آموزش و پرورش نیازمند فهم زنانه ای است که بتواند تولید محتوا کند

به گزارش خبرنگار مهر، نشست تخصصی پیرامون بی عدالتی جنسیتی در ساختار و برنامه درسی با حضور اساتید و پژوهشگران و مسئولین آموزش و پرورش به همت مرکز رشد دانشگاه امام صادق (ع) برگزار شد.

در این نشست که ذیل مجموعه برنامه‌های جانبی نمایشگاه قرار ششم که در آن ایده و دستاوردهای مرکز رشد دانشگاه امام صادق علیه‌ااسلام عرضه و ارائه می‌گردد، برگزار شد، دو مسئله محوری پیرامون ساختارهای معیوب آموزش و پرورش در حوزه جنسیت و برنامه درسی دخترانه مورد نقد و بررسی قرار گرفت. در این برنامه امامی رضوی مشاور امور زنان وزارت آموزش و پرورش، مهدی زاده سرپرست گروه مهارت‌های زندگی سازمان پژوهش و برنامه درسی و آقای دکتر راستیان پژوهشگر مرکز رشد دانشگاه امام صادق علیه السلام نکاتشان را مطرح کردند.

بی عدالتی جنسیتی در ساختار

در ابتدا رابعه امامی رضوی با انتقاد از عدم توجه به زنان در سیاستگذاری ها از پژوهشگران و نخبگان زنان دعوت کرد که در این حوزه به وزارت آموزش و پرورش کمک کنند. ایشان در ادامه افزود: حدود ۶۰ درصد از کارکنان و معلمان آموزش و پرورش را خانم‌ها تشکیل می‌دهند، اما نقش آنها در ساختار آموزش و پرورش بسیار کم رنگ است. در صحبت‌های امامین انقلاب به مقام زن اشاره شده است و قانون ما هم نسبت به حقوق همه جانبه زنان تاکید دارد و این مسئله باید در سیاستگذاری‌های کشور توجه شود.

سجادمهدی زاده با انتقاد بر کمبود تولید فکر و فهم زنانه تاکید کرد آموزش و پرورش نیازمند فهم زنانه ای است که بتواند محتوای متناسب با کتب رسمی تولید کند و این مسئله لزوماً با حضور زنان حل نمی‌شود. ایشان پیرامون بی عدالتی جنسیتی در آموزش و پرورش بیان کرد: آموزش و پرورش خدمه‌ای در جهت آماده کردن دانش آموز برای محیط شغلی است. اساساً در جامعه و فضای شغلی، عدالت جنسیتی پیاده نشده است تا انتظار داشته باشیم در آموزش و پرورش عدالت جنسیتی اجرا شود.

ابراهیم راستیان با تکیه بر فهم صحیح حکمرانی مردمی و شناخت انواع تنوعات در جامعه، آشکارترین نوع تنوعات را جنسیت معرفی کرد که متأسفانه مورد بی مهری و غفلت در آموزش و پرورش قرار گرفته است. ایشان با اشاره به برخی از ناعدالتی‌های جنسیتی مثل ساعات کاری مشابه معلمان زن و مرد و عدم توجه به دهه سوم زندگی خانم‌ها که دوران ازدواج یا دوران بارداری و بچه داری خانم‌ها است افزود: مسئله اصلی این است که باید نهادی در بدنه آموزش و پرورش باشد که به این مسائل ساختاری زنان فکر کند و محور این نهاد باید خود خانم‌ها باشند چرا که بهتر می‌توانند اقتضائات روحی و جسمی خودشان را در سیاست‌گذاری‌ها اعمال کنند، هر چند حضور مردانی که در این زمینه خوش فهم هستند هم بسیار لازم و ضروری است.

ناعدالتی جنسیتی در برنامه درسی

مشاور وزیر در امور زنان با انتقاد بر این موضوع که با افزایش تعداد عکس‌های دختران روی کتب درسی نمی‌توان عدالت جنسیتی را احیا کرد، تاکید کردند: کتاب مهارت‌های زندگی می‌تواند در زندگی دانش‌آموزان مهم باشند درحالیکه متأسفانه در مدارس اهمیتی به این موضوع داده نمی‌شود و بعضاً معلمانی که تسلط بر محتوای این مباحث ندارند، تدریس این درس را به عهده می‌گیرند.

عضو هئیت علمی دانشگاه تغییر در کتب درسی را بسیار کار سخت همراه با حساسیت‌های اجتماعی بیان کرد و افزود: در سند تحول به اجمال مباحث جنسیت وجود دارد ولی هر چقدر به عملیات و تدوین کتب درسی می‌رسیم هیچ حرفی وجود ندارد. چراکه در کلیات جنسیت سخن زیاد است ولی ناظر به تدوین کتب و اقتضائات تدوین کتب مباحث علمی قابل اجرا بسیار کم می‌شود. ایشان تاکید کردند برنامه درسی ما نه تنها دختران نیست بلکه پسرانه هم نیست. اساساً بی عدالتی هم نسبت به دختران و هم نسبت به پسران در حوزه تألیف کتب رخ داده است که باید به اقتضائات هر دو جنس توجه شود تا عدالت جنسیتی احیا شود.

مسئول گروه مدرسه مرکز رشد با تفکیک بین برنامه درسی و کتب درسی، چهار مؤلفه اصلی هدف، محتوا، روش و ارزشیابی را در برنامه درسی تبیین کرد و اضافه کرد: متأسفانه در حوزه اهداف هیچ کلان هدفی در حوزه تعلیم و تربیت رسمی دختران ترسیم نشده است. تا زمانی که نتوانیم مشخص کنیم هدف تربیت دختران در جمهوری اسلامی ایران چیست، طراحی در حوزه برنامه درسی دختران بی نتیجه می‌ماند. دقیقاً باید مشخص کنیم در حوزه خانواده و اجتماع چه انتظارهایی از زنان وجود دارد تا بتوان متناسب بر آن انتظارات اهداف جزئی و عملیاتی طراحی کرد و بینش و گرایش و مهارت‌های دختران را ناظر به آن اهداف تقویت کرد.

در تمام حوزه‌های کتاب درسی می‌توانیم حتی کتاب علوم و ریاضی می‌توانیم اقتضائات جنسیتی در فرآیند آموزش را رعایت کرد. در برخی از کتاب که این مسئله بسیار واضح است. مثلاً کتاب کار و فناوری که کتاب رسمی پایه‌های ششم تا نهم است به راحتی می‌توان این اقتضائات جنسیت را لحاظ کرد که متأسفانه اکنون هیچ تمایزی جنسیتی در این کتاب وجود ندارد.

امامی رضوی در جمع‌بندی مباحث خودشان فرمودند: سیاست‌های متفاوت از نهادهای مختلف عامل نرسیدن به برنامه واحد در حوزه جنسیت است. نهادهای دیگر در جمهوری اسلامی باید بازوی آموزش و پرورش باشند تا مسائل این وزارت خانه مخصوصاً در حوزه جنسیت حل شود. تا زمانی یک نهاد مردمی فرا وزارتی شکل نگیرد، حل این بسیار سخت و دور است.

مهدی زاده ایجاد عدالت در همه لایه‌های جامعه را برای ایجاد عدالت جنسیتی مهم دانست و بیان کرد ما در تعداد معلمان و مدارس کمبود داریم و تا در این مسائل عدالت بوجود نیاید ایجاد عدالت جنسیتی سخت خواهد بود.

راستیان، شکل گیری حلقه‌های میانی با پشتوانه مردمی جدی ترین راهکار برای احیا مسئله جنسیت در آموزش و پرورش معرفی کرد. از نظر ایشان هرچقدر دولت از جریان‌های مردمی که با محوریت نخبگان و معلمان اداره می‌شود، حمایت کند، امید به تحول در حوزه جنسیت بیشتر می‌شود. ایشان در پایان افزود: حدود یک سالی است که مجمع فردا شکل گرفته است. فردا مخفف فعالین رشد دختران ایران اسلامی است که با حضور فعالین و کنشگران و مجموعه داران تربیت دختر فعالیت می‌کند و اگر وزارت خانه و دولت از این جریان‌ها حمایت کند می‌توانیم به روزهای خوب در حوزه تربیت دختر امیدوارتر باشیم.