چرا همزمان با اعتراض‌ها، سپاه به احزاب کرد ایرانی مقیم عراق حمله می‌کند؟

اقلیم کردستان عراق همزمان با  آغاز اعتراض‌های مردمی علیه جمهوری اسلامی هدف حمله‌های موشکی و پهپادی سپاه پاسداران قرار گرفت و هر چه این اعتراض‌ها طولانی‌تر و گسترده‌تر شده، حملات نظامی به گروه‌های کُرد ایرانی ساکن عراق نیز شدت بیشتری پیدا کرد چنان که برخی فرماندهان سپاه از آغاز تدارکات انجام عملیات زمینی علیه مناطق مرزی کردنشین خبر داده‌اند؛ اما دلیل شدت عمل حکومت ایران علیه کردهای ساکن عراق چیست؟

اعتراض‌های مردمی در ایران پس از آن آغاز شد که یک دختر ۲۲ ساله کُرد به نام مهسا امینی در جریان بازداشت از سوی نیروهای گشت ارشاد تهران جان خود را از دست داد. مرگ او در ۲۵ شهریور (۱۶ سپتامبر) در بیمارستان کسری تهران رخ داد و موجب آغاز تجمع‌های اعتراضی در تهران و شهر زادگاه او یعنی سقز شد.

این تجمع‌های اعتراضی به سرعت گستره سراسری و حتی بین‌المللی به خود گرفت و بُعدی ضدحکومتی پیدا کرد. طی ۹ هفته‌ای که از آغاز این اعتراض‌ها و مواجهه نیروهای نظامی جمهوری اسلامی با آنها می‌گذرد، بیشترین قربانیان خشونت اعمال شده از سوی نیروهای نظامی جمهوری اسلامی، دوشادوش استان اغلب سُنی‌نشین سیستان بلوچستان، در مناطقی گزارش شده که کُردهای اکثرا سنی مذهب در آن ساکن هستند. 

مطابق اعلام سازمان حقوق بشر ایران، تا کنون و طی حدود دو ماهی از آغاز اعتراض‌ها در ایران می‌گذرد، ۴۸ نفر در کردستان، ۲۳ نفر در کرمانشاه و ۴۵ نفر در آذربایجان غربی در جریان سرکوب‌ اعتراض‌های مردم شهرهای کردنشین کشته شده‌اند. در طول این مدت، به نسبت بالاتر رفتن تعداد کشته‌ها، گستره اعتراض‌ها نیز در مناطق کردنشین ایران افزایش یافته است.

• سپاه پاسداران مواضع حزب دموکرات کردستان و کوموله را در عراق هدف حمله موشکی و پهپادی قرار داد
• حملات هوایی و موشکی ترکیه و سپاه به مناطق کردنشین؛ دستکم ۳۶ نفر جان باختند

همزمان، سپاه پاسداران از یک هفته پس از آغاز اعتراض‌ها حملات خود به مناطق کُردنشین شمال عراق را آغاز کرد. سپاه در ۲۴ و ۲۸ سپتامبر گذشته و ۱۴ نوامبر جاری نیز مواضع گروه‌های کرد ساکن در مرز عراق با ایران را هدف حملات موشکی، توپخانه‌ای و پهپادی قرار داد. این حملات از روز گذشته (۲۱ نوامبر) نیز بار دیگر از سر گرفته شده است.

سپاه پاسداران این گروه‌های را «تروریست» خطاب می‌کند و مدعی است که آنها بر پایه «ایدئولوژی تجزیه‌طلبانه» به تحریک اعتراض‌های ضدحکومتی در کردستان ایران از جمله از طریق «ارسال سلاح» اقدام می‌کنند. 

این گروه‌های سیاسی و گاه شبه‌ نظامی اغلب در دهه ۱۹۸۰ و طی دوره دیکتاتوری صدام حسین و نیز وقوع جنگ ایران و عراق تاسیس شدند. اما به باور کارشناسان، این گروه‌های کُرد ایرانی که اکثرا پیرو ایدئولوژی چپگرایانه بوده و هستند، پس از مشارکت در یک دوره مبارزه مسلحانه، سال‌هاست که مشی مسلحانه خود را کنار گذاشته‌‌اند. با این حال، این احزاب هیچگاه نتوانسته‌‌اند در قبال آن چه «تبعیض اعمال شده نسبت به اقلیت کرد (حدود ۱۰ میلیون نفر از جمعیت ۸۵ میلیونی) ساکن در ایران از سوی جمهوری اسلامی» عنوان شده، ساکت بمانند.

آسو صالح، یکی از اعضای کمیته اجرایی خارج از کشور حزب دمکرات کردستان ایران (PDKI)، در گفتگو با خبرگزاری فرانسه گفت: «حملات روز یکشنبه علیه مواضع کردها در عراق با وضعیت داخلی ایران مرتبط است.» او افزود: «احزاب سیاسی، از جمله حزب دموکرات کردستان، از طریق تریبون‌های رسانه‌ای و سازمان‌های غیردولتی خود از بی‌رحمی رژیم صحبت و از تظاهرات مردم ایران حمایت می‌کند.»

اما حزب دمکرات کردستان ایران بارها اعلام کرده که عراق تنها میزبان بخش مدیریتی و بوروکراتیک این گروه است و هیچ‌گاه از خاک عراق برای انجام حملات علیه ایران استفاده نمی‌کند. با این وجود، آقای صالح به گروه‌های کرد تبعید شده به عراق حق می‌دهد که با توجه به پایگاهی که در میان هموطنان کرد خود در ایران دارند، از آنها حمایت کنند. 

به توییتر یورونیوز فارسی بپیوندید 

علی بِیدار، تحلیلگر عراقی نیز به خبرگزاری فرانسه گفت: «ایران به دنبال صادرات بحران داخلی خود است و هدف آن از حمله به گروه‌های کرد این است که اقلیم کردستان عراق را وادار کند که به فعالیت احزاب کرد ایرانی ساکن این اقلیم پایان دهد.» اما این کارشناس عراقی بر این باور است که چنین اقدامی منجر به پایان دادن به اعتراض‌های سراسری در ایران که به تهران نیز سرایت کرده، نمی‌شود. 

همزمان با اعلام فشار سپاه پاسداران بر حکومت مرکزی عراق برای مقابله با احزاب کرد ایرانی که در جریان سفر اخیر اسماعیل قاآنی، فرمانده سپاه قدس ایران به بغداد رخ داده، شیوان فاضل، محقق موسسه بین‌المللی پژوهش صلح در استکهلم، معتقد است که با وجود این، حتی اگر بغداد به تهران نزدیک باشد، دشوار است که دولت جدید عراق بر این گروه‌ها فشار بیشتری را اعمال کند. 

او یادآور می‌شود که دولت عراق اختیارات محدودی در اقلیم کردستان دارد و مقام‌های اربیل خود تا کنون در برقرار توازن موفق بوده‌اند، رویکرد متوازن که به باور او از یک سو حملات ایران را محکوم کرده و در مقابل، تاکید کرده که احزاب کرد ایرانی نباید از قلمرو این اقلیم برای حمله به ایران استفاده کنند.