عکس | پدافند پیشرفته هوایی که اسپانیا به اوکراین فرستاد!

همانطور که در نوشتارهای اخیر اشاره کردیم، تمرکز کشورهای غربی حامی اوکراین در این روزها تامین پدافند هوایی برای این کشور در حال جنگ است. از این رو تمامی سامانه‌های در نظر گرفته و ارسال شده را معرفی نمودیم و حال نوبت به MIM-23 هاوک (Hawk) رسید که اسپانیا 4 آتشبار از آن را تحویل اوکراین داده و قرار است 2 آتشبار دیگر نیز برای آن‌ها ارسال کند. البته آمریکا نیز احتمالا سامانه مذکور را برای اوکراینی‌ها بفرستد. مدافعان با دریافت این سامانه‌ها چتر پدافندی بر فراز شهرهای خود که این روزها هدف حملات گسترده روسیه با استفاده از موشک‌های کروز و پهپادهای انتحاری قرار گرفته‌ را تقویت کرده تا آسیب‌های جانی و مالی وارده کاهش یابد.

توسعه سامانه هاوک در سال 1952 به درخواست ارتش آمریکا توسط کمپانی هوافضا، امنیتی و دفاعی نورثراپ (Northrop) آغاز شد. این کمپانی آمریکایی مسئولیت ساخت پرتابگر و بخش‌های الکترونیکی نظیر رادارها و سیستم کنترل آتش را بر عهده داشت. کار ساخت موشک را نیز به دیگر همتای هموطن خود ریتیان (Raytheon) سپرد. نخستین آزمایش سامانه در سال 1956 انجام و تا 1957 توسعه آن به اتمام رسید. در سال 1959 نیز وارد خدمت در ارتش شد و سال نیز بعد به خدمت سپاه تفنگداران دریایی آمریکا (USMC) در آمد. نهایتا با ورود MIM-104 پاتریوت (Patriot) در سال 1994 از خدمت در ارتش و در سال 2002 از USMC خارج شد.

علاوه بر آمریکا، 26 کشور دیگر منجمله ایران نیز نمونه‌های مختلف این سامانه را خریداری و به خدمت گرفتند. 8 کشور دارنده شامل نروژ، فرانسه، آلمان، دانمارک، ایتالیا، هلند، کره جنوبی و بلژیک نیز همچون آمریکا آن را از خدمت خارج کردند. اسپانیا یکی از کاربرانی است که همچون ایران همچنان سامانه هاوک را در خدمت دارد که البته در حال انتقال آن‌ها به اوکراین است تا سال‌ها پس از توقف تولید و فروش هاوک، این کشور را به بیست و هشتمین دارنده آن تبدیل سازد. سامانه‌ MIM-23 در طول دوران خدمت بارها دستخوش ارتقا و بهسازی قرار گرفت تا عملکردش متناسب با تهدیدهای در حال حضور زمان خود بهبود یافته و نیازها را به خوبی پاسخ دهد.

AN/MPQ-34

AN/MPQ-35

AN/MPQ-33/39

AN/MPQ-37

نسل نخست سامانه هاوک که شناسه آن MIM-23A است، از اجزای زیادی تشکیل می‌شد. چشم اصلی آن رادار AN/MPQ-35 بود که در فرکانس 1.25 تا 1.35 گیگاهرتز (باند L) کار می‌کرد و وظیفه جستجوی ارتفاع متوسط تا بالا برای یافتن اهداف را داشت. برد این رادار به 100 کیلومتر می‌رسید و آنتن 6.7 در 1.4 متری آن با سرعت 20 دور در دقیقه چرخش 360 درجه داشت. ارتفاع پست نیز با رادار AN/MPQ-34 پویش می‌شد که فرکانس کاری آن 10 گیگاهرتز (باند X) بود و 53 کیلومتر برد داشت. پس از کشف هدف توسط این رادارها، اطلاعات و موقعیت آن برای واحد فرماندهی و مدیریت ارسال می‌شد تا پس از تشخیص دوست از دشمن، آماده رهگیری و درگیری با هواگرد متخاصم شود.

بدین منظور رادار دیگری به نام AN/MPQ-37 که در باند S کار می‌کرد و 50 کیلومتر برد داشت، به سمت هدف مورد نظر چرخیده و فاصله آن را بدست می‌آورد. پس از بدست آمدن تمامی اطلاعات مورد نیاز، کامپیوتر کنترل آتش رادار AN/MPQ-33 را به سمت هدف چرخانده و آن را با امواج باند X نشانه‌گذاری می‌کرد. البته کمی بعد رادار نشانه‌ گذاری با مدل AN/MPQ-39 جایگزین شد. تمام مراحل، از کشف تا فاصله‌یابی و سپس نشانه گذاری هدف به صورت خودکار توسط کامپیوتر انجام می‌شد. همه این رادارها همچون واحد مدیریت و فرماندهی روی شاسی کششی متحرک اما فاقد موتور با 2 چرخ سوار بوده و توسط خودروهای دیگر کشیده و جابجا می‌شدند.

موشک MIM-23A موتور راکتی سوخت جامد مدل M22E8 داشت که در 2 مرحله شتاب‌گیری و حفظ رانش مجموعا برای 25 تا 32 ثانیه می‌سوخت و آن را به سرعت 2.5 ماخ می‌رساند. موشک برای تغییر مسیر هنگام پرواز، سطوح کنترلی متحرکی که در انتهای 4 بالک مثلثی بزرگ خود داشت را تکان می‌داد. برد این موشک 2 تا 25 کیلومتر و ارتفاع عملیاتی آن نیز 60 متر تا 11 کیلومتری از سطح بود. سرجنگی شدیدا انفجاری و ترکش‌زای 54 کیلوگرمی آن 4 هزار ترکش 8 گرمی داشت که پس از انفجار با سرعت 2 هزار متر بر ثانیه (6 ماخ) با شعاع پخش 18 درجه به سمت هدف پرتاب می‌شدند. این سرجنگی برای انفجار 2 فیوز داشت که از نوع مجاورتی و برخوردی بودند.

هنگام رهگیری، احتمال اصابت به هدف با شلیک یک موشک نیز 56 درصد بود. هدایت موشک به روش نیمه فعال راداری بود. بدین منظور یک گیرنده راداری باند X در دماغه آن وجود داشت تا بازتاب امواج از هدف نشانه‌ گذاری شده توسط رادار کنترل آتش AN/MPQ-33/39 را کشف و به سمتش برود. برای این کار نیاز بود که تا لحظه اصابت و انفجار موشک، هدف توسط رادار تعقیب و نشانه‌ گذاری شود که این کار نیز به صورت خودکار توسط کامپیوتر انجام می‌شد. کاربر انسانی تنها می‌بایست از دشمن بودن هدف مطمئن و دستور شلیک موشک را صادر کند. موشک‌ها در آرایش 3 عددی روی پرتابگر نیمه کششی M192 سوار بوده که مجددا 2 چرخ داشت.

AN/MPQ-48

AN/MPQ-50

AN/MPQ-51

AN/MPQ-46

هاوک نخستین سامانه پدافندی ساخته شده با قابلیت تحرک بود. در سال 1964 ارتش آمریکا پروژه توسعه هاوک موسوم به HIP (کوتاه شده عبارت Hawk Improvement Program به معنی پروژه بهبود هاوک) را کلید زد که شامل اعمال ارتقا و بهسازی در بخش‌های مختلف و بهبود عملکرد درگیری با اهداف در ارتفاع پست بود. حاصل این پروژه MIM-23B موسوم به هاوک ارتقا یافته یا I-HAWK (کوتاه شده Improved Hawk) بود که در سال 1971 وارد خدمت شد. در این بهسازی یک پردازنده دیجیتال به واحد مدیریت و فرماندهی سامانه افزوده شد که دسته‌ بندی و رهگیری اهداف را با سرعت و دقت بالاتری انجام می‌داد و اثربخشی را بهبود می‌بخشید.

رادار جستجوی ارتفاع متوسط تا بالا به مدل AN/MPQ-50 ارتقا یافت که در باند C کار کرده و 104 کیلومتر برد داشت. دقت این رادار بالاتر بود و می‌توانست همزمان اهداف بیشتری را کشف و تعقیب کند. رادار جستجوی ارتفاع پست نیز با مدل AN/MPQ-48 (باند X) جایگزین شد که بیش از 74 کیلومتر برد داشت. رادار فاصله یاب نیز با نسخه AN/MPQ-51 (باند Ku) که 83 کیلومتر برد داشت تعویض شد. رادار نشانه گذار هدف نیز به مدل AN/MPQ-46 (باند X) با برد 100 کیلومتر ارتقا یافت که به صورت خودکار هدف را تعقیب و نشانه‌گذاری می‌کرد. همچنین با بدست آوردن جهت، ارتفاع و فاصله هدف، زاویه پرتابگر را پیش از شلیک تنظیم می‌کرد.

موشک MIM-23B نیز ارتقا یافت و احتمال اصابت یک تیر از آن به 85 درصد رسید. سیستم هدایتی کوچکتر شد که همین موضوع فضای بیشتری داخل موشک مهیا کرد تا وزن سرجنگی به 74 کیلوگرم برسد. موتور جدید در فاز شتاب‌ گیری 5 ثانیه و برای حفظ رانش نیز برای 21 ثانیه می‌سوخت. موشک می‌توانست حداقل در فاصله 1.5 کیلومتر و حداکثر در 40 کیلومتر، از ارتفاع 60 متر تا 18 کیلومتر با اهداف درگیر شود؛ سرعت آن نیز به 2.7 ماخ افزایش یافت و مانورهایی با فشار گرانشی 15G اجرا می‌کرد. طول بدنه موشک از 5.08 در MIM-23A به 5.03 متر کاهش یافت، اما قطر و فاصله بین 2 سر بال‌ها از یکدیگر ثابت مانده و به ترتیب 0.37 و 1.21 متر بود.

سرجنگی این موشک سنگین‌تر بود و 14 هزار ترکش 2 گرمی داشت که پس از انفجار در دامنه 70 درجه‌ای به سمت هدف پرتاب می‌شدند. فیوز نیز همچنان از نوع دوگانه شامل فیوز مجاورتی رادیویی و برخوردی بود. روش هدایت موشک تغییری نکرد اما جستجوگر راداری آن در مقابل جنگ الکترونیک مقاوم‌تر شده و همچنین دقت و وضوح بالاتری داشت. تا سال 1978 تمام سامانه‌های هاوک آمریکایی به نسخه MIM-23B ارتقا یافتند. ناگفته نماند در سال 1969 نیز یک نمونه پرتابگر خودکشش برای این سامانه توسعه یافت که M727 SP-HAWK نام داشت که البته پروژه آن در سال 1971 لغو و در آمریکا عملیاتی نشد اما اسرائیلی‌ها آن را به خدمت گرفتند.

AN/MPQ-51

AN/MPQ-55

AN/MPQ-55

AN/MPQ-57

در سال 1977 ارتش آمریکا یک برنامه ارتقای دیگر به نام پروژه بهبود محصول موسوم به PIP را آغاز کرد که شامل ارتقا در اجزای زمینی آن بود. رادار جستجوی ارتفاع پست به مدل AN/MPQ-55 تغییر یافت که در باند J کار کرده و 70 کیلومتر برد دارد. آنتن آن نیز با سرعت 20 دور در دقیقه می‌چرخید. رادار ارتفاع متوسط تا بلند نیز همان مدل AN/MPQ-50 باقی‌ماند اما مورد بهسازی قرار گرفت و به سیستم تعقیب اهداف دیجیتال مجهز شد. این نسخه که به آن PIP فاز 1 گفته میشود، در سال 1979 وارد خدمت گردید. سامانه‌های هاوک ایران نیز از این مدل هستند. البته از یک سال قبل کار روی نسخه PIP فاز 2 نیز آغاز شد که از سال 1983 وارد خدمت گردید.

در این نسخه رادار نشانه گذار هدف به مدل AN/MPQ-57 ارتقا یافت. در این رادار ترانزیستور جایگزین لامپ خلاء شده بود که سبب می‌شود مصرف انرژی کاهش و کارایی افزایش یابد. همچنین در بین دیش‌های رادار یک سیستم تعقیب اپیتیکال مدل OD-179/TVY افزوده می‌شد که به سامانه امکان دنبال کردن هدف بدون نیاز به رادار را می‌داد. این سامانه به دوربین تلویزیونی با زوم 10 برابر مجهز بود و با استفاده از آن در شدیدترین شرایط جنگ الکترونیک و اخلالگری دشمن نیز به تعقیب هدف می‌پرداخت. رادار فاصله یاب نیز مدل AN/MPQ-51 (باند Ku) شد که 83 کیلومتر برد داشت. موشک مورد استفاده نیز MIM-23C بود که در سال 1982 طراحی شد. این موشک دستخوش ارتقا شد و مقاومت جستجوگر آن مقابل جنگ الکترونیک افزایش یافت. اسرائیلی‌ها خود سامانه‌های فاز 2 خود را ارتقا دادند و سقف پرواز موشک‌ها را به 24 کیلومتر رساندند.

AN/MPQ-61

واحد فرماندهی و کنترل (مدیریت)

AN/MPQ-62

AN/MPQ-62

در سال 1982 توسعه نسل بعدی هاوک موسوم به PIP فاز 3 نیز شروع و در سال 1989 وارد خدمت شد. در این نسخه نیز سیستم‌های سخت افزاری و نرم افزاری بخش فرماندهی و کنترل ارتقا یافتند و این واحد می‌توانست اطلاعات و موقعیت هدف را از سامانه‌ پاتریوت نیز دریافت کنند. بدین ترتیب یک چتر پدافندی یک پارچه و چند لایه پدید می‌آوردند که بسته به نوع به هدف، فاصله و ارتفاع آن، یکی از این سامانه‌ها وظیفه می‌یافت تا با آن درگیر شود. رادار ارتفاع پست با مدل AN/MPQ-62 تعویض شد که پارامترهای بیشتری را در همان پویش اول محاسبه می‌کرد. سیستم پردازش سیگنال دیجیتال آن نیز امکان پردازش کارهای بیشتر و سنگین‌تری یافت.

رادار نشانه گذار نیز با مدل AN/MPQ-61 جایگزین شد که به سامانه امکان درگیری همزمان با 12 هدف در ارتفاع پست را نیز می‌داد. بدین ترتیب در شرایطی که تعداد اهداف زیاد باشد، سامانه توانمندی رهگیری بالای خود را حفظ می‌کند. در این نسخه سیستم جستجو و تعقیب فروسرخ نیز به بخش اپتیکال اضافه شده بود که در تاریکی شب و همچنین هنگام مه، دود و غبار نیز می‌توانست مستقل از رادار اهداف را کشف و تعقیب کند. آلمان، هلند و نروژ برای هاوک PIP فاز 3 خود سیستم فروسرخ متفاوتی در نظر گرفتند. رادار فاصله یاب نیز دیگر از این مدل حذف شده بود؛ زیرا رادارهای جستجوی آن خود فاصله تا هدف را با دقت بسیار بالایی محاسبه می‌کردند.

در این نسخه همچنین تمامی رادارها و دیگر اجزای زمینی به ترانزیستور و IC مجهز شده و دیگری خبری از لامپ خلاء نبود. به همین دلیل زمان کارکرد پیوسته سامانه بدون خطا به 400 ساعت رسید. در حالی که برای نسل نخست از هاوک این مدت 43 ساعت و در نسخه‌های بعدی نیز تا 130 تا 170 ساعت بود. همچنین پرتابگرها به قطب نما مجهز شده بودند که سبب می‌شود تنظیم و کالیبره شدن آن‌ها موقع استقرار با سرعت بسیار بیشتری انجام شود. سیستم سیم کشی میدانی جایگزین کابل‌های سنگین قدیمی شده و به پرتابگرها و دیگر اجزا نظیر رادار اجازه می‌دهد تا فاصله 2 کیلومتری از یکدیگر قرار گیرند؛ در نسخه‌های قبلی فاصله بین اجزا 110 متر بود.

پیش از ورود به خدمت این نسخه، موشک MIM-23D که حاصل ارتقای نسل قبل بود نیز عملیاتی شد و جستجوگرش می‌توانست روی سیستم‌های جنگ الکترونیک هواپیماهای اخلالگر نیز قفل کند. این تغییر با توجه به استفاده جنگنده‌های عراقی از سیستم جنگ الکترونیک به منظور فرار از دست سامانه‌های هاوک ایرانی اعمال شد. در سال 1990 دو موشک MIM-23E و MIM-23F عملیاتی و مجددا در مقابل جنگ الکترونیک مقاوم‌تر شده و سیستم هدایتی آن‌ها به منظور مقابله بهتر با اهداف در ارتفاع پست نیز بهبود یافته بود و می‌توانستند اهداف را در حداقل ارتفاع 30 متر نیز رهگیری کنند. موشک‌های MIM-23G و MIM-23H با بهبود بخش‌های مختلف بدنه نسل بعدی موشک‌های مورد استفاده در این سامانه هستند.

MIM-23J/K

AN/TPS-59

رهگیری موشک بالستیک توسط هاوک

رهگیری موشک بالستیک توسط هاوک

در سال 1991 سپاه تفنگداران دریایی با استفاده از رادار پیش اخطار تاکتیکی AN/TPS-59، بخش کنترل آتش سامانه هاوک را در نقش ضد بالستیک نیز آزمایش کرد. این رادار دوربرد که در باند L کار می‌کرد، می‌توانست اهداف را از برد 475 کیلومتر تا ارتفاع 150 کیلومتری از سطح کشف کند. نتایج آزمایش موفق بود و بدین ترتیب دو نمونه موشک جدید به نام‌های MIM-23J و MIM-23K نیز تولید و از سال 1994 وارد خدمت شدند. این دو موشک قابلیت ضد بالستیک داشته و برای این منظور به سرجنگی و فیوز جدید مجهز شدند. سرجنگی این 2 موشک 540 ترکش 35 گرمی داشت. بردش تا 45 کیلومتر افزایش یافت و تا ارتفاع 20 کیلومتری اوج می‌گرفت.

در آزمایش‌ها نیز موفق شدند موشک بالستیک تاکتیکی MGM-52 لنس (Lance) را با موفقیت شکار کنند. حاصل ارتقای این 2 موشک نیز MIM-23L و MIM-23M بود که فیوز جدید با اثرگذاری بیشتر علیه موشک‌ بالستیک داشتند و بردشان به 50 کیلومتر رسید. گرچه آن زمان تنها سپاه تفنگداران دریایی آمریکا کاربر هاوک بود و ارتش آن را کنار گذاشت. البته MIM-23K پیش از خروج این سامانه از خدمت در ارتش عملیاتی و بدین ترتیب این قوا تنها برای مدت کوتاهی کاربر آن بود. هرچند گارد ملی تا سال 1997 نیز همچنان از آن استفاده می‌کرد. گارد ملی امروزه تنها برای حفاظت از واشنگتن از سامانه پدافند میان برد آمریکایی – نروژی NASAMS استفاده می‌کند.

شلیک آمرام از هایمارس

از سال 1995 نیز USMC موشک MIM-23K را با رادار AN/TPS-59(V)3 در نقض ضد پدافند عملیاتی کرد که 740 کیلومتر برد دارد و تا ارتفاع 305 کیلومتری را رصد می‌کند. از سال 1998 نیز این قوا روند خروج از خدمت هاوک را آغاز کرد که در اواخر 2002 تکمیل شد. بدین ترتیب آمریکا پس از 4 دهه با هاوک خداحافظی و سامانه‌های دیگری نظیر پاتریوت را جایگزین آن کردند. گرچه USMC پاتریوت را به خدمت نگرفت و برای دفاع هوایی تنها به سامانه پدافندی دوش پرتاب FIM-92 استینگر (Stinger) مسلح است. البته در حال حاضر مشغول آزمایش شلیک موشک آمرام (AMRAAM) از راکت انداز چندگانه M142 هایمارس (HIMARS) برای ساخت سامانه پدافندی میان برد هستند.

گرچه 20 سال از کنار گذاشتن هاوک توسط آمریکا می‌گذرد، اما امروزه همچنان 18 کشور از آن استفاده می‌کنند. نروژ نیز دومین کشور پس از آمریکا بود که هاوک را در سال 1998 کنار گذاشت و NASAMS را جایگزینش کرد. هرچند پیش از خارج کردن آن از خدمت نیز رادارهای جستجوی ارتفاع پست AN/TPQ-36 را برای سامانه‌های هاوک مدل I-Hawk و PIP فاز 1 خریداری کرده بود. در مجموع 4 هزار موشک هاوک برای آمریکا و کشورهای خارجی دارنده آن تولید شد. پس از بازنشسته شدن کامل این سامانه از آمریکا (و نروژ)، همچنان 25 کشور دیگر کاربر آن بودند. بدین منظور کمپانی آمریکایی ریتیان توسعه و برورزرسانی بیشتر آن را همچنان ادامه داد.

AN/MPQ-64

FDC

FDC

پرتابگر Hawk XXI ترکیه

حاصل این اقدام هاوک 21 یا Hawk XXI است که به مناسبت شروع قرن جدید، این نام را دریافت کرد. در هاوک 21 تمامی رادارها حذف و رادار آرایه فازی AN/MPQ-64F1 سنتینل (Sentinel) جایگزین آن‌ها شد. این رادار در باند X کار کرده و ضمن پویش ارتفاع پست تا بالا، 120 کیلومتر برد داشت. این رادار به قابلیت تشخیص دوست از دشمن مجهز بوده و کشف، شناسایی، فاصله یابی، دسته بندی و تعقیب همزمان چندین هدف را انجام می‌دهد. هدایت آتش نیز همچنان بر عهده رادار AN/MPQ-61 است. سیستم مدیریت و کنترل سامانه نیز مدل FDC است که برای سامانه NASAMS ساخته شد. موشک مورد استفاده نیز MIM-23K است که سرجنگی‌ آن مهلک‌تر شد.

این سامانه ضمن درگیری با انواع هواگردهای سرنشین‌دار شامل هواپیماهایی نظیر جنگنده و همچنین هلیکوپترها، با پهپادها و موشک‌های کروز نیز درگیر می‌شود. این سامانه علاوه بر موشک‌ هاوک می‌تواند از موشک‌های آمرام نیز استفاده و در واقع با سامانه NASAMS ادغام شود. البته موشک‌های آمرام در دماغه خود یک رادار کامل دارند و به صورت فعال هدایت می‌شوند؛ یعنی رادار موجود در دماغه خود روی هدف قفل و به طرفش می‌رود. از این رو به رادار کنترل آتش نیاز نداشته و این بخش تنها برای هدایت‌ موشک‌های MIM-23K است. ترکیه و عراق تنها کاربران هاوک 21 هستند که البته تنها از موشک‌های MIM-23K استفاده کرده و خبری از آمرام نیست.

سامانه هاوک کارنامه درخشانی دارد و در زمان خود بسیار قدرتمند بود. در جنگ اسرائیل با اعراب ده‌ها جنگنده از کشورهای عربی به دست این سامانه سرنگون شدند. در زمان جنگ 8 ساله ایران و عراق نیز حداقل 40 جنگنده عراقی شکار هاوک شدند. البته ناگفته نماند در همان دوران جنگ طی قرارداد محرمانه ایران کنترا، کشورمان ده‌ها تیر موشک هاوک به همراه قطعات یدکی نیز از آمریکا دریافت کرد. در زمان حمله عراق به کویت در سال 1990 (جنگ خلیج فارس)، پدافند هوایی کویت که به هاوک PIP فاز 1 مسلح بود توانست حداقل 22 جنگنده و یک هلیکوپتر عراقی را سرنگون سازد و این سامانه بار دیگر یک عملکرد بسیار موفق از خود به نمایش گذاشت.

یک آتشبار هاوک

و اما اسپانیا در مجموع 6 آتشبار سامانه هاوک PIP فاز 3 دارد. هر آتشبار دارای 6 پرتابگر (در آرایش دو دسته 3 عددی)، یک واحد فرماندهی و کنترل در کنار مجموعه راداری است. همانطور که پیش‌تر اشاره شد در این نسخه تعداد رادارهای هر آتشبار 4 عدد و شامل یک رادار جستجوی ارتفاع متوسط تا بلند، یک رادار جستجوی ارتفاع پست و 2 رادار کنترل آتش مجهز به سایت اپتیکال تلویزیونی و فروسرخ است؛ هر 3 پرتابگر توسط یک رادار کنترل آتش هدایت می‌شوند. مادرید 4 آتشبار از موجودی خود را تحویل اوکراین داد و قرار است به زودی 2 آتشبار دیگر نیز برای اوکراینی‌ها کند و بدین ترتیب سامانه پدافند میان برد هاوک به طور کلی از خدمت در اسپانیا خارج و تمام موجودی این کشور به اوکراین منتقل می‌شود.

اسپادا ۲۰۰۰

این کشور قصد داشت هاوک را تا سال ۲۰۳۰ در خدمت نگه دارد. علاوه بر این، اسپانیا یک آتشبار سامانه SPADA 2000 نیز به اوکراین تحویل داده و احتمالا یک آتشبار دیگر برای آن‌ها ارسال کند؛ این کشور مجموعا دو آتشبار از این سامانه در خدمت داشت. خروج ناگهانی و خارج از برنامه این ۲ سامانه از خدمت سبب می‌شود مادرید با سرعتی بیشتری نسبت به قبل به دنبال جایگزین برای آن‌ها باشد. نسل جدید سامانه NASAMS می‌تواند انتخاب بسیار مناسبی باشد و با توجه به اینکه اسپانیا هم اکنون کاربر NASAMS 2 است، به احتمال بسیار بالا نسخه سوم آن را نیز خریداری خواهند کرد. البته این کشور کاربر سامانه دور برد پاتریوت نیز محسوب می‌شود.

اسپانیا 77 هزار یونیفرم نظامی زمستانی به اوکراین تحویل داده و قرار است 6 قبضه هویتزر 105 میلی‌متری M101 نیز برایشان ارسال کند. همچنین هر 2 ماه 400 سرباز اوکراینی را آموزش می‌دهد. اسپانیا در ماه‌های نخست جنگ نیز هزاران قبضه راکت انداز ضد زره و موشک‌های ضد تانک در کنار اسلحه‌ به همراه نارنجک انداز برای اوکراین ارسال کرده بود. همچنین صدها هزار گلوله برای اسلحه، خمپاره انداز و هویتزرهای 155 میلی‌متری نیز به اوکراین تحویل داد. خودروهای نظامی VAMTAC و 20 عراده نفربر زرهی M113 بخشی دیگر از کمک‌های نظامی مادرید در کنار میلیون‌ها دلار کمک بشردوستانه شامل کیت کمک‌های اولیه، تجهیزات تامین برق، هزاران لیتر سوخت و… هستند.

227227