«مانای دُرپور» خواندنی شد/ آشنایی بیشتر با «کارآواهای خراسان»

غفور محمدزاده از پژوهشگران و نوازندگان مطرح موسیقی نواحی منطقه خراسان در گفتگو با خبرنگار مهر ضمن تشریح تازه‌ترین فعالیت‌های پژوهشی و اجرایی خود توضیح داد: «مانای دُرپور» عنوان تازه‌ترین مجموعه پژوهشی بنده در معرفی آثار مرحوم استاد نورمحمد دُرپور است که چندی پیش چاپ اول آن پیش روی مخاطبان قرار گرفت. به هر حال استاد درپور هنرمندی است که نامش تا ابد بر تارک موسیقی خراسان می‌درخشد چرا که این هنرمند در راه اعتلای موسیقی تربت جام نهایت تلاش خود را انجام داد و توانست سفیر موسیقی عرفانی منطقه جام و طریقت نقشبندیه شود.

وی افزود: کتاب «مانای درپور» نگاهی به بن مایه هنر ملکوتی استاد نورمحمد درپور است؛ شرایطی که توجه و دقت در عمق اشعاری که او می‌خواند شنونده را بیشتر به معنا و مفهوم اجراها نزدیک می‌کند. آن زمان که از خدا می‌گوید و نعت حضرت رسول (ص) می‌خواند و منقبت می‌گوید. زمانی که خدا را یاد می‌کند یا داستانی از پیامبر می‌خواند چنان سوز در سینه دارد که فریادهایی که از دلش بر می‌آید جگر هر شنونده‌ای را می‌سوزاند. پس با یک نگاه اجمالی به زندگی این هنرمند فقید خواهیم دید که وی به عنوان یک خواننده الحان عرفانی جایگاه ویژه ای در بین خوانندگان داشته و همواره یاد خدا، پیامبر (ص) و الحان ذکر و ثنا بر زبانش جاری بوده است.

وی با اشاره تجربیات ارزشمند اجراهای مرحوم درپور در حوزه‌های بینا فرهنگی دیگر کشورها نیز توضیح داد: آنچه در اثر «مانای درپور» پیش روی خواننده قرار گرفته سندی مکتوب از روایت حاج نورمحمد درپور از دریای بیکران موسیقی تربت جام است که هم عاشقانه، هم عارفانه و هم دربرگیرنده غم و جشن و سرور است. آنچه خواننده در این خواهد خواند متن کامل و شرح مبسوط قطعاتی است که استاد درپور در طول عمر با برکت خود اجرا کرد و اگرچه بخشی از این اشعار در فرهنگنامه موسیقی تربت جام است اما باید گفت که آن کتاب مفصل است و خواننده خاص خود را دارد ولی این اثر می‌تواند علاقه مندان زنده‌یاد درپور را اقناع کند.

این پژوهشگر موسیقی نواحی خراسان در بخش دیگری از صحبت‌های خود به انتشار یک اثر پژوهشی دیگر خبر داد و گفت: «کارآواهای خراسان» مشتمل بر مطالعه ترانه‌های کار در شرق و جنوب خراسان اثر دیگری است که چندی پیش پژوهش و نگارش آن را به اتمام رساندم و اخیراً هم پیش روی مخاطبان قرار گرفته است. به هرترتیب یکی از وجوه موسیقی و انواع آن موسیقی کار یا کارآواها هستند گونه‌ای ارزشمند که متاسفانه تاکنون آن چنان که باید مورد مطالعه قرار نگرفته است.

وی درباره این اثر توضیح داد: این اصطلاح برای اولین بار در همایش کارآواها و آیین‌های موسیقی کار مطرح شد که به همت حوزه هنری و دبیری هوشنگ جاوید برگزار شد که بنده نیز در این برنامه حضور داشتم و در آنجا به ارائه مقاله و سخنرانی پرداخته و گوشه‌هایی از موسیقی کار به ویژه کشاورزی در شرق خراسان که شامل تربت جام و سرخس بود توسط استاد عبدالعزیز احمدی و سعید احمدی سرکوهی اجرا شد.

محمدزاده با اشاره به عوامل تاثیرگذار در فرهنگ کار اظهار کرد: عواملی که گاهی در سرعت بخشیدن فرهنگ کار موثرند گاهی حتی در کیفیت انجام کار تاثیر دارند و زمانی نیز در تلطیف روحیه کارورزان و رفع خستگی آنان موثر است. یکی از این عوامل آیین‌های موسیقایی کار است که از آن به عنوان کارآواها یاد می‌شود. بر اساس همین رویکرد بود که ما بخشی از آواهای کم نظیر کار از جمله بام اندود کردن، آوازهای کشاورزی، دامداری شامل چوپانی و ساربانی (شترداری) و بافندگی در جنوب و شرق خراسان در گستره جغرافیایی شهرهای تربت جام، تایباد، سرخس، خواف در شرق خراسان، سبزوار، کاشمر و نیشابور در خراسان میانه تا قاین، بیرجند و سربیشه در جنوب خراسان مورد مطالعه قرار دادیم.