کشف بزرگی که کتاب‌های علوم را تغییر می‌دهد

پریسا عباسی: مطالعه‌ای در مجله Science به سرپرستی نیکلاس استراوسفلد، پروفسور گروه علوم اعصاب دانشگاه آریزونا، و فرانک هیرث خواننده علوم اعصاب تکاملی در کینگز کالج لندن، اولین توصیفات دقیق درباره Cardiodictyon catenulum را ارائه کردند. این فسیل کرم مانند که برای اولین بار در سال ۱۹۸۴ و در صخره‌های جنوبی استان یوننان چین پیدا شده و اندازه آن کمتر از ۱.۵ سانتی‌متر است، تا به امروز راز مهمی را با خود پنهان کرده بود: یک سیستم عصبی که به خوبی حفظ شده و شامل مغز نیز می‌باشد.

بیشتر بخوانید: 

• دختر بی‌نوا با دُم به دنیا آمد/ پدیده‌ای عجیب و بسیار نادر / عکس

استراوسفلد می‌گوید: «بر اساس اطلاعات ما، این قدیمی‌ترین مغز فسیل‌شده‌ای است که می‌شناسیم.»

Cardiodictyon متعلق به گروهی از حیوانات منقرض شده است که با نام لوبوپودیا(lobopodia) زره‌پوش شناخته می‌شوند. این موجودات در اوایل دوره‌ کامبریان(Cambrian) فراوان بودند، تا اینکه تقریبا تمام گونه‌های آنها بین ۵۰۰ تا ۵۴۰ میلیون سال پیش پدیدار شدند. لوبوپودیاها احتمالا با استفاده از چندین جفت پاهای نرم و پرزدار خود در کف دریا حرکت می‌کردند؛ بر خلاف فرزندانشان ارتروپودها(euarthropods) – واژه یونانی برای «مفصل‌داران واقعی»- که مفصل نداشتند. نزدیک‌ترین خویشاوندان زنده امروزی لوبوپودیان‌ها کرم‌های مخملی هستند که عمدتا در استرالیا، نیوزلند و آمریکای جنوبی زندگی می‌کنند.

مباحثی که به اویل قرن نوزدهم برمی‌گردد

فسیل‌های یافت‌شده از Cardiodictyon ها حیوانی را نشان می‌دهد که بدن آن تقسیم‌بندی شده و در هر قسمت آرایش‌های تکراری ساختارهای عصبی به نام گانگلیون وجود دارد. این بخش‌بندی‌ها به شدت با سر و مغز این حیوان در تضاد است. زیرا در سر و مغز این موجودات مدرکی مبنی بر تقسیم‌بندی وجود ندارد.

استراوسفلد می‌گوید: «این آناتومی کاملا غیرمنتظره بود، زیرا سر و مغز بندپایان مدرن و برخی از اجداد فسیل شده آنها بیش از صد سال است که به عنوان موجوداتی تکه‌ای و بندبند در نظر گرفته می‌شدند.»

طبق گفته نویسندگان این تحقیق، این یافته‌ها مباحث داغ و طولانی در مورد منشاء و ترکیب سر در بندپایان، که بزرگترین گونه‌های جانوری در قلمرو حیوانات در جهان محسوب می‌شوند را حل می‌کند. بندپایان شامل حشرات، سخت‌پوستان، عنکبوت‌ها و دیگر عنکبوتیان(رده‌ای از جانوران بی‌مهره و از بندپایان)، به علاوه برخی از خانواده‌های دیگر جانوران مانند هزارپاها و صدپاها(لب‌پاها- centipede)می‌شوند.

هیرث می‌گوید: «از دهه ۱۸۸۰، زیست‌شناسان به ظاهر بخش‌بندی شده بدن بندپایان اشاره می‌کردند و این بخش‌بندی‌ها را به سر نیز تعمیم می‌دادند. و سر را امتداد قدامی بدن بخش‌بندی شده این موجودات می‌دانستند.»

استراوسفلد می‌گوید: «اماCardiodictyon نشان می‌دهد که سر و همچنین مغز آنها به عنوان قطعه‌ای در امتداد بدن آنها نبوده، و این نشان می‌دهد که مغز و سیستم عصبی بدنه آنها احتمالا به طور جداگانه تکامل یافته‌اند.»

مغزها فسیل می‌شوند

Cardiodictyon بخشی از جانداران شهر چنگ جیانگ(Chengjiang) بودند، ذخیره‌گاه معروفی از فسیل ها در استان یوننان که توسط دیرینه‌شناس شیان‌گوآنگ هو کشف شدند. بدن نرم و ظریف لوبوپودیان‌ها به خوبی در فسیل‌ها حفظ شده‌اند، اما به غیر از Cardiodictyon سر و مغز هیچ کدام از آنها مورد بررسی قرار نگرفته‌اند، و احتمالا علت آن این است که لوبوپودیان‌ها عموما کوچک هستند. برجسته‌ترین بخش بدن Cardiodictyon مجموعه‌ای از سازه‌های مثلثی و به شکل زین اسب بود که هر بخش را کاملا مشخص می‌کرد و به‌عنوان نقطه اتصال برای هر جفت پا عمل می‌کرد. این فسیل‌ها در صخره‌های قدیمی‌تری پیدا شده‌اند که قدمت آنها به دوران کامبرین(یکی از دوره‌های زمین‌شناسی در دوران دیرینه‌زیستی) بر می‌گردد.

به گفته استراوسفلد: « این جریان به ما می‌گوید که لوبوپودی‌های زره‌دار احتمالا از اولین بندپایان بوده‌اند». حتی قبل از تریلوبیت‌ها(trilobites )، گروه متنوعی از بندپایان دریایی زندگی می‌کردند که حدود ۲۵۰ میلیون سال پیش منقرض شده‌اند.»

فسیل سر Cardiodictyon