دوچرخه سواری؛ حمل و نقل پاک مغفول مانده در پایتخت/ مسیر دوچرخه سواران ایمن است؟

حمل و نقل پاک جزو آن دسته از موضوعاتی است که تا به امروز آنطور که باید مورد توجه قرار می‌گرفت، قرار نگرفته است و تمامی مدیران شهری هم در ظاهر روی خوش به آن نشان می دهند اما در واقع اقدام آنچنانی برای این مدل از حمل و نقل عمومی اتخاذ نشده است، یکی از ضلع های این سبک از حمل و نقل پاک استفاده از دوچرخه است، سند توسعه دوچرخه‌سواری تهران در سال ۹۷ با هدف افزایش سهم دوچرخه از ترددهای شهری از ۳/۰ درصد به ۵/۱ درصد( از ۵۸ هزار سفر به ۳۱۰ هزار سفر در روز ) در طی ۵ سال تدوین شده‌است، یکی از چندین سند برنامه‌ریزی کلان برای شهر تهران است که هدف آن توسعه دوچرخه‌سواری شهری است.

در برخی از مناطق تهران چندین سال پیش مسیرهایی مخصوص برای دوچرخه سواری طراحی شد اما متاسفانه طبق آمار اخیر، شهروندان استقبال زیادی از آن نکردند، این عدم استقبال آنقدر زیاد بود که برخی مسیرهای دوچرخه سواری تبدیل به مسیری برای تردد موتورسیکلت سواران شده است، این کار چهره شهر را هم نامطلوب جلوه می دهد و تنها هزینه ای اضافی انجام شده است؛ جالب است بدانید در این دوره از مدیریت شهری بحث دوچرخه سواری در میان اعضای شورای شهر و شهرداری تهران طرفدار ندارد و تا به امروز مطالب و مطالبه گری کمی در رابطه با ترویج دوچرخه سواری در تهران مشاهده شده است و دلیل شهروندان برای عدم استقبال، ایمنی و نداشتن شرایط مناسب است!

به یاد دارم که ۲۸ مرداد سال ۱۴۰۰ دقیقا زمانی که مدیریت شهری کار خودش را به طور رسمی آغاز کرد، این موضوع را از پرویز سروری نایب رئیس شورای شهر تهران جویا شدم، او در گفتگو با باشگاه خبرنگاران جوان اظهار کرد که ترویج دوچرخه سواری باید در برنامه‌های ما باشد، اما در اولویت نیست همچنین استفاده مسئولان از دوچرخه، موضوع نمایشی است و باید فرهنگ سازی شود.

وی بیان کرد: در کشورهای اروپایی، موضوع دوچرخه سواری امری مهم و جاری است و دلیلش هم آب و هوای مناسب است، بارندگی وجود دارد و این هوا وارد بدن انسان می‌شود اما در تهران، آلودگی هوا بیش از حد نرمال است و هر دم و بازدمی باعث بیماری می‌شود.

نایب رئیس شورای اسلامی شهر تهران تصریح کرد: ما اگر بتوانیم از ظرفیت موجود و زیرساخت‌های حمل و نقل عمومی استفاده کنیم، بسیار پیشرفت می‌کنیم حتی امکانات هم موجود است و باید واگن خریداری کنیم به همین دلیل باید در کمیسیون‌های مشخص به چنین مسئله مهمی رسیدگی کنیم.

اینکه در همان ابتدا یک مسئول بیاید و چنین ادعایی کند واقعا ترسناک است و همین موجب می شود که به چنین موضوع پُراهمیتی توجه نشود، جالب اینجاست که  مسئولان و نهادهایی چون شهرداری، مدتهاست در شعارهایشان توجه به حمل و نقل عمومی و کاهش آلودگی هوا و مصرف سوخت و ترافیک را مطرح می‌کنند اما ترویج دوچرخه سواری و بهسازی شرایط استفاده از آن در اولویت کارهایشان نیست؛ البته همین مسیرهایی هم که موجود است بسیار محدودیت دارد یعنی  شرایط جغرافیایی شهر تهران موجب شده دوچرخه سواری برای مسیر‌های محدود امکان پذیر باشد، آن هم نه با دوچرخه هایی سنگین و فاقد دنده که رکاب زنی با آنها کار هر کسی نیست.

یکی از نکات مهمی که مطرح است، بحث ایمن بودن این مسیرهای هرچند محدود است! به گفته برخی کارشناسان مدیریت شهری، ما هیچ ضریب ایمنی برای دوچرخه‌سوار نداریم، به عنوان یک مد حمل و نقلی در سطح خیابان‌های پایتخت نه تنها برای زنان بلکه برای مردان هم ایمن نیست.برای مثال اگر از جنوب به شمال در خیابان ولیعصر (عج) کسی بخواهد تردد کند با ارتفاع زیاد مواجه می شود و به طور کلی اختلاف ارتفاع جنوب به شمال تهران ۹۰۰ متر و نزدیک یک کیلومتر است که خود نوعی کوه‌پیمایی محسوب می‌شود و حتی با خودرو هم گاهی تردد در این مسیر سربالایی مشکل است چه برسد که شهروندان بخواهند آن را با دوچرخه رکاب بزنند.

با توجه به این نکات و عدم وجود زیرساخت مناسب برای استفاده از دوچرخه سواری در پایتخت ایران، با سیدجعفر تشکری هاشمی رییس کمیسیون حمل و نقل شورای شهر تهران صحبت کردم، او در گفت و گو با باشگاه خبرنگاران جوان گفت: دوچرخه به عنوان یک مدحمل و نقل پاک در تمامی دنیا شناخته شده است و در مناطق مختلف سردسیر و گرمسیر مورد استفاده قرار می گیرد در تهران هم تا چند دهه قبل مردم استفاده می کند اما در این چند سال اخیر متاسفانه استفاده از دوچرخه به فراموشی سپرده شد و این یک فرهنگی بود که باید احیا می شد.

وی افزود: کار فرهنگ سازی زمان بر است و نیاز به پیگیری و فعالیت های آموزشی دارد اما در چندسال اخیر نسبت به دوچرخه تنها نگاه سخت افزاری وجود داشته و نیازمند تغییرات ذهنی مردم هستیم تا مشکارکت صورت گیرد اما کار قابلی صورت نگرفته است؛ شناسایی نقاط مناسب از لحاظ ایمنی برای استفاده از دوچرخه باید در دستور کار مدیریت شهری قرار بگیرد و نباید به این موضوع نگاه ناموفقیت آمیزی داشته باشیم.

رئیس کمیسیون حمل و نقل شورای شهر تهران یادآور شد: ما باید در آینده مدعی باشیم که چند دوچرخه سوار در تهران داریم نه اینکه چند کیلومتر مسیر دوچرخه سواری ایجاد کردیم! این کار شدنی است اما باید تسهیل گری ها و فعالیت های حمایتی بیش از پیش صورت گیرد، در برخی معابر، مسیر دوچرخه سواری با پارک کردن خودروها بسته شده که نیازمند کمک پلیس راهور است. پلیس نباید بگذارد که حق و حقوق مردم ضایع شود،

افزون بر این، علی اصغر قائمی عضو کمیسیون حمل و نقل شورای شهر تهران هم در گفتگو با باشگاه خبرنگاران جوان گفت: شرایط استفاده از دوچرخه سواری در تهران فراهم نیست و دلیل عمده آن توپوگرافی خاص است، آمار نشان می‌دهد که نزدیک به ۴۵۰ کیلومتر مسیر دوچرخه سواری در تهران وجود دارد.

وی بیان کرد: این استفاده باید به صورت محلی باشد، دوچرخه سواری در تهران نمی تواند موفقیت آمیز باشد و باید برای آن فکری کرد، شهرداری باید در حد بضاعت خود توسعه دوچرخه سواری را در دستور کار خود قرار دهد و حتی بخش خصوصی هم می‌تواند برای  انجام این کار به کمک شهرداری بیاید.

قائمی معتفد است که  تهران شهر مسطحی نیست اما به این معنی نیست که شهرداری تهران به موضوع دوچرخه سواری توجهی نکند.

برای ساخت مسیرهای دوچرخه در شورای پنجم و مدیریت شهری سابق بسیار هزینه شده است اما شورای پنجمی‌ها فقط با الگوبرداری از کشورهای اروپایی این مصوبه را تصویب کرده‌اند در حالی که چالش‌ها  و امکان اجرای آن را در نظر نگرفته‌اند و نیازمند اصلاح در دوره جدید است.

حال یک سال و اندی از کار مدیریت شهری می گذرد و همچنان دوچرخه سواری مغفول مانده؛ باید منتظر ماند و دید که شهرداری تهران قرار است چه اقدامی برای حمل و تقل پاک انجام دهد؛ تنها دادن شعار برای کاهش آلودگی هوا کافی نیست و لازم است که تدبیری درخور برای دوچرخه سواری اندیشیده شود.

گزارش از نوشين نثارى

باشگاه خبرنگاران جوان اجتماعی شهری