سرنخ‌هایی جدید از منشا یهودیان اشکنازی؛ مطالعه بر روی دندان‌های کشف شده از قرون وسطی در آلمان

یک تیم بین المللی با تجزیه و تحلیل دی‌ان‌ای دندان‌های ۳۳ یهودی اشکنازی که در قرن چهاردهم در ارفورت آلمان زندگی می‌کردند، دریافتند که جامعه یهودیان در آن زمان از نظر ژنتیکی تنوع بیشتری نسبت به فرزندان امروزی خود داشته‌اند.

این مطالعه مشترکا توسط پژوهش‌گران دانشگاه عبری اورشلیم و دانشگاه هاروارد انجام شده و نتایج آن در مجله Cell منتشر شده است.

گفته می‌شود حدود نیمی از یهودیان امروزی از تبار اشکنازی هستند و عقبه آن‌ها به یهودیانی که ساکن اروپای مرکزی یا شرقی بوده‌اند، بازمی‌گردد. اصطلاح «اشکناز» در ابتدا برای ارجاع دادن به یک گروه فرهنگی خاص یهودی استفاده می‌شد که در قرن دهم در راینلند (کرانه‌های رود راین) آلمان ساکن شدند و علیرغم گمانه‌‌زنی‌های فراوان، اجماعی در مورد ریشه اصلی و تحولات جمعیتی آن‌ها وجود ندارد.

پروفسور شای کارمی، ژنتیک‌شناس دانشگاه عبری اورشلیم که در این تحقیق مشارکت داشته، می‌گوید: «امروز، اگر یهودیان اشکنازی از ایالات متحده و اسرائیل را مقایسه کنید، آنها از نظر ژنتیکی بسیار شبیه به هم هستند، تقریباً به‌مانند یک جماعت واحد فارغ از اینکه محل جغرافیایی متفاوتی دارند. اما بر خلاف یک‌نواختی ژنتیکی امروز، نتایج این مطالعه مشخص می‌کند که جامعه در ۶۰۰ سال پیش تنوع بیشتری داشته است.»

تیم تحقیقاتی با کاوش در دی‌ان‌ای این ۳۳ یهودی اشکنازی دریافتند که جامعه ارفورت در قرون وسطی را می‌توان به دو گروه طبقه‌بندی کرد. گروه اول بیشتر به افرادی از خاورمیانه تعلق دارد و گروه دوم به جمعیت‌های اروپایی مربوط می‌شود که احتمالا از شرق به ارفورت مهاجرت کرده‌بودند. یافته‌ها نشان می‌دهد که حداقل دو گروه از نظر ژنتیکی متمایز در ارفورت قرون وسطی وجود داشته است. با این حال، این تنوع ژنتیکی دیگر در یهودیان اشکنازی دوران معاصر دیده نمی‌شود.

جامعه یهودیان ارفورت در فاصله زمانی قرن ۱۱ تا ۱۵ میلادی وجود داشته است و یک فاصله کوتاه مدت به‌دلیل قتل‌عام ۱۳۴۹ میلادی در روند تحول جمعیتی آن‌ها مشاهده می‌شود. گفته می‌شود جامعه یهودیان یکی از پررونقةرین وبزرگ‌ترین جوامع قرون وسطی در آلمان بوده اما بعد از تبعید کلیه یهودیان در سال ۱۴۵۴ انبار غلاتی بالای گورستان یهودیان بنا می‌شود. در سال ۲۰۱۳ مقامات شهرداری اجازه تغییر کاربری این انبارغلات سابق به پارکینگ عمومی را مشروط بر حفاری‌های حفاظتی باستان‌شناسی را صادر کردند.

• فقط «یهودیان»؛ لغت‌نامه آلمانی دودن مجبور شد تعریف خود را تغییر دهد
• نگاهی به زندگی یهودیان کوهستان؛ قومی که از ایران به قفقاز کوچیدند

محققان می‌گویند به این نتیجه رسیده‌اند که اجداد اولیه یهودیان اشکناز جمعیتی کوچک بوده‌اند که قبل از قرن ۱۴ میلادی زندگی می‌کرده‌اند. مطالعه وراثه‌های ژنتیکی که از مادر به فرزندان منتقل می‌شود نشان می‌دهد که یک‌سوم این ۳۳ نفر از مادری واحد متولد شده‌بوده‌اند؛ مسئله‌ای که کوچک بودن جامعه اشکناز در آن دوره تاریخی را ثابت می‌کند.

شای کارمی در مورد هدف کاوشگران از این مطالعه می‌گوید: «هدف ما پر کردن شکاف‌های درک خود از تاریخ اولیه یهودیان اشکنازی از طریق داده‌های دی‌ان‌ای های قدیمی بود. در حالی که داده‌های دی‌ان‌ای باستانی ابزار قدرتمندی برای استنباط جمعیت‌شناسی تاریخی است، داده‌های دی‌ان‌ای  یهودیان دوره باستان به سختی به دست می‌آیند، زیرا قوانین یهود ایجاد مزاحمت برای مردگان را در بیشتر شرایط ممنوع کرده است. با تایید جامعه محلی یهودیان آلمان بود که در نهایت این تیم تحقیقاتی موفق به گردآوری دندان‌های جدا شده را از بقایای اجسادی شدند که در قبرستان یهودیان اروفرت متعلق به قرن چهاردهم میلادی در جریان حفاری مربوط به «باستان‌شناسی نجات» کشف شده بود.

باستان‌شناسی نجات به برنامه‌های کاوش و حفاری باستان‌شناسی گفته می‌شود که پیش از آغاز پروژه‌های عمرانی دولت با هدف بازیابی و نجات اشیای باستانی پیش از دفن آن‌ها در زیر پروژه ساخت‌و ساز انجام می‌شود.

به اینستاگرام یورونیوز فارسی بپیوندید