گاهشمار اعتراضات در ایران، از زمان بازداشت و جان باختن مهسا امینی

حکومت جمهوری اسلامی در ماه‌های اخیر با گسترده‌ترین اعتراضات ضد حکومتی روبه‌رو است که با جان باختن مهسا امینی در بازداشت گشت ارشاد آغاز شد.

در این جدول زمانی که از سوی خبرگزاری رویترز منتشر شده، مهم‌ترین رویدادها از زمان بازداشت او مرور می‌شود:

شهریور

۲۲ شهریور: مهسا (ژینا) امینی، دختر ۲۲ ساله سقزی به بهانه «حجاب نامناسب» در تهران توسط مأموران گشت ارشاد بازداشت شد.
۲۵ شهریور: مهسا امینی که در پاسگاه پلیس بیهوش شده و به اغما رفته بود در بیمارستان درگذشت. حکومت جمهوری اسلامی می‌گوید مهسا امینی پس از انتقال به پاسگاه پلیس با هدف «ارشاد» دچار حمله قلبی شد. خانواده او سابقه بیماری قلبی را تکذیب کرده‌اند. پدر خانم امینی گفت هنگام دیدار از بیمارستان به او اجازه نداده‌اند که جسد دخترش را از نزدیک ببیند ولی آثار کبودی را روی پاهای او دیده است و گشت ارشاد و نیروی انتظامی را مسئول مرگ او می‌داند. ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری، خواستار انجام تحقیقات شد. همزمان با انتشار خبر جان باختن مهسا امینی اعتراضات در شبکه‌های اجتماعی و در خیابان‌ها آغاز شد.
۲۶ شهریور: همزمان با خاکسپاری مهسا امینی در زادگاهش، شهر سقز، تظاهرات برپا شد. نیروهای انتظامی به سوی معترضان گاز اشک آور شلیک کردند. اعتراضات به نقاط دیگر استان کردستان از جمله شهر سنندج گسترش یافت. تعدادی از زنان روسری‌های خود را برداشتند و معترضان شعار «مرگ بر دیکتاتور» می‌دادند.

مهسا امینی

۲۷ شهریور: اعتراضات به شهرهای دیگر گسترش یافت و صدها تظاهرکننده که در اطراف دانشگاه تهران تجمع کرده بودند شعار «زن، زندگی، آزادی» سر دادند.
۲۸ شهریور: اعتراضات تشدید شد و شهرهای تهران، رشت، مشهد و اصفهان شاهد تظاهرات گسترده و در مواردی درگیری بین مردم و نیروهای انتظامی بود.
۲۹ شهریور: یکی از مشاوران آیت‌الله خامنه‌ای برای تسلیت گفتن به دیدار خانواده امینی رفت و گفت رهبر ایران از مرگ مهسا امینی رنجیده است. مقامات جمهوری اسلامی گروه‌های سیاسی کُرد را «تروریست» نامیده و مسئول مرگ معترضان در شهرهای کردنشین معرفی کردند.
۳۰ شهریور: حکومت، اینترنت را محدود و دسترسی به شبکه‌های اجتماعی از جمله واتس‌اپ و اینستاگرام را مسدود کرد. مقامات جمهوری اسلامی اعلام کردند که طی پنج روز گذشته ۸ نفر از جمله یک مأمور انتظامی و یک عضو بسیج کشته شده‌اند.
۳۱ شهریور: در جریان اعتراضات در تهران و چند شهر دیگر خودروها و پاسگاه‌های نیروی انتظامی به آتش کشیده شد. ابراهیم رئیسی گفت اقدامات «آشوب‌گرانه» تحمل نخواهد شد. دولت آمریکا گشت ارشاد را تحریم کرد.

مهر

یکم مهر: راهپیمایی‌های حکومتی در چندین شهر برگزار شد و شرکت‌کنندگان در شعارهای خود خواستار اعدام معترضان شدند. ارتش جمهوری اسلامی با صدور بیانیه‌ای گفت با «تمامی توطئه‌های دشمن» مقابله خواهد کرد. صدا و سیما اعلام کرد شمار کشته‌شدگان به ۳۵ نفر رسیده‌است.
دوم مهر: سپاه پاسداران پس از متهم کردن گروه‌های مسلح کرد به ایجاد آشوب و رهبری اعتراضات در شهرهای کردنشین، اولین موج حملات موشکی و پهپادی به مقرها و مراکز مدنی این گروه‌ها در اقلیم کردستان عراق را آغاز کرد.
پنجم مهر: در چندین شهر بین معترضان و نیروهای انتظامی و امنیتی درگیری روی داد. به‌رغم محدودیت شدید تصاویر فراوانی از اجتماعات اعتراضی در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد. تعدادی از زنان و دختران روسری‌های خود را سوزاندند و جمعیت شعار «زن، زندگی، آزادی» می‌داد.
هشتم مهر: مرگبارترین روز از آغاز اعتراضات پس از پایان نماز جمعه در زاهدان روی داد. عفو بین‌الملل اعلام کرد که بر اثر تیراندازی نیروهای امنیتی به سوی جمعیت دست‌کم ۶۶ نفر از جمله چندین کودک و نوجوان کشته شده‌اند. صدا و سیمای جمهوری اسلامی ادعا کرد که دلیل شروع درگیری تیراندازی پیکارجویان بلوچ به یک پاسگاه نیروی انتظامی بوده‌است. سپاه پاسداران گفت در این درگیری پنج پرسنل این نیرو و عضو بسیج کشته شده‌اند.
۱۱ مهر: آیت‌الله خامنه‌ای در اولین اظهار نظر خود در مورد اعتراضات دو هفته گذشته از نیروهای انتظامی و امنیتی حمایت کرد. او افزود که مرگ مهسا امینی «قلب او را شکسته» و آن را «یک حادثه تلخ» توصیف کرد که به تحریک دشمنان ایران و نظام روی داده‌است. معترضان در چندین شهر ایران هشدار رهبر جمهوری اسلامی را به چالش کشیده و شعارهایی نظیر «مرگ بر خامنه‌ای» و «ما تغییر رژیم می‌خواهیم» سر دادند.

آتش‌سوزی در زندان اوین

۱۵ مهر: مقامات جمهوری اسلامی کشته شدن یک دختر ۱۶ ساله توسط نیروهای امنیتی را تکذیب کرده و ادعا کردند که او خودکشی کرده‌است. این دومین بار طی یک هفته بود که آنها ادعا کردند یک دختر نوجوان با پرت کردن خود از بام یک ساختمان کشته شده‌است. همزمان، اداره پزشکی قانونی در پایان تحقیق در مورد مرگ مهسا امینی دلیل جان باختن او را بیماری‌های قدیمی و پیش زمینه‌ای اعلام کرد و مرگ بر اثر ضرب و شتم در دوران بازداشت را تکذیب کرد.
۱۶ مهر: دانشجویان دختر در دانشگاه تهران با فریادهای «برو گمشو» دیدار ابراهیم رئیسی از دانشگاه را مختل کردند.
۱۸ مهر: اعتراضات به صنایع نفت و انرژی گسترش یافت. تصاویری از خروج کارگران از پالایشگاه‌های آبادان و کنگان و تأسیسات پتروشیمی بوشهر، برگزاری راهپیمایی در اطراف این تأسیسات و آتش زدن لاستیک در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد.
۲۱ مهر: نیروهای بیشتری از بسیج به شهرهای کردنشین اعزام شدند و گزارش‌هایی از مرگ دست‌کم ۷ نفر در جریان درگیری و تیراندازی به سوی مردم منتشر شد.
۲۳ مهر: بخشی از ساختمان زندان اوین، محل نگهداری بسیاری از زندانیان سیاسی و شهروندان خارجی و دوتابعیتی دچار حریق شد و شاهدان عینی گفتند که صدای تیراندازی شنیده‌اند. قوه قضائیه ایران بعداً در بیانیه‌ای گفت ۸ نفر در جریان ناآرامی در این زندان کشته شده‌اند. برخی از منابع آگاه به خبرگزاری‌های بین‌المللی گفتند که ناآرامی در زندان اوین پس از استقرار نیروهای پلیس ضد شورش آغاز شد.
۲۷ مهر: الناز رکابی، قهرمان صخره‌نوردی ایران که در حمایت از اعتراضات در یک رقابت بین‌المللی بدون حجاب ظاهر شده بود به تهران بازگشت. او در اولین مصاحبه خود که در کنار مسئولان فدراسیون انجام شد گفت نداشتن حجاب در مسابقات غیرعمدی بوده‌است.
۲۹ مهر: در شهرهای استان سیستان و بلوچستان تظاهرات گسترده‌ای روی داد. رسانه‌های دولتی گفتند که معترضان به بانک‌ها حمله کرده‌اند.

آبان

چهارم آبان: همزمان با چهلمین روز درگذشت مهسا امینی شمار زیادی از یگان‌های پلیس ضد شورش در زادگاه او سقز و شهرهای تهران، تبریز و رشت مستقر شدند. در پی انتشار ویدئویی از اعتصاب کارگران پالایشگاه تهران در شبکه‌های اجتماعی یکی از مدیران پالایشگاه این خبر را تکذیب کرد.
در حمله مسلحانه به شاهچراغ در شیراز ۱۵ نفر کشته شدند. گروه موسوم به «خلافت اسلامی» مسئولیت این حمله را برعهده گرفت ولی بسیاری از مخالفان جمهوری اسلامی به صحت این ادعا شک دارند.
هفتم آبان: سپاه پاسداران به معترضان هشدار داد که در صورت تجمع در خیابان‌های به شدت با آنها مقابله خواهد شد. ولی به‌رغم این تهدید اعتراضات خیابانی ادامه پیدا کرد.
نهم آبان: یک خبرگزاری نیمه‌رسمی در ایران اعلام کرد که حدود هزار نفر به اتهام شرکت در اعتراضات در شهر تهران محاکمه علنی خواهند شد.
۱۱ آبان: در پی انتشار گزارشی در روزنامه وال‌استریت جورنال حاکی از آن که حکومت عربستان سعودی شواهدی از احتمال حمله قریب‌الوقوع ایران به اهدافی دراین کشور را در اختیار دولت آمریکا قرار داده‌است دولت ایران هرگونه تهدیدی علیه عربستان سعودی را تکذیب کرد.
۱۲ آبان: یک روحانی شیعه در مسجدی در شهر زاهدان که اکثریت جمعیت آن سنی هستند به ضرب گلوله کشته شد.
۱۳ آبان: به مناسبت سالگرد اشغال سفارت آمریکا در سال ۱۳۵۸ که در تقویم جمهوری اسلامی رویداد مهمی است راهپیمایی حکومتی برگزار شد. تصاویری که صدا و سیمای جمهوری اسلامی پخش کرد نشان می‌دهد که ده‌ها هزار نفر در این راهپیمایی شرکت کردند.
۱۸ آبان: تصاویر ویدئویی نشان داد که اعضای تیم ملی واترپلو ایران با سرود ملی همراهی نکردند. مخالفان این اقدام را نمونه دیگری از پشتیبانی ورزشکاران ایرانی از معترضان توصیف کردند.
وزیر اطلاعات جمهوری اسلامی به عربستان سعودی هشدار داد که ادامه «بردباری استراتژیک» در قبال آن کشور هیچ تضمینی ندارد. سپاه پاسداران به ریاض هشدار داد که رسانه‌های تحت کنترل خود را مهار کند.

خانه روح‌الله خمینی در خمین

۲۰ آبان: هزاران نفر از مردم در زاهدان با شرکت در اجتماعات بزرگی مراسم چهلم کشته‌شدگان در سرکوب خونین روز هشتم مهر ماه را برگزار کردند.
۲۳ آبان: امانوئل مکرون، رئیس جمهوری فرانسه اعتراضات ایران را «انقلاب» توصیف کرد و گفت سرکوب شدید اعتراضات رسیدن به توافق برای احیای برجام را دشوارتر خواهد کرد. اتحادیه اروپا تعداد دیگری از نهادها و مقامات حکومت جمهوری اسلامی را تحریم کرد.
سپاه پاسداران باری دیگر اهدافی در اقلیم کردستان عراق را هدف حملات موشکی و پهپادی قرار داد. به گفته مقامات محلی در این حملات حداقل دو نفر کشته شدند.
۲۵ آبان: حکومت جمهوری اسلامی ادعا کرد که در جریان اعتراضات جاسوسان فرانسوی را بازداشت کرده‌است. فرانسه این ادعا را تکذیب کرد. دولت‌های فرانسه و بریتانیا در یک موضع‌گیری مشترک جمهوری اسلامی را متهم کردند که جان شهروندان این دو کشور را به خطر می‌اندازد.
رسانه‌های جمهوری اسلامی ادعا کردند که در جریان یک حمله «تروریستی» در استان خوزستان دست‌کم پنج تن کشته شده‌اند.
۲۶ آبان: وزیر خارجه جمهوری اسلامی نهادهای امنیتی اسرائیل و کشورهای غربی را به برنامه‌ریزی برای تجزیه ایران و به راه انداختن جنگ داخلی متهم کرد و افزود «ایران مثل سوریه و سودان نیست.»
۲۷ آبان: تصاویر ویدئویی که در رسانه‌های اجتماعی منتشر شد نشان داد که منزل پدری آیت‌الله خمینی، بنیان‌گذار جمهوری اسلامی به آتش کشیده شده‌است. فعالان مخالف حکومت گفتند که گروهی از معترضان این کار را کرده‌اند ولی خبرگزاری‌های وابسته به حکومت روی دادن این حادثه را تکذیب کردند.
۲۹ آبان: سپاه پاسداران اعلام کرد که با اعزام یگان‌های نیروی زمینی به مناطق کردنشین غرب ایران، حضور نیروهای حکومتی را تقویت کرده‌است.
۳۰ آبان: رئیس اداره اطلاعات نیروهای مسلح اسرائیل گفت که اعتراضات در ایران شبیه یک قیام عمومی است ولی در حال حاضر بقای حکومت جمهوری اسلامی «با خطر جدی» مواجه نیست.

آذر

یکم آذر: کمیسرعالی حقوق بشر سازمان ملل اعلام کرد که در اعتراضات ایران حدقل ۳۰۰ نفر از جمله بیش از ۴۰ کودک کشته شده و حدود ۱۴ هزار نفر بازداشت شده‌اند.
سوم آذر: شورای حقوق بشر سازمان ملل تصمیم گرفت در مورد سرکوب خشونت‌آمیز و مرگبار در ایران تحقیقات مستقلی انجام دهد. حکومت جمهوری اسلامی این اقدام را سیاسی توصیف کرد و افزود که با کمیته مسئول تحقیقات همکاری نخواهد کرد.
پنجم آذر: آیت‌الله خامنه‌ای نیروی بسیج را که به گفته او از مردم در برابر «شورشیان» دفاع می‌کند مورد ستایش قرار داد. خبرگزاری هرانا که حامی معترضان است اعلام کرد که تا این تاریخ ۴۴۸ نفر از معترضان از جمله ۶۳ کودک و حدود ۵۷ نفر از نیروهای امنیتی حکومت کشته شده‌اند.
ششم آذر: فریده مرادخانی، دختر شیخ علی تهرانی و خواهرزاده آیت‌الله خامنه ای که یکی از فعالان سرشناس مخالف جمهوری اسلامی است از کشورهای خارجی خواست مناسبات خود با ایران را قطع کنند.

محسن شکاری، اولین اعدامی این اعتراضات

۱۳ آذر: دادستانی جمهوری اسلامی اعلام کرد که گشت ارشاد منحل شده‌است ولی وزارت کشور که مسئول امور انتظامی است تاکنون این تصمیم را تأیید نکرده‌است. نهادهای جمهوری اسلامی می‌گویند قانون حجاب اجباری به اشکال دیگری اجرا خواهد شد.
۱۶ آذر: خواهر آیت‌الله خامنه‌ای سرکوب معترضان را محکوم کرد و از نیروهای سپاه پاسداران خواست اسلحه خود را زمین بگذارند.
۱۷ آذر: محسن شکاری، از معترضان جوان که به جرم چاقو زدن به یک مأمور انتظامی و مسدود کردن یکی از خیابان‌های تهران به اعدام محکوم شده بود به دار آویخته شد. این اولین مورد از اجرای حکم اعدام در مورد معترضان بازداشتی است. عفو بین‌الملل گفت دستگاه قضایی ایران خواستار صدور حکم اعدام برای حداقل ۲۱ نفر از افرادی است که در جریان اعتراضات بازداشت شده‌اند. این نهاد محاکمه بازداشتی‌ها را «دادرسی ساختگی» توصیف کرد.
۲۱ آذر: دومین حکم اعدام اجرا شد. یک مرد جوان دیگر به نام مجیدرضا رهنورد که به جرم قتل دو بسیجی به اعدام محکوم شده بود در میان گروهی از افراد بسیج و وابستگان آنها به دارآویخته شد.