تجرد قطعی و زن‌سرپرستی نتیجه افزایش مهاجرت به تهران است / نقش مدیریت شهری در پیوستگی جامعه

گروه اجتماعی خبرگزاری دانشجو؛ در روز چهارشنبه ۲۲ آذر ماه همایشی تحت عنوان نقش مدیریت شهری در ارتقا ارتباطات اجتماعی و تاب آوری شهری با حضور اساتید دانشگاه، دانشجویان، نخبگان و مددکاران اجتماعی برگزار شد. شهروند تاب آور، یعنی شهروندی که مهارت داشته باشد، بتواند به دیگران کمک کند و گلیم خودش را از آب بیرون بکشد. برگزار کنندگان این همایش معتقد بودند ظرفیت مدیریت شهری در حوزه اجتماعی آنگونه که باید شناخته نشده است و شهرداری‌ها در حوزه اجتماعی تا به حال حضور پررنگی نداشته اند و مجموعه‌ای که بیشترین ارتباط را با مردم دارد نمی‌تواند نسبت به مهمترین موضوعات اجتماعی آن شهر بی تفاوت باشد. اردشیر گراوند، جامعه شناس و پژوهشگر آمار و مسائل اجتماعی، یکی از مهمانان برنامه بود که در رابطه با ارتباطات اجتماعی در شهر و مدیریت شهری نکات خوبی مطرح کرد.

گراوند با بیان اینکه جامعه ایرانی پس از انقلاب به یک بلوغ رسیده است گفت: از سال ۵۷ نرخ باسوادی ایرانیان به ۹۵ درصد رسیده است. نرخ تحصیل کردگی دختران بسیار بالا رفته است. این‌ها نشان می‌دهد که جامعه ما به بلوغی رسیده است و البته این بلوغ گرفتاری‌هایی ایجاد می‌کند. آدم عاقل با این عوارض عاقلانه و منطقی رفتار می‌کند. هر بلوغی عوارضی دارد؛ مثلا مهاجرت حجیمی که در این سال‌ها تجربه کردیم.

وی در مورد انواع مهاجرت گفت: دو مدل مهاجرت داریم. یکی مهاجرت ذهنی و کیفی که ما به این سطح از با سوادی و ارتباطات و ... رسیده ایم. مهاجرت ذهنی اتفاق مبارکی است. مدل دیگر مهاجرت فیزیکی است؛ یعنی جابه جایی جمعیت که گرفتایی عظیمی برای کشور ایجاد کرده است. در طول پانزده سال حجم عظیمی از مهاجرت را داشته ایم. در ده سال گذشته ۴۰۰ هزار نفر خالص مهاجرت به تهران را داشته اند. ما در اولین قدم باید مهاجرت کشور را مدیریت کنیم.

این جامعه شناس با بیان اینکه مقصد اصلی این مهاجرت‌ها شهر تهران است تصریح کرد: از میان ساکنین مجموعه شهر تهران فقط ۶۰ درصد متولد تهران اند. علاوه بر این میانگین ماهی ۱۰۰ هزار نفر وارد مجموعه شهری تهران می‌شود؛ یعنی مهمان‌های زیادی داریم. هم نشینی این جمعیت با هم خیلی هنر و تاب‌آوری می‌خواهد. ما خیلی مردم شریفی هستیم که می‌توانیم با هم زندگی کنیم. این تاب آوری در ذات مردم وجود دارد و مدیریت شهری باید بتواند این تاب‌آوری را تلطیف کند. اگر یک سری شاخص اجتماعی پیوند دهنده نگذاریم تا به هم وصل شویم بعدا از هم منفک می‌شویم و این تخلخل‌ها باعث وارفتگی نظام اجتماعی می‌شود. باید گفتگو‌های فرهنگی اجتماعی ایجاد شود تا فارغ از قومیت و مذهب یک همزیستی شکل بگیرد.

گراوند در مورد تاثیری که مهاجرت بر آمار ازدواج جوانان نیز می‌گذارد گفت: یک جامعه سالم باید ۱۰۳ مرد و ۱۰۰ زن داشته باشد. الان در تهران به ۹۵ زن و ۱۰۰ مرد رسیده است. چون دختران ما با سواد شده اند و در شهرستان برای آن‌ها فکری نکرده ایم؛ به تهران آمده اند و در پانسیون‌ها و... زندگی می‌کنند. وقتی این نسبت جنسی به هم می‌خورد یکی از پیامد هایش این است که تجرد قطعی برای دختران پیش می‌آید. این عدد در منطقه پنج و شش تهران به ۸/۵ درصد رسیده است. علاوه بر این به زن سرپرستی می‌رسیم. الان میانگین زن سرپرستی در تهران افزایش پیدا کرده است و سازمان خدمات شهر تهران باید به مدل دیگری به نظام اجتماعی تهران فکر کنند.

این پژوهشکر مسائل اجتماعی در ادامه گفت: ما مردم بی پناهی هستیم. هر کسی از شهرستان می‌آید خود تأمینی می‌کند. به طور کلی زمانیکه کنترل اجتماعی تضعیف می‌شود فرد هر کاری می‌کند. اینجا هم کنترل اجتماعی تضعیف می‌شود و مجبوریم به جای آن کنترل نظامی انتظامی بگذاریم. ممکن است در شهر خودم یک سری کار‌ها را انجام ندهم، ولی در اینجا می‌کنم. پس باید به فکر اخلاق شهروندی باشیم. ما باید یک محور اخلاقی داشته باشیم تا بتواند هزینه نظامی انتظامی ما را کم کند. مثلا قدیم‌ها بیلبورد‌هایی در سطح شهر با محتوای آیات قرآن بود، ولی منبع آن را نمی‌نوشتند و بسیار آموزنده بود و وجه شهروندان را جلب می‌کرد. مدیریت شهری موظف است برای این محور‌های اخلاقی بستر سازی کند.

وی در پایان گفت: میانگین سنی تهران از میانگین سنی کل کشور جوان ترند؛ و این جمعیت از ایران هم با سواد ترند و از عموم ایران فرهیخته‌تر و پیشرو‌تر هستند، چون تنوع محرک دارند. یکی از مهمترین کار‌های حوزه روابط عمومی شهر ایجاد گفتگو با جوانان است. با این جوانان می‌توانیم تهران را یک بار لطیف کنیم.

پس از صحبت‌های گراوند و دیگر مهمان‌ها نوبت به معرفی و تجلیل از ۱ مددکار فوریت‌های اجتماعی و ۲ مددکار در حوزه پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی رسید. مددکارانی که در حوزه کاری خود نمونه و موفق بوده اند.

رونمایی از کتاب نقشت مدیریت شهری در ارتقاء ارتباطات اجتماعی و تاب آوری شهروندی برنامه دیگر این همایش بود و پس از آن از تاسیس دبیرخانه مردمی فعالیت‌های اجتماعی شهر تهران خبر دادند. هدف از تاسیس این دبیرخانه تقویت جایگاه مددکاری اجتماعی و استفاد از ظرفیت مددکاران است. این دبیرخانه می‌تواند فرصت جدیدی برای هم افزایی و بستری برای ارائه ایده‌های جدید و واگذاری کار برای افراد باشد و می‌توان بخشی از کار‌ها که محدودیت قانونی هم نداشته باشد را به آن واگذار کرد.