محمد مسعود، مدیر روزنامه "مرد امروز" در گورستان مشهور ظهیرالدوله توسط نوجوان ۱۵ ساله ای به نام محمدمهدی عبدخدایی که عضو جمعیت فدائیان اسلام بود، ترور شد. عبدخدایی در دوران سالمندی خود نیز تاکید کرد اگر بار دیگر به گذشته بازگردد، کارش را تکرار خواهد کرد. دکتر فاطمی دومین بار در زمان دادرسی، در روز ۲۲ اسفند سال ۱۳۳۲ مورد حمله اوباش آن روزگار به سرکردگی شعبان جعفری معروف به "شعبان بی‌مخ" قرار گرفت که خواهر دکتر فاطمی خود را سپر بلای برادر کرد و ۱۱ ضربه چاقو خورد. شعبان جعفری نیز سالها بعد در مصاحبه ای مدعی شد هیچ‌وقت چاقو نزده است!

بعد از کودتای ۲۸ مرداد و سقوط دولت ملی دکتر مصدق، دکتر فاطمی به ناچار مخفی شد. زندگی مخفیانه او نزدیک به هفت ‌ماه طول کشید تا اینکه در ششم اسفند همان سال دستگیر شد. او سرانجام پس از محاکمه غیرعلنی در دادگاه نظامی به دلیل اقدام برای برکناری شاه و اقدام علیه سلطنت در سحرگاه ۱۹ آبان ۱۳۳۳ اعدام شد. پیکر او در قبرستان ابن بابویه شهر ری در جوار کشته شدگان قیام ۳۰ تیر به خاک سپرده شد. دکتر مصدق پس از مرگ فاطمی او را شهید راه وطن نامید و ملی شدن صنعت نفت را پیشنهاد و دستاورد او دانست.

پریوش سطوتی، همسر دکتر فاطمی در دوران ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد در سفری جنجالی به ایران، دفترچۀ خاطرات دکتر فاطمی در زندان را به رییس جمهوری ایران هدیه کرد. او که زندگی کوتاهی با دکتر فاطمی داشت در گفتگویی با اشاره به رابطه صمیمانه دکتر فاطمی و دکتر مصدق اظهار داشت: "دکتر فاطمی نهایت احترام و علاقه را به دکتر مصدق داشت و دکتر مصدق نیز اینگونه بود. حتی در روزهای آخر زندگی‌اش در زندان وقتی به او گفته بودند که دوست دارد چه کسی را ملاقات کند، گفته بود دوست دارم همسرم و دکتر مصدق را ببینم که تیمور بختیار اجازه چنین امری را نداده بود."

سطوتی در بخش دیگری از گفتگوی خود با اشاره به روزی که دکتر فاطمی را اعدام کردند، گفت: "آن روز همه داغدار بودند، دانشجویان، محصلین، همه ناراحت و عزادار بودند. در آن موقع جنازه دکتر فاطمی را نیز به ما نمی‌دادند و خواهر ایشان سلطنت خانم با زحمت زیاد توانست جنازه را بگیرد و با تاکسی جنازه ایشان را آوردند. خواهر ایشان بیش از هر کس دیگری برای دکتر فداکاری کردند."

از دکتر فاطمی فرزند پسری به نام علی یا سیروس به یادگار ماند که به گفته پریوش سطوتی او را در سن کودکی به یک مدرسه شبانه روزی در انگلستان فرستاده و سپس خود نیز به وی ملحق شده است. از علی یا سیروس فاطمی نیز یک دختر به نام ناتالی که پری نیز خوانده می شود و یک پسر به نام الستر یا "حسین" به یادگار باقی مانده است.

بیشتر بخوانید:

• تصاویر | خانه غارت‌شده‌ دکتر مصدق در غروب ۲۸ مرداد ۱۳۳۲

• یافته های اسناد جدید به روایت آبراهامیان : شاه در حمایت از پروژه کودتای ضدمصدق بسیار بی‌میل بود