ناترازی گاز به سازوکار قیمتی پایین برمی‌گردد / لزوم اجرای تعرفه گذاری پلکانی موثر برای پرمصرف‌ها

گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، شواهد موجود حاکی از آن است که میزان سرانه مصرف گاز در کشور ما نسبت به دیگر کشور‌ها بالاتر است. به طور مثال گفته می‌شود ترکیه طی سال گذشته ۴۹ میلیارد دلار انرژی مصرف کرد و ما با وجود اینکه به لحاظ جمعیت، شرایط آب و هوایی، شبکه ریلی و ناوگان حمل و نقل با ترکیه مشابهت داریم، قریب به ۱۰۰ میلیارد دلار انرژی مصرف کرده ایم. شاید یکی از دلایل شدت بالای مصرف انرژی در کشور ما در اختیار داشتن ذخایر گازی و نفتی عظیم است. مثلاً ما دومین دارنده ذخایر گاز طبیعی در جهان هستیم و همین امر باعث شده است مردم تصور کنند می‌توانند هر چقدر می‌خواهند این ماده ارزشمند را بسوزانند. اما واقعیت این است که تولید و استخراج گاز طبیعی هزینه‌های بالایی را به کشور تحمیل می‌کند. از سوی دیگر، با مصرف بهینه گاز در کشورمان می‌توانیم به صادرات مازاد آن بپردازیم که سودآوری بالایی برایمان دارد. نظرات حمیدرضا عراقی، مدیرعامل سابق شرکت ملی گاز ایران را در ادامه در این ارتباط می‌خوانید.

عراقی تصریح کرد: کشور ما دارنده ذخایر عظیم گازی است، اما به دلایلی نتوانسته ایم آن طور که شایسته است از این منابع برداشت کنیم. با بروز جنگ ایران و عراق، قطر از فرصت پیش آمده استفاده و چند سال زودتر از ما برداشت از پارس جنوبی را آغاز کرد. بعد از انقلاب، قراداد ما با روسیه به دلیل اینکه مسکو قیمت گاز را بالا نبرد، ملغی شد. در این شرایط که مازاد گاز داشتیم و فقط چند شهر ایران گازرسانی شده بودند، این رویکرد به وجود آمد که تا می‌توانیم باید گازرسانی به شهرها، روستا‌ها و نیروگاه‌های مختلف داشته باشیم و از این نعمت خدادادی استفاده کنیم. در ادامه استفاده از مخازن عسلویه نیز مدنظر قرار گرفت. بنابراین، تمام تلاش مسئولان کشور در راستای گازرسانی بود و در تمام برنامه‌های پنج ساله، قوانین مصوب مجلس، پیگیری‌های دولت و نمایندگان مردم این موضوع پیگیری شد. با این هدف که با استفاده از گاز طبیعی در داخل کشور صادرات گازوئیل، گاز مایع، نفت سفید و مازوت صورت بگیرد.

وی در ادامه گفت: تفکر اصلی در کشور طی سالیان گذشته بر این بوده است که ما مخازن مشترکی با قطر داریم و این کشور در حال برداشت از مخازن است و ما باید تا جایی که می‌توانیم گازرسانی را در سطح کشور در دستور کار قرار دهیم. در این شرایط، کسی به فکر مصرف بهینه نبود، قیمت واقعی مدنظر نبود و هیچ دولتی به این مسائل توجه نکرد. همه یکصدا معتقد بودند که تا می‌توانیم باید به شهرها، روستا‌ها و نیروگاه‌ها گازرسانی کنیم تا سوخت دوم مصرف نکنند و به صادرات آن بپردازیم. این سیاست غلطی نبود و کار مطلوبی به شمار می‌رفت. مشکل از جایی بروز کرد که سرمایه گذاری در حوزه گازی به اندازه کافی انجام نشد. الان هم در قوانین مصوب می‌کنند که درآمد شرکت ملی گاز صرف اموری مانند آموزش، یارانه ها، کمیته امداد و... شود. بنابراین، هنوز هم سرمایه گذاری در بخش گاز به اندازه کافی انجام نمی‌شود. یک موضوع اساسی که به ناترازی گاز در کشورمان منجر شده است، مسئله عدم سرمایه گذاری در حوزه گاز است.

مدیرعامل سابق شرکت ملی گاز ایران خاطرنشان کرد: موضوع مهمی که بر ناترازی گاز در کشورمان تأثیر گذاشته این است که ما به فکر متعادل سازی قیمت این ماده حیاتی در کشورمان نبوده ایم. یکی از عوامل موثر بر صرفه جویی در مصرف انرژی، قیمت آن است. دومین مسئله مهم تکنولوژی است. وقتی قیمت متعادل و واقعی نیست، تکنولوژی هم وارد نمی‌شود. الان اگر در بازار یک بخاری با قیمت ۲ میلیون تومان و بهره وری ۴۰ درصد عرضه شود و یک بخاری با قیمت ۳ میلیون تومان و بهره وری ۹۰ درصد ارائه شود، مصرف کنندگان بخاری ارزان‌تر را می‌خرند، دلیلش این است که قیمت انرژی در کشور پایین است و از این نظر مصرف کنندگان نیازی به خرید تجهیزات گرمایشی با بهره وری و تکنولوژی بالاتر نمی‌بینند. از طرف دیگر پرمصرف‌های بخش خانگی از طبقات بالای جامعه هستند، اعمال سیاست‌های قیمتی بر آن‌ها می‌تواند در مدیریت مصرف تأثیرگذار باشد. روش تعرفه گذاری پلکانی نیز می‌تواند به عنوان یک روش برای مدیریت مصرف گاز در کشور مدنظر قرار بگیرد.