وام سندیکایی بازی برد-برد برای بانک و تولید ملی/ لزوم بهره‌مندی بانک‌ها از تجربیات موفق دنیا

گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو؛ بنگاه‌های تولیدی در جریان اتفاقات مختلفی نیازمند تامین مالی متناسب با ظرفیت‌های خود است. گاه این اتفاقات شامل حوادثی همچون کرونا و جنگ است و گاهی هم تورم لجام گسیخته و رکود بی سابقه می‌تواند یک واحد مولد را از پای بیاندازد و او را بیش از گذشته به تسهیلات بانکی وابسته کند. کلان پروژه‌های تولیدی معمولا به تامین مالی چشمگیری وابستگی دارد و آغاز احداث چنین پروژه‌هایی بدون پشتوانه مالی قطعا پایانی ندارد و این بن بست ناخواسته و سیاه منجر به بحران‌های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی می‌شود. طی سالیان گذشته از این دست تجربیات به وفور در ایران دیده می‌شود و نارضایتی‌هایی که پس از شکست این پروژه‌های عظیم به وجود می‌آمد سبب واکنش‌های مختلفی تا سطوح بالاتری از کشور می‌شد.

حال باتوجه به وضعیت کنونی اقتصاد کشور که از دستیابی به اعتبارات بین‌المللی و سرمایه‌گذاری خارجی محروم است دیگر باید نقش محوری را برای تامین مالی کلان پروژه‌های تولیدی و حتی تامین سرمایه در گردش تولیدکنندگان را به سیستم بانکی سپرد. در برخی از این کلان پروژه‌ها میزان بودجه مورد نیاز فاصله بسیار زیادی با توان شبکه بانکی دارد و گاهی بانک موردنظر باتوجه به منابع مکفی خود در خصوص تامین مالی این کلان پروژه‌ها، اما امکان پذیرش ریسک تحمیلی را در ساختار شبکه خود نمی‌بیند. در این زمان است که تولیدکنندگان و بانک‌ها باید به دنبال راه چاره‌ای برای خروج از این وضعیت سرگردان باشند. طی سالیان گذشته اقتصاددانان همواره راه‌حل‌هایی را به بانک مرکزی ارائه می‌دهند تا کلان پروژه‌ها مرتبا با شکست‌های تلخ روبه رو نشوند.

وام سندیکایی یکی از راه حل‌های سهل الوصول و موردتاکید اقتصاددانان
باتوجه به تعریف فدرال رزرو وام سندیکایی وامی است که توسط گروهی از مؤسسات مالی (یک سندیکای وام) به یک وام گیرنده اعطا می‌شود. سندیکا‌ها اغلب شامل بانک‌ها و موسسات مالی غیربانکی مانند ساختار‌های تعهدی وام وثیقه شده (CLOs)، شرکت‌های بیمه، صندوق‌های بازنشستگی یا صندوق‌های مشترک می‌شوند. وام سندیکایی به این معناست که یک بانک به عنوان رهبر در راس گروه قرارگیرد و سایر بانک‌ها و موسسات مالی در زیر مجموعه آن به فعالیت بپردازند. هربانک باتوجه به آورده‌ای که می‌آورد ریسک آن را برعهده می‌گیرد و یا اگر تمام سرمایه را بانک عامل به پروژه تزریق کرده باشد دیگر زیرمجموعه‌ها فقط ریسک احتمالی را میان خود تقسیم می‌کنند. با اینکه در سیستم بانکی ایران جایگاه وام سندیکایی بسیار کم ارزش و دور از دسترس است، اما بانک‌ها و برند‌های جهانی از این وام به عنوان یکی از ابزار اصلی تامین مالی استفاده می‌کنند که به چند نمونه از آن‌ها را به شکل خلاصه شرح می‌دهیم.

تضمین ۸۰۰ میلیاردی وام سندیکایی محلی توسط هیوندای الکترونیکس
در ۱۵ دسامبر ۲۰۰۰ شرکت صنایع الکترونیک هیوندای اعلام کرد که وام سندیکایی برنامه ریزی شده را از موسسات مالی محلی برای خروج از بحران کنونی در کره جنوبی تضمین کرده است. تا سال ۲۰۰۰ وام ۸۰۰ میلیارد وون بزرگترین مقدار پولی بود که هر شرکت خصوصی در کره تا به آن روز در بازار وام سندیکایی وون کره جمع آوری کرده بود. این وام سندیکایی توسط سیتی بانک، واحدی از سیتی گروپ، مشاور افزایش سرمایه هیوندای الکترونیکس و ۹ بانک بزرگ محلی مانند بانک توسعه کره، بانک صرافی کره، بانک اول کره، بانک چوهونگ، بانک کوکمین، بانک هانویت، بانک کورآم، و شینهان هدایت می‌شدند. این شرکت انتظار داشت که از درآمد‌های حاصل از فروش خود و وام سندیکایی بتواند بخشی از بدهی خود را در سررسید موردنظر پرداخت کند، اما دید که اخذ چنین تسهیلاتی سبب تحرکی مثبت به سمت افزایش سرمایه و دارایی خود شد.

شرکت هیوندای الکترونیکس با برداشتن چنین گام موثری سعی داشت که به سمت کاهش و عدم وابستگی به شرکت هیوندای حرکت کند. رئیس هیئت مدیره و مدیر عامل هیوندای الکترونیکس، دکتر چونگ سوپ پارک، اطلاعیه‌ای را در هیئت مدیره الکترونیک شرکت ارسال کرده و خواستار همکاری همه کارکنان برای نوآوری شرکتی شده بود. هیوندای الکترونیکس با فروش ۶۷۳۷ میلیارد وون کره‌ای (۵.۶ میلیارد دلار آمریکا) برای شش ماه منتهی به ۳۰ ژوئن ۲۰۰۰ و ۹، ۵۵۸ میلیارد وون کره‌ای در سال ۱۹۹۹ (۷.۹ میلیارد دلار) بزرگترین تولید کننده DRAM در جهان بود.

غول الکترونیک کره‌ای یکی از گیرندگان وام سندیکایی
دویچه بانک تازه تاسیس شده در سال ۲۰۰۱ انتظار داشت در میان کارمزد‌های سخت تر، اشتهای زیادی برای دریافت وام مدت دار ۱۰۰ میلیون دلاری برای غول الکترونیک کره‌ای داشته باشد. سامسونگ چند بانک معتبر اروپایی از جمله وست ال بی را برای اعطای وام سندیکایی برگزیده بود. اسمیت انتظار مشارکت گسترده بانک‌ها، اروپایی و آسیایی را مانند آخرین وام سندیکایی برای شرکت تابعه سامسونگ داشت. با این حال، او اذعان می‌کرد که هزینه‌های مشارکت، این بار برای بانک‌ها سخت‌تر خواهد بود، زیرا منعکس‌کننده شرایط بهتر بازار و چشم‌انداز کلی برای گروه است. آن‌ها وجوه حاصل از تسهیلات جدید را برای اهداف کلی تامین مالی شرکت ها، از جمله تامین مالی مجدد بدهی‌های موجود، استفاده کردند.

تضمین بانک دوحه برای ۷۶۲.۵ میلیون دلار وام سندیکایی
بانک دوحه در سال ۲۰۲۱ اعلام کرد که وام سه ساله ۷۶۲.۵ میلیون دلاری را که توسط بانک میزوهو Mizuho و اینتسا سانپائولو Intesa Sanpaolo برای اهداف کلی شرکت و سرمایه در گردش هماهنگ شده بود، تضمین کرده است. دوحه بانک در گزارشی از بورس گفت: این تسهیلات که در نوامبر راه اندازی شد، در ابتدا اندازه معامله ۳۵۰، ۰۰۰، ۰۰۰ دلار آمریکا را هدف قرار داد. وام دهنده قطری گفت که پس از علاقه شدید بانک‌های ارتباطی موجود و جدید در منطقه EMEA (اروپا، خاورمیانه و آفریقا) و آسیا افزایش یافت. در ماه مارس ۲۰۲۱، بانک دوحه ۶۸۵ میلیون دلار وام دریافت کرد و ۵۰۰ میلیون دلار اوراق قرضه پنج ساله فروخت.

کرونا آدیداس را به سمت اخذ وام سندیکایی سوق داد
آدیداس در سال ۲۰۲۰ به دنبال تأثیر شدید شیوع جهانی ویروس کرونا بر تجارت خود، اقدامات بیشتری را برای محافظت از انعطاف‌پذیری مالی این شرکت انجام داد. امروز، این شرکت موافقت دولت آلمان را برای مشارکت بانک kfw، بانک توسعه دولتی آلمان، در یک تسهیلات قرض الحسنه گردان به مبلغ ۳.۰ میلیارد یورو در شرایط معمول بازار دریافت کرد تا این وضعیت بی‌سابقه را پر کند. ابزار تامین مالی برای دسترسی وام گیرندگان به منابع مالی در مقیاس بزرگتر و همچنین انعطاف پذیری از نظر برداشت و بازپرداخت شامل تعهد وام ۲.۴ میلیارد یورویی از KfW و ۶۰۰ میلیون یورو تعهدات وام از یک کنسرسیوم است.

یکی از شروط وام سندیکایی این است که آدیداس به طور واقعی پرداخت سود سهام را برای مدت تسهیلات متوقف کند. علاوه بر این، هیئت اجرایی تصمیم گرفتند که خرید مجدد سهام آدیداس را متوقف کند و همچنین از پاداش کوتاه‌مدت و بلندمدت آن برای سال ۲۰۲۰ چشم‌پوشی کند که در مجموع ۶۵ درصد از غرامت سالانه هدف را تشکیل می‌دهد.

کسپر روستد، مدیر عامل آدیداس طی اظهاراتی گفته بود که ما از دولت آلمان برای اقدام سریع و جامعش در واکنش به این بحران جهانی بی سابقه تشکر می‌کنیم. ما تمام تلاش خود را برای محافظت از رفاه طولانی مدت آدیداس، ۶۰۰۰۰ کارمند و شرکای خود انجام می‌دهیم و اقدامات متعددی را اجرا می‌کنیم. این اقدامات شامل اعمال کنترل شدید هزینه و سرمایه در گردش، کاهش غرامت مدیریت، توقف برنامه بازخرید سهام و همچنین توقف پرداخت سود سهام است. اما علاوه بر این، دسترسی به نقدینگی اضافی کلیدی برای عبور از این بحران است. ما هر بخش استفاده شده از وام را، از جمله بهره و کارمزد، در اسرع وقت بازپرداخت خواهیم کرد.

این بخشی از میل و رغبت شرکت‌ها و بانک‌ها برای مشارکت در وام سندیکایی است که انگار عبارت فراموش شده این روز‌های سیستم بانکی ایران است. کشور‌ها برای نجات تولیدملی و ارتقای سیستم بانکی خود می‌کوشند که این دو نهاد را با ابزار‌های علمی و موفق به یکدیگر نزدیکتر کنند تا با سوددهی و عملکرد بهینه رشد و توسعه اقتصادی شکل گیرد. بانک‌های ایران برای سودآوری روش‌های دم دستی و خطرناکی مانند سفته بازی و بنگاهداری را برمی‌گزینند و هرگز نگاهی به شیوه‌های رایج و مرسوم در دنیا ندارند و ناترازی آن‌ها و وضعیت تورم کشور نشان دهنده همین موضوع است.