مارگزیدگی و اثراتی حتی پس از کشته شدن مار

آفتاب‌‌نیوز :

مجید شایسته اظهار کرد: درد موضعی، سوزش، تورم موضعی، بزرگ شدن دردناک غدد لنفاوی، خونریزی و تاول از تظاهرات موضعی مارگزیدگی است.

وی با بیان اینکه در سراسر دنیا ۳۵۰۰ نوع مار وجود دارد که کمتر از ۱۰ درصد کل مارها سمی هستند و در ایران ۶۵ نوع مار (۱۲ نوع آنها سمی) است، افزود: نوع مار در بروز و شدت علائم تعیین کننده بوده و اندازه جثه انسان هرچه جثه کوچکتر باشد نسبت زهر به وزن بیشتر می‌شود و در نتیجه شدت مسمومیت بیشتر خواهد بود.

شایسته با بیان اینکه، گزش از روی لباس یا عریان و محل گزش که در نواحی نزدیک به قلب خطر بیشتری دارد، تصریح کرد: تلاش برای به تاخیر انداختن جذب سم مار، کنترل تنگی نفس یا علائم خطرناک ناشی از مارگزیدگی و فراهم کردن شرایط انتقال بیمار به مرکز درمانی، اقدامات اولیه است که در محل حادثه باید انجام شود.

وی با بیان اینکه تهوع، استفراغ، سردرد، احساس کسالت، ضعف، گیجی، درد شکمی، اسهال، تشنج (ممکن است درکودکان اولین نشانه باشد)، افت فشارخون در اغلب موارد و افزایش احتمالی فشارخون در برخی موارد، تاکیکاردی و برادیکاردی و تب (در مارگزیدگی شدید) از تظاهرات عمومی مارگزیدگی است، بیان کرد: بی حرکت کردن اندام مارگزیده به وسیله آتل یا باند پارچه‌ای (هرگونه حرکت یا انقباض عضلانی ممکن است به افزایش ورود سم مار به جریان خون و لنف منجر شود) است.

معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند ادامه داد: از سایر اقدامات اولیه نیز امنیت صحنه (دور کردن آسیب دیده از محل حادثه به منظور جلوگیری از گزیدگی مجدد)، آرام کردن آسیب دیده مضطرب و اطمینان دادن به او که مرگ ناشی از مارگزیدگی نادر است.

شایسته با بیان اینکه قرار دادن بیمار در وضعیت نشسته یا درازکش، در حالی که اندام مارگزیده در موقعیت افقی قرار گیرد، افزود: خارج ساختن تمام وسایل زینتی مانند ساعت و انگشتر، پرهیز از هرگونه دستکاری زخم ناشی از گزیدگی (ممکن است به عفونت، افزایش جذب سم و خونریزی موضعی منجر شود)، شستشوی محل گزش با آب و صابون و بانداژ اندام مارگزیده و ممانعت از راه رفتن بیمار نیز سایر اقدامات اولیه‌ای است که در محل حادثه توصیه می‌شود.

وی ادامه داد: ثابت شده بسیاری از اقدامات رایج و سنتی در مارگزیدگی نه تنها مفید نیستند بلکه خطرناک نیز هستند و این اقدامات عبارت از تلاش در راستای مکیدن سم از محل گزیدگی، ایجاد برش، خراش یا سوراخ در محل گزیدگی، سفت بستن تورنیکه به دور اندام مارگزیده، به کار بردن موضعی مواد شیمیایی یا گیاهی است.

معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند با بیان اینکه در صورت مشاهده مار، ممکن است تلاش برای گرفتن و کشتن آن خطرناک باشد، بیان کرد: در صورت کشته شدن مار، باید لاشه آن را به مرکز درمانی تحویل داد؛ ممکن است این امر به تشخیص نوع مار و نوع گزیدگی کمک کند؛ ریختن مقداری بنزین داخل سوراخ مارها باعث بیرون آمدن جانور از سوراخ می‌شود و از بین بردن آن را امکانپذیر می‌سازد.

بو و نور؛ عامل دور شدن مارها

شایسته با بیان اینکه مارها معمولاً مناطق تاریک را ترجیح می‌دهند؛ بنابراین، هرچه مناطق مسکونی روشن تر و از نور کافی برخوردار باشند، احتمال دورشدن مارها از این اماکن بیشتر خواهد بود، گفت: مارها به بو فوق العاده حساس هستند و به سرعت از چنین مناطقی می‌گریزند.

وی با بیان اینکه برافروختن آتش از کاه و پهن و انتشار دود آنها در فراری دادن مارها مؤثر است، افزود: همچنین مارها از استشمام اسانس نعناع و پونه گریزانند؛ بنابراین کشت نعناع و پونه در مجاورت محل‌های مسکونی، اردوگاه‌ها و مفید است.

شایسته ادامه داد: مؤثرترین سم علیه مار نیکوتین است که از قدیم برای مبارزه با مار استفاده می‌شد؛ پاشیدن گرد توتون و تنباکو در اطراف منازل، مزارع، چادرها و اردوگاه‌ها باعث از بین رفتن و فرار سریع مارها از منطقه می‌شود.

وی با بیان اینکه در بیابان، قبل از ورود به اماکن یا چادر آنها را بازدید کنید و با بررسی دقیق وارد شوید، افزود: بررسی کردن تخته سنگ‌ها یا تنه درختان قبل از نشستن، در تاریکی شب در بیابان قدم نزنید و هنگام کار به خصوص درمناطق مارخیز از دستکش، پوتین ساق بلند(چکمه) و شلوار بلند استفاده کنید.

شایسته اظهار کرد: فاصله‌ای که مار برای انسان ایجاد خطر می‌کند ۵۰ سانتی متر است؛ بنابراین به محض مشاهده مار از محل فاصله بگیرید و در برخورد با مار به صورت زیگزاگ یا مارپیچ حرکت کنید تا جهت یابی مار مختل شود.