«پایان» گشت ارشاد را تبدیل به «آغاز» چالش دیگری نکنید!

تابناک _ چندی پیش، محمد جعفر منتظری، دادستان کل کشور در نشستی با نام «تبیین ابعاد جنگ ترکیبی در اغتشاشات اخیر» که در شهر قم برگزار شده بود، به عنوان نخستین مقام رسمی، خبری را درمورد سرانجام گشت ارشاد اعلام کرد که بسیار پر اهمیت بود.

منتظری در پاسخ به پرسش یکی از حاضران مبنی بر اینکه چرا گشت ارشاد تعطیل شد، اظهار داشت: گشت ارشاد ربطی به قوه قضائیه ندارد و از همان جایی که در گذشته تاسیس شد، از همانجا نیز تعطیل گردید. البته قوه قضائیه نظارت‌های خود را بر کنش های رفتاری در سطح جامعه ادامه می دهد.

سخن دادستان کل کشور درباره گشت ارشاد، واکنش‌های متعددی در پی داشت و برخی با استقبال از سخن وی، این اقدام را نشانه‌ای از اصلاح برخی از رویکرد‌های ناموثر ارزیابی کردند و برخی دیگر هم معتقد بودند که سخن دادستان کل کشور به درستی منتقل نشده و وی خبر از تعطیلی گشت ارشاد نداده، بلکه فقط عنوان کرده است که گشت ارشاد از زمان تاسیس مرتبط با قوه قضاییه نبوده و قوه قضاییه نظارت خود را بر کنش‌های رفتاری در سطح جامعه ادامه خواهد داد.

البته تاکنون خبری از سوی فراجا به عنوان متولی و مجری گشت ارشاد یا گشت های امنیت اخلاقی بیان نشده؛ اما آنچه از سخنان حامیان فعالیت گشت ارشاد در جامعه برمی آید، این است که گشت ارشاد به صورت گذشته فعالیت نخواهد داشت و برخی از این افراد به دنبال ایجاد ابزارهای جدید هستند.

روش و شیوه دعوت به حجاب تغییر می کند

حسین جلالی، عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی، در گفت‌وگویی اظهار داشت: وقتی ناآرامی‌ها زیاد می‌شود، اراذل و اوباش افزایش پیدا می‌کنند، در جاده می‌ریزند و بی‌حجابی زیاد می‌شود؛ در نتیجه وقتی ناآرامی‌های تمام شود، این موارد هم تمام می‌شوند. همه این موارد یکی دو هفته دیگر جمع می‌شوند. منظور این است که روسری‌ها به سر زنان برمی‌گردد.

نماینده مردم رفسنجان در مجلس شورای اسلامی در پاسخ به اینکه دادستان کل اعلام کرد، گشت ارشاد تعطیل شده است، به منیبان گفت: حتماً نباید گشت ارشاد باشد. بیست سال است که گشت ارشاد نداریم، بلکه پلیس امنیت اخلاقی داشتیم. در مجموع حجاب وجود دارد اما روش و شیوه دعوت به آن تغییر کرده است. جلالی در توضیح اینکه منظور از تغییر روش دعوت به حجاب چیست، تصریح کرد: منظور از تغییر روش این است که امکان دارد در قالب تذکری از طریق پیامک به افراد بی‌حجاب اعلام شود که شما حجاب رعایت نکردید و سعی کنید به قانون احترام بگذارید. بعد از تذکر، وارد مرحله اخطار می‌شویم بعد هشدار و در مرحله سوم ممکن است حساب بانکی فرد بی‌حجاب مسدود شود.

مطالبه‌گری می‌کنیم

همچنین حجت‌الاسلام محسن مظاهری، دبیر ستاد امر به معروف و نهی از منکر استان اصفهان گفت: پیشنهاد مجموعه ستاد امر به معروف درباره حجاب این بود که جرم بودن بی‌حجابی در حد اعلای قانونی آن بماند؛ اما حدی از آن هم به‌عنوان تخلف در نظر گرفته شده و برای آن جریمه‌های گام به گام و بازدارنده ایجاد شود.

مظاهری با اشاره به خلأهای قانونی موجود در برخورد با این تخلف گفت: در این خصوص هم ضمیه‌‎های قانونی به کمیسیون فرهنگی داده شده، این پیشنهادها برای حفظ قوانین و جامعه مطرح شده و بسیار همسو و سازگار با اصول مدنی است. اگر گشت ارشاد نتیجه نداشت، دشمن با این شدت و حدت آن را زیر سوال نمی‌‎برد. گشت ارشاد فقط در خصوص ناهنجاری پوششی بود و بالای ۹۰ درصد هم مفید واقع شده و بدون تکرار بوده است، در اصفهان بعضی از این افراد وارد بحث شده و طی صحبت با مشاوران ما قانع می‌شدند.

مظاهری با اشاره به موارد کاری ستاد امر به معروف و نهی از منکر گفت: یکی از موضوعاتی که به شدت دنبال آن هستیم، خدمت‌رسانی به ارباب رجوع است که موارد آن به دقت بررسی می‌شود. همچنین بعضی از تخلفات مالی کشف شده، به واسطه گزارش‌های رسیده به مجموعه ما بود، انتصابات نابجا و موضوعات دیگر از موارد مورد توجه ستاد امر به معروف است، در واقع ما در پی نهادینه کردن امر به معروف هستیم، گشت ارشاد ربطی به ستاد امر به‌معروف نداشته و مدت‌هاست که ستاد گشتی نداشته است، اما به‌عنوان یکی از مصادیق معروف که متولی خاصی ندارد، از آن دفاع و نسبت به آن مطالبه‌‏گری می‌کنیم.

گشت ارشاد در زمان تاسیس قرار بود جنبه ارشادی داشته باشد، نه انتظامی و قضایی

فرمانده پیشین نیروی انتظامی گفت: گشت‌ ارشاد از سال ۸۰ یا ۸۱ در کشور راه‌اندازی شد و از آن زمان براساس همین نام گشت‌ارشاد هم که بر روی آن است، قرار بر این بود تا فقط جنبه ارشادی داشته باشد، نه جنبه انتظامی و قضایی، ولی فراز و فرود‌هایی داشته و الان به نظر می‌آید با توجه به مجموعه فضای کشور و نحوه ارزیابی، برای اجرای قانون حجاب و عفاف و سایر مسائل، ارزیابی جامعی نیاز است و باید روش‌ها و ابزار‌ها نوسازی شود.

سردار اسماعیل احمدی‌مقدم، فرمانده پیشین نیروی انتظامی و رئیس کنونی دانشگاه عالی دفاع ملی در گفت‌وگو با ایلنا، در پاسخ به این سوال درباره حوادث اخیر نظر شما درباره لزوم استفاده از گشت ارشاد با توجه به آنکه دادستان کل کشور خبر از تعطیلی آن را داده بود چیست، گفت: من هم اکنون دست‌اندرکار این موضوع نیستم که بدانم تصمیم‌گیران چه تصمیمی در این موضوع خواهند گرفت. طبیعتا گشت‌ ارشاد ابزار اقدام انتظامی برای پیاده‌سازی یک قانون بوده و شاید با گذر زمان ابزار‌ها و روش‌ها در تحقق قانون نوسازی شود.

وی تصریح کرد: از گذشته هم که بنده در نیروی انتظامی بودم، تلاش ما همواره در اولویت پیشگیری اجتماعی از طریق فرهنگ‌سازی بود و مثل راهنمایی و رانندگی تلاش بر این بود که از طریق فرهنگ‌سازی تخلفات کاهش پیدا کند و جریمه گام آخر باشد، نه اول. طبیعتا اقدامات انتظامی و قضایی گام آخر در برخورد با تخلفات و جرایم هستند. من الان اطلاعی ندارم که مسئولان چه تصمیمی می‌گیرند. به نظر می‌آید با ارزیابی روند گذشته که نزدیک به دو دهه گذشته است، گشت‌ ارشاد از سال ۸۰ یا ۸۱ در کشور راه‌اندازی شد و از آن زمان براساس همین عنوان، گشت‌ ارشاد هم که بر روی آن است، قرار بر این بود تا فقط جنبه ارشادی داشته باشد، نه جنبه انتظامی و قضایی. ولی فراز و فرود‌هایی داشته و نهایتا الان به نظر می‌آید با توجه به مجموعه فضای کشور و نحوه ارزیابی‌ها و اجرای قانون حجاب و عفاف و سایر مسائل، ارزیابی جامعی نیاز است و باید روش‌ها و ابزار‌ها نوسازی شود. مهم‌تر از همه این که هر مقرراتی به فرهنگ‌سازی و همراه‌سازی مردم و رفع موانعش هم نیاز دارد، وگرنه ممکن است این مقررات در مسیر اجرا دچار چالش شود.

احمدی‌مقدم در پاسخ به این که آیا گشت‌ ارشاد نیاز به یک بازنگری دارد یا خیر، گفت: من اسم گشت‌ ارشاد نیاوردم. عرض من کلی بود، وگرنه گشت‌ ارشاد یک ابزار و روش است. زمانی در دو دهه قبل توسط مسئولان تدبیر شده، مسلما ما نیاز به نوسازی ابزار‌ها و روش‌ها داریم و جامعه هم نسبت به دو دهه پیش، تحولات زیاد اجتماعی، علمی و فناوری داشته و طبیعتا باید روش‌هایمان را نوسازی کنیم.

اما آنچه باید مورد توجه قرار گیرد، این که اگر قرار است اصلاح یا تغییری در نحوه انجام کار گشت ارشاد رخ دهد، باید بدون تعجیل و با پرهیز از اقدامات سطحی باشد و باید با نگاهی موشکافانه به عملکرد آن کاملا نقاط ضعف و قوت آن را مدنظر قرار داد و درنظر داشته باشیم که اقدام عجولانه و غیرکارشناسی در دورانی که کشور با یک جنگ ترکیبی تمام عیار روبه روست، شاید قابل جبران نباشد و از همه مهمتر اینکه اگر قرار است قانونی تصویب یا اصلاح شود، حتما نظرات جامعه شناسان و حقوقدانان را صائب دانسته و برای حل این موضوع از آنان یاری خواسته شود و اینگونه نباشد که «پایان گشت ارشاد»  تبدیل به «آغاز چالش» دیگری گردد.