هشدار: این مقاله حاوی توضیحاتی در مورد خشونت جنسی است

مادرها و دخترها در ایتالیا در صحبت‌هایشان از اصطلاح «مانو مورتا» زیاد استفاده می‌کنند. بین مادران و دختران مورد بحث قرار می‌گیرد، گروه‌هایی از دوستان در گفتگوهای خود از آن شکایت می‌کنند و به دختران نوجوان هشدار داده می‌شود که در راه رفتن به مدرسه هوشیار باشند.

مانو مورتا یعنی وقتی یک نفر به طور پنهانی کسی را دستمالی می‌کند ولی تظاهر می‌کند که دست به چنین کاری نزده است.

اما این کلمه ربطی به داستان‌های ترسناک فرهنگ‌عامه ندارد. بلکه شکلی از تجاوز و آزار جنسی است که معمولاً برای زنان پیش می‌آید. دستی که خصوصاً در اتوبوس‌ها و قطارهای شلوغ آرام به سمت اندام‌های خصوصی زنان بی‌شماری می‌خزد و آن‌ها را لمس می‌کند.

در میان ایتالیایی‌ها «مانو مورتا» به‌خوبی این عمل عمدی را توصیف می‌کند. زنان در سراسر جهان شکل‌های مشابهی از این تعرض جنسی را تجربه می‌کنند اما ممکن است در زبان خود کلمه یا ترکیب مناسبی برای نامیدن آن نداشته باشند.

در زبان انگلیسی اصطلاحاتی مانند «گس لایتینگ»، «آپ اسکرتینگ» (عکس گرفتن از زیر دامن) و «لاو بامبینگ» (بمباران عشقی) به‌تازگی بیشتر و بیشتر برای نامیدن اشکال مختلف تعرض جنسی به‌کاربرده می‌شوند.

گس لایتینگ یعنی ترغیب یا گمراه کردن فردی به انجام دادن کاری که به نفع دیگری است. گس لایتینگ طبق گزارش لغت‌نامه میریام وبستر کلمه سال ۲۰۲۲ بوده است و جستجو برای آن در وب‌سایت این لغت‌نامه ۱۷۴۰ درصد افزایش داشته است. در تیک‌تاک هشتگ گس لایتینگ ۱.۹ میلیون و هشتگ لاو بامبینگ ۲۵۰ میلیون بازدیدکننده داشته است.

دکتر آلسا ترنچز درباره تأثیر خشونت علیه زنان در حیطه زبان تحقیق می‌کند. او می‌گوید: «وقتی به گذشته نگاه می‌کنیم، لغت‌هایی که توصیف‌کننده تجربه زنان در مواجه با خشونت جنسی یا دیگر اشکال جنسیت گرایی هستند از زمانی وارد زبان شدند که جنبش‌های فمنیستی تبدیل به جنبش‌های قدرتمندی در جامعه شدند.»

دکتر ترنچز استاد ارشد ارتباطات و زبان و ادبیات کاربردی در دانشگاه پورتسموت است. او مشغول مطالعه دراین‌باره است که چطور کلمات جدیدی که برای توصیف شکل‌های از قدیم مرسوم سؤاستفاده ایجاد می‌شوند، تبدیل به ابزاری برای به چالش کشیدن خشونت‌های جنسی می‌شوند.

او توضیح می‌دهد: «زبان می‌تواند منعکس‌کننده روابط نابرابر زن و مرد باشد و هم می‌تواند حیطه‌ای باشد که در آن کنش‌ها و واکنش‌های این روابط بروز پیدا می‌کنند.» اما آیا معرفی کلمات و اصطلاحات جدید واقعاً می‌تواند به سوءاستفاده‌هایی که زنان امروز در سراسر جهان با آن مواجه هستند خاتمه بدهد؟

بخش ۱۰۰ زن بی‌بی‌سی با سه زن از بریتانیا، آمریکای جنوبی و خاورمیانه دراین‌باره صحبت کرده است. این زنان در گسترش استفاده از این کلمات و اصلاح‌های جدید که انواع سو استفاده‌های جنسی را توصیف می‌کنند، فعال هستند.

مخفی‌کاری حین عمل جنسی (استلتینگ)

وقتی سریال تلویزیونی می‌توانم نابودت کنم ساخته مایکل کول در سال ۲۰۲۰ به نمایش درآمد، با موفقیت زیادی بین مخاطبان و منتقدان مواجه شد.

این سریال بریتانیایی داستان زنی را روایت می‌کند که در حال پیگیری سو استفاده جنسی است که برایش اتفاق افتاده است. واکنش به این سریال از محدوده منتقدان تلویزیونی فراتر رفت و موجی در دنیای واقعی به وجود آورد.

مایت اورسینی ۳۴ ساله که سیاستمدار و عضو پارلمان شیلی است از یک صحنه بخصوص در این سریال شوکه شده بود. در این صحنه آرابلا قهرمان زن سریال در میان رابطه جنسی متوجه می‌شود مرد بدون رضایت او، کاندومش را درآورده است. او بعدها متوجه شد که مرد به شکل پنهان و بدون رضایت او، کاندوم را آورده بوده است. این کار، یعنی مخفی‌کاری در حین رابطه جنسی. این عمل در بریتانیا، آلمان، کانادا و ایالت کالیفرنیا در آمریکا ازنظر قانون تجاوز جنسی تلقی می‌شود.

خانم اورسینی می‌گوید: «تا آن موقع نمی‌دانستم این حرکت تجاوز جنسی به‌حساب می‌آید. وقتی این صحنه را در سریال دیدم متوجه علت آن شدم.» خانم اورسینی همچنین وکیل است و مدرک فوق‌لیسانس در رشته امنیت عمومی دارد.

ازآنجایی‌که مخفی‌کاری در حال عمل جنسی در شیلی جرم محسوب نمی‌شود، هیچ آماری درباره تعداد این موارد وجود ندارد. اما خانم اورسینی شروع به صحبت دراین‌باره با دوستان، خانواده و همکارانش کرد و برایش آشکار شد این مشکلی است فراتر از همه مرزها و قربانیان هیچ حمایت قانونی ندارند. او تصمیم گرفت مخفی‌کاری را وارد قانون بسیار سیاه‌وسفید شیلی کند و به این منظور شروع به تنظیم یک لایحه کرد.

او می‌گوید: «ما بحث‌های طولانی برای انتخاب یک معادل مناسب اسپانیایی به‌جای اصطلاح مخفی‌کاری (استلتینگ) که انگلیسی است داشتیم. اما من با این کار موافق نبودم و با آن کنار نیامدم. چون می‌خواستم قربانیان متوجه باشند این نگرشی است که ریشه درجایی دیگر (به زبان انگلیسی) دارد و بعد خودشان بروند و در اینترنت درباره‌اش اطلاعاتی که لازم دارند را پیدا کنند.»

لایحه پیشنهادشده او درباره جرم شناخته شدن مخفی‌کاری در ماه ژانویه گذشت توانست در مجلس عوام پارلمان شیلی رأی بیاورد و حالا به سنای شیلی رفته است. لایحه خانم اورسینی مخفی‌کاری را یک جرم معرفی می‌کند و برای آن مجازاتی در حد تجاوز جنسی در نظر گرفته است.

خانم ترنچز می‌گوید این مورد را می‌توان یک نوع تغییر دید جدید دانست که توسط بازپس‌گیری زبان به‌دست‌آمده و قدرتی جدید در دست‌زنان قرار داده است.

«وقتی به چیزهایی مانند لغت‌نامه‌ها فکر می‌کنیم، چه کسی این لغت‌نامه‌ها را ساخته است؟ در طول تاریخ همیشه مردان بوده‌اند. زنان اجازه نداشتند نویسنده، وکیل یا پزشک شوند. دانش و فرآیندهای مفهوم‌سازی تماماً فرآیندهایی در دست مردان بوده‌اند.»

خانم اورسینی هم موافق است که زبان نقش کلیدی‌ای برای زنانی که مورد سؤاستفاده قرارگرفته‌اند، بازی می‌کند: «به نظر من نام‌گذاری رفتارهای خشونت‌آمیزی که علیه زنان صورت می‌گیرند و پیش‌ازاین نامی نداشته‌اند، به قربانیان خاموش این امکان را می‌دهد که بتوانند قربانی بودن خود را درک کنند.»

«من می‌خواستم مخفی‌کاری در عمل جنسی را وارد لیست جرائمی که شامل مجازات می‌شوند کنم تا به‌این‌ترتیب آگاهی درباره اینکه چنین جرمی هم وجود دارد ایجاد شود وزنان و دختران وقتی با این رفتار مواجه می‌شوند بدانند قربانی یک جرم شده‌اند. جرمی که در حال حاضر در قانون ما در نظر گرفته نشده و آن‌ها نمی‌توانند آن را گزارش بدهند.»

عکس گرفتن از بالای بلوز (داون بلاوزینگ)

به نظر سیاستمداری از ایرلند شمالی، زبان بیشتر از قبل برای بیان کردن وضعیت‌هایی که باعث می‌شوند زنان در فضاهای عمومی احساس ناامنی کنند به‌کاربرده می‌شود.

نائومی لانگ که وزیر سابق دادگستری ایرلند شمالی بوده است، لایحه جدیدی درباره جرائم جنسی ارائه کرد که از ماه مارس گذشته جز قوانین ایرلند شمالی شده است.

در این قانون چندین نام و اصطلاح جدید به‌کاررفته است. یکی از آن‌ها داون بلاوزینگ است که به معنی عکس گرفتن بی‌اجازه از بالای بلوز یک زن است.

خانم لانگ می‌گوید: «این شکل بسیار بخصوصی از آزار جنسی است. رفتاری است که می‌خواهد زنان را تحقیر کند و بترساند.»

خانم لانگ توضیح می‌دهد که این جرم به‌طور مشخص در قانون ذکر نشده بود و همین کار را برای قربانیان و برای پلیس مشکل می‌کرد زیرا در مواجه با آن نمی‌دانستند چه‌کار باید بکنند.

«واقعاً ناراحت‌کننده است وقتی میدانید به حریم خصوصی شما تجاوز شده و درنتیجه آن حس تحقیر و اضطراب می‌کنید اما وقتی به سراغ پلیس می‌روید آن‌ها مطمئن نیستند آنچه اتفاق افتاده جرم محسوب می‌شود یا نه.»

خانم لانگ می‌گوید زبان و مفهوم جنسی مشخصی که در کلمه دان بلاوزینگ (از بالای بلوز) وجود داشت بسیار موردبحث قرار گرفت.

«صحبت‌های زیادی مطرح شد که آیا باید از کلمه بلوز، پیراهن یا تاپ استفاده کنیم. بخشی از بحث هم درباره این بود که آیا باید به سینه و بالاتنه هم اشاره‌کنیم یا نه. من حس کردم باید تأیید کنم این مسئله باید جا بیفتد که مردم در خیابان راه نمی‌افتند تا از سینه مردان عکس بگیرند. چنین اتفاقی نمی‌افتد و مسئله ما هم این نیست.»

ایرلند شمالی اولین ناحیه قضایی در بریتانیا است که عکس گرفتن از بالای بلوز در آن جرم شناخته‌شده است. کمیسیون قضایی از انگلستان و ولز هم خواسته است این مسیر را دنبال کنند.

خانم لانگ می‌گوید: «زبان اهمیت دارد. مهم است با چه کلماتی مسائل را توصیف می‌کنیم. این کار به جامعه امکان می‌دهد کلمه‌ای برای نامیدن و توصیف عملی که اشتباه است در دست داشته باشد. عملی که پیش‌ازاین کلمه مناسبی که اصل موضوع را روشن کند برایش وجود نداشته است.»

زبان چگونه کار می‌کند؟

پروفسور لرا بورودیتسکی درباره این موضوع تحقیق می‌کند که انسان‌ها چطور این‌قدر باهوش شدند و بخش مهمی از این جواب سؤال، زبان است.

او می‌گوید: «زبان‌ها مانند موجودات زنده‌ای هستند که ما می‌توانیم آن‌ها را به فراخور نیازهایمان تغییر بدهیم. واقعیت‌های اطراف سؤال‌های بسیار جالبی پیش روی ما می‌گذراند که چطور زبان‌هایی که به آن‌ها صحبت می‌کنیم درواقع نحوه فکر کردن ما را شکل می‌دهند و همین‌طور چطور می‌توانیم نحوه صحبت کردنمان را طوری تغییر بدهیم تا طرز تفکر افراد دوروبرمان را نسبت به موضوعی تغییر بدهیم.»

دانشمندان علوم تربیت و یادگیری رابطه بین ذهن، زبان و واقعیت‌های زندگی و بخصوص اینکه ما چطور در جامعه مفهوم تولید می‌کنیم را موردمطالعه قرار داده‌اند.

خانم بورودیتسکی می‌گوید: «اینکه شما چطور یک واقعه یا حادثه را توصیف می‌کنید می‌تواند بر اینکه ما چه کسی را مقصر دانسته و مجازات می‌کنیم تأثیری تعیین‌کننده داشته باشد.»

وقتی ما به تأثیر کلمه‌ای که به مفهومی خاص اطلاق شده است فکر می‌کنیم، مهم است مخصوص بودن آن کلمه به آن مورد را هم در نظر بگیریم.

«به‌عنوان‌مثال در دادگاه‌های رسیدگی به جرائم جنسی معمولاً از قربانی تجاوز جنسی سؤال می‌شد: آیا در همین لحظه بود که مرد تو را بوسید؟ بوسیدن برای بیشتر مردم احساسی بسیار دلپذیر ایجاد می‌کند اما فشار دهان یک غریبه آن‌هم به زور اصلا این‌طور نیست. درنتیجه اگر شما این کار را تماس دهانی اجباری بنامید، تصویر کاملاً متفاوتی ازآنچه پیش‌آمده پیش روی هیات منصفه می‌گذارید. این ترکیب می‌تواند واکنش احساسی متفاوتی نسبت کلمه آشنا و کلیشه شده بوسیدن ایجاد کند.»

تجاوز زناشویی (تجاوز به همسر)

لمیا لطفی روزانه شاهد سوءاستفاده جنسی از زنان در مصر است و موارد بسیاری از تجاوز در زناشویی هم در این میان وجود دارند.

او می‌گوید: «مسئله این است که بسیاری از زنان ممکن است حتی متوجه نشوند آنچه برایشان اتفاق می‌افتد یک‌جور خشونت جنسی است.»

خانم لطفی که مدیر برنامه‌های سازمان زنان است در جلسات میانجی‌گری شرکت دارد و سعی می‌کند سرپناه امنی برای زنانی که مورد سو استفاده قرارگرفته‌اند فراهم ‌کند.

گزارشی که در سال ۲۰۱۸ توسط سازمان بهداشت جهانی منتشر شد نشان می‌دهد که در مصر ۳۰ درصد زنانی که ازدواج‌کرده‌اند یا سال‌ها با شریک زندگی خود زندگی می‌کنند، در محدوده سنی ۱۵ تا ۴۹ سال، در طول زندگی‌شان توسط همسر یا شریک زندگی خود مورد آزار و خشونت فیزیکی یا جنسی قرارگرفته‌اند.

بسیاری از قربانیان تجاوز زناشویی نمی‌دانند آنچه برایشان رخ‌داده تجاوز است: «به همین دلیل هم نمی‌دانند به چه کسی با شکایت ببرند و اصلاً درباره چه شکایت کنند؟»

مردانی که به تجاوز محکوم می‌شوند ممکن مجازاتشان حبس ابد یا حتی اعدام باشد بااین‌وجود تجاوز در زناشویی در لیست جرائم قابل مجازات این کشور نیست.

سازمان خانم لطفی به تنظیم لایحه‌ای کمک کرده است که در آن به تجاوز در زناشویی اشاره‌شده است. این بار دوم است که طرح این لایحه به مجلس فرستاده می‌شود و او صبورانه منتظر است برای بحث درباره آن به صحن مجلس دعوت شود.

او می‌گوید: «تجاوز در جامعه عملی مقبوح است و مورد مجازات قرار می‌گیرد و برای همین است که در بحث مسئله تجاوز زناشویی، برای استفاده از کلمه تجاوز مقاومت زیادی وجود دارد زیرا به‌محض اینکه کلمه تجاوز به این رفتار مرد اضافه شود، همه او را به‌شدت محکوم خواهند کرد. آن‌ها تلاش می‌کنند بین این اصطلاح و مردان فاصله‌ای ایجاد کنند.»

او استدلال می‌کند که محدودیت‌های زبان فراتر از سیاست گذاری است و در مکالمات روزمره هم تاثیر می‌گذارد.

آن‌طور که او تعریف می‌کند اصطلاح «اغتصاب زوجی» که به تجاوز زناشویی ترجمه می‌شود، از سال‌های دهه ۸۰ توسط فعالان حقوق بشر مصری مورداستفاده قرار می‌گرفت اما فقط در دایره محدودی از افراد جاافتاده بود. اما کم‌کم شرایط در حال تغییر کردن است. او می‌گوید سریال تلویزیونی بازی نیوتن که در سال ۲۰۲۰ پخش می‌شد صحنه‌ای داشت که در آن شوهری به همسرش تجاوز می‌کرد. این سریال در بیشتر شدن صحبت‌ها دراین‌باره تأثیر داشت.

«از آن زمان بود که متوجه شدم زنان بیشتر از قبل به من میگویند: این اتفاق برای من هم افتاده است. بعضی از آن‌ها حتی شروع به استفاده از اصطلاح تجاوز زناشویی کردند. بعضی می‌پرسیدند: یعنی اگر بگوییم چنین اتفاقی برایمان افتاده است، حرفمان را جدی می‌گیرند؟ اما قبل از این، صحبت درباره این موضوع رایج نبود و یا انکار می‌شد. انگار هیچ اتفاقی نیفتاده است.»

خانم آلسا ترنچز زبان‌شناس به خاصیت زبان به‌عنوان عامل نزدیکی بین افراد اشاره می‌کند. وسیله‌ای که می‌تواند احساس شباهت و نزدیکی بین اعضا یک گروه اجتماعی ایجاد کند زیرا همه با یک مسئله هم ذات پنداری دارند.

او می‌گوید: «به نظر من در اختیار داشتن این نام‌ها و کلمات زنان را قادر کرده ببینید که تجربه‌های آن‌ها فقط منحصر به خودشان نیست. آن‌ها دیگر به خودشان نمی‌گویند، «این کاری بود که این مرد فقط یک‌بار با من کرد.». بلکه متوجه می‌شوند این رفتاری است که بسیاری زنان مانند خودشان را تحت تأثیر قرار داده است.»

«نام گذاشتن بر این رفتارهای خشونت‌آمیز آن‌ها را به شکل واضح‌تری به تجربه‌ای مشترک بدل می‌کند.»

گزارش‌های بیشتر و تولید از اینما گیل، والری پراسو و سارا ابوبکر

تصویرسازی از غزل فرخاری

هشدار: این مقاله حاوی توضیحاتی در مورد خشونت جنسی است

مادرها و دخترها در ایتالیا در صحبت‌هایشان از اصطلاح «مانو مورتا» زیاد استفاده می‌کنند. بین مادران و دختران مورد بحث قرار می‌گیرد، گروه‌هایی از دوستان در گفتگوهای خود از آن شکایت می‌کنند و به دختران نوجوان هشدار داده می‌شود که در راه رفتن به مدرسه هوشیار باشند.

مانو مورتا یعنی وقتی یک نفر به طور پنهانی کسی را دستمالی می‌کند ولی تظاهر می‌کند که دست به چنین کاری نزده است.

اما این کلمه ربطی به داستان‌های ترسناک فرهنگ‌عامه ندارد. بلکه شکلی از تجاوز و آزار جنسی است که معمولاً برای زنان پیش می‌آید. دستی که خصوصاً در اتوبوس‌ها و قطارهای شلوغ آرام به سمت اندام‌های خصوصی زنان بی‌شماری می‌خزد و آن‌ها را لمس می‌کند.

در میان ایتالیایی‌ها «مانو مورتا» به‌خوبی این عمل عمدی را توصیف می‌کند. زنان در سراسر جهان شکل‌های مشابهی از این تعرض جنسی را تجربه می‌کنند اما ممکن است در زبان خود کلمه یا ترکیب مناسبی برای نامیدن آن نداشته باشند.

در زبان انگلیسی اصطلاحاتی مانند «گس لایتینگ»، «آپ اسکرتینگ» (عکس گرفتن از زیر دامن) و «لاو بامبینگ» (بمباران عشقی) به‌تازگی بیشتر و بیشتر برای نامیدن اشکال مختلف تعرض جنسی به‌کاربرده می‌شوند.

گس لایتینگ یعنی ترغیب یا گمراه کردن فردی به انجام دادن کاری که به نفع دیگری است. گس لایتینگ طبق گزارش لغت‌نامه میریام وبستر کلمه سال ۲۰۲۲ بوده است و جستجو برای آن در وب‌سایت این لغت‌نامه ۱۷۴۰ درصد افزایش داشته است. در تیک‌تاک هشتگ گس لایتینگ ۱.۹ میلیون و هشتگ لاو بامبینگ ۲۵۰ میلیون بازدیدکننده داشته است.

دکتر آلسا ترنچز درباره تأثیر خشونت علیه زنان در حیطه زبان تحقیق می‌کند. او می‌گوید: «وقتی به گذشته نگاه می‌کنیم، لغت‌هایی که توصیف‌کننده تجربه زنان در مواجه با خشونت جنسی یا دیگر اشکال جنسیت گرایی هستند از زمانی وارد زبان شدند که جنبش‌های فمنیستی تبدیل به جنبش‌های قدرتمندی در جامعه شدند.»

دکتر ترنچز استاد ارشد ارتباطات و زبان و ادبیات کاربردی در دانشگاه پورتسموت است. او مشغول مطالعه دراین‌باره است که چطور کلمات جدیدی که برای توصیف شکل‌های از قدیم مرسوم سؤاستفاده ایجاد می‌شوند، تبدیل به ابزاری برای به چالش کشیدن خشونت‌های جنسی می‌شوند.

او توضیح می‌دهد: «زبان می‌تواند منعکس‌کننده روابط نابرابر زن و مرد باشد و هم می‌تواند حیطه‌ای باشد که در آن کنش‌ها و واکنش‌های این روابط بروز پیدا می‌کنند.» اما آیا معرفی کلمات و اصطلاحات جدید واقعاً می‌تواند به سوءاستفاده‌هایی که زنان امروز در سراسر جهان با آن مواجه هستند خاتمه بدهد؟

بخش ۱۰۰ زن بی‌بی‌سی با سه زن از بریتانیا، آمریکای جنوبی و خاورمیانه دراین‌باره صحبت کرده است. این زنان در گسترش استفاده از این کلمات و اصلاح‌های جدید که انواع سو استفاده‌های جنسی را توصیف می‌کنند، فعال هستند.

مخفی‌کاری حین عمل جنسی (استلتینگ)

وقتی سریال تلویزیونی می‌توانم نابودت کنم ساخته مایکل کول در سال ۲۰۲۰ به نمایش درآمد، با موفقیت زیادی بین مخاطبان و منتقدان مواجه شد.

این سریال بریتانیایی داستان زنی را روایت می‌کند که در حال پیگیری سو استفاده جنسی است که برایش اتفاق افتاده است. واکنش به این سریال از محدوده منتقدان تلویزیونی فراتر رفت و موجی در دنیای واقعی به وجود آورد.

مایت اورسینی ۳۴ ساله که سیاستمدار و عضو پارلمان شیلی است از یک صحنه بخصوص در این سریال شوکه شده بود. در این صحنه آرابلا قهرمان زن سریال در میان رابطه جنسی متوجه می‌شود مرد بدون رضایت او، کاندومش را درآورده است. او بعدها متوجه شد که مرد به شکل پنهان و بدون رضایت او، کاندوم را آورده بوده است. این کار، یعنی مخفی‌کاری در حین رابطه جنسی. این عمل در بریتانیا، آلمان، کانادا و ایالت کالیفرنیا در آمریکا ازنظر قانون تجاوز جنسی تلقی می‌شود.

خانم اورسینی می‌گوید: «تا آن موقع نمی‌دانستم این حرکت تجاوز جنسی به‌حساب می‌آید. وقتی این صحنه را در سریال دیدم متوجه علت آن شدم.» خانم اورسینی همچنین وکیل است و مدرک فوق‌لیسانس در رشته امنیت عمومی دارد.

ازآنجایی‌که مخفی‌کاری در حال عمل جنسی در شیلی جرم محسوب نمی‌شود، هیچ آماری درباره تعداد این موارد وجود ندارد. اما خانم اورسینی شروع به صحبت دراین‌باره با دوستان، خانواده و همکارانش کرد و برایش آشکار شد این مشکلی است فراتر از همه مرزها و قربانیان هیچ حمایت قانونی ندارند. او تصمیم گرفت مخفی‌کاری را وارد قانون بسیار سیاه‌وسفید شیلی کند و به این منظور شروع به تنظیم یک لایحه کرد.

او می‌گوید: «ما بحث‌های طولانی برای انتخاب یک معادل مناسب اسپانیایی به‌جای اصطلاح مخفی‌کاری (استلتینگ) که انگلیسی است داشتیم. اما من با این کار موافق نبودم و با آن کنار نیامدم. چون می‌خواستم قربانیان متوجه باشند این نگرشی است که ریشه درجایی دیگر (به زبان انگلیسی) دارد و بعد خودشان بروند و در اینترنت درباره‌اش اطلاعاتی که لازم دارند را پیدا کنند.»

لایحه پیشنهادشده او درباره جرم شناخته شدن مخفی‌کاری در ماه ژانویه گذشت توانست در مجلس عوام پارلمان شیلی رأی بیاورد و حالا به سنای شیلی رفته است. لایحه خانم اورسینی مخفی‌کاری را یک جرم معرفی می‌کند و برای آن مجازاتی در حد تجاوز جنسی در نظر گرفته است.

خانم ترنچز می‌گوید این مورد را می‌توان یک نوع تغییر دید جدید دانست که توسط بازپس‌گیری زبان به‌دست‌آمده و قدرتی جدید در دست‌زنان قرار داده است.

«وقتی به چیزهایی مانند لغت‌نامه‌ها فکر می‌کنیم، چه کسی این لغت‌نامه‌ها را ساخته است؟ در طول تاریخ همیشه مردان بوده‌اند. زنان اجازه نداشتند نویسنده، وکیل یا پزشک شوند. دانش و فرآیندهای مفهوم‌سازی تماماً فرآیندهایی در دست مردان بوده‌اند.»

خانم اورسینی هم موافق است که زبان نقش کلیدی‌ای برای زنانی که مورد سؤاستفاده قرارگرفته‌اند، بازی می‌کند: «به نظر من نام‌گذاری رفتارهای خشونت‌آمیزی که علیه زنان صورت می‌گیرند و پیش‌ازاین نامی نداشته‌اند، به قربانیان خاموش این امکان را می‌دهد که بتوانند قربانی بودن خود را درک کنند.»

«من می‌خواستم مخفی‌کاری در عمل جنسی را وارد لیست جرائمی که شامل مجازات می‌شوند کنم تا به‌این‌ترتیب آگاهی درباره اینکه چنین جرمی هم وجود دارد ایجاد شود وزنان و دختران وقتی با این رفتار مواجه می‌شوند بدانند قربانی یک جرم شده‌اند. جرمی که در حال حاضر در قانون ما در نظر گرفته نشده و آن‌ها نمی‌توانند آن را گزارش بدهند.»

عکس گرفتن از بالای بلوز (داون بلاوزینگ)

به نظر سیاستمداری از ایرلند شمالی، زبان بیشتر از قبل برای بیان کردن وضعیت‌هایی که باعث می‌شوند زنان در فضاهای عمومی احساس ناامنی کنند به‌کاربرده می‌شود.

نائومی لانگ که وزیر سابق دادگستری ایرلند شمالی بوده است، لایحه جدیدی درباره جرائم جنسی ارائه کرد که از ماه مارس گذشته جز قوانین ایرلند شمالی شده است.

در این قانون چندین نام و اصطلاح جدید به‌کاررفته است. یکی از آن‌ها داون بلاوزینگ است که به معنی عکس گرفتن بی‌اجازه از بالای بلوز یک زن است.

خانم لانگ می‌گوید: «این شکل بسیار بخصوصی از آزار جنسی است. رفتاری است که می‌خواهد زنان را تحقیر کند و بترساند.»

خانم لانگ توضیح می‌دهد که این جرم به‌طور مشخص در قانون ذکر نشده بود و همین کار را برای قربانیان و برای پلیس مشکل می‌کرد زیرا در مواجه با آن نمی‌دانستند چه‌کار باید بکنند.

«واقعاً ناراحت‌کننده است وقتی میدانید به حریم خصوصی شما تجاوز شده و درنتیجه آن حس تحقیر و اضطراب می‌کنید اما وقتی به سراغ پلیس می‌روید آن‌ها مطمئن نیستند آنچه اتفاق افتاده جرم محسوب می‌شود یا نه.»

خانم لانگ می‌گوید زبان و مفهوم جنسی مشخصی که در کلمه دان بلاوزینگ (از بالای بلوز) وجود داشت بسیار موردبحث قرار گرفت.

«صحبت‌های زیادی مطرح شد که آیا باید از کلمه بلوز، پیراهن یا تاپ استفاده کنیم. بخشی از بحث هم درباره این بود که آیا باید به سینه و بالاتنه هم اشاره‌کنیم یا نه. من حس کردم باید تأیید کنم این مسئله باید جا بیفتد که مردم در خیابان راه نمی‌افتند تا از سینه مردان عکس بگیرند. چنین اتفاقی نمی‌افتد و مسئله ما هم این نیست.»

ایرلند شمالی اولین ناحیه قضایی در بریتانیا است که عکس گرفتن از بالای بلوز در آن جرم شناخته‌شده است. کمیسیون قضایی از انگلستان و ولز هم خواسته است این مسیر را دنبال کنند.

خانم لانگ می‌گوید: «زبان اهمیت دارد. مهم است با چه کلماتی مسائل را توصیف می‌کنیم. این کار به جامعه امکان می‌دهد کلمه‌ای برای نامیدن و توصیف عملی که اشتباه است در دست داشته باشد. عملی که پیش‌ازاین کلمه مناسبی که اصل موضوع را روشن کند برایش وجود نداشته است.»

زبان چگونه کار می‌کند؟

پروفسور لرا بورودیتسکی درباره این موضوع تحقیق می‌کند که انسان‌ها چطور این‌قدر باهوش شدند و بخش مهمی از این جواب سؤال، زبان است.

او می‌گوید: «زبان‌ها مانند موجودات زنده‌ای هستند که ما می‌توانیم آن‌ها را به فراخور نیازهایمان تغییر بدهیم. واقعیت‌های اطراف سؤال‌های بسیار جالبی پیش روی ما می‌گذراند که چطور زبان‌هایی که به آن‌ها صحبت می‌کنیم درواقع نحوه فکر کردن ما را شکل می‌دهند و همین‌طور چطور می‌توانیم نحوه صحبت کردنمان را طوری تغییر بدهیم تا طرز تفکر افراد دوروبرمان را نسبت به موضوعی تغییر بدهیم.»

دانشمندان علوم تربیت و یادگیری رابطه بین ذهن، زبان و واقعیت‌های زندگی و بخصوص اینکه ما چطور در جامعه مفهوم تولید می‌کنیم را موردمطالعه قرار داده‌اند.

خانم بورودیتسکی می‌گوید: «اینکه شما چطور یک واقعه یا حادثه را توصیف می‌کنید می‌تواند بر اینکه ما چه کسی را مقصر دانسته و مجازات می‌کنیم تأثیری تعیین‌کننده داشته باشد.»

وقتی ما به تأثیر کلمه‌ای که به مفهومی خاص اطلاق شده است فکر می‌کنیم، مهم است مخصوص بودن آن کلمه به آن مورد را هم در نظر بگیریم.

«به‌عنوان‌مثال در دادگاه‌های رسیدگی به جرائم جنسی معمولاً از قربانی تجاوز جنسی سؤال می‌شد: آیا در همین لحظه بود که مرد تو را بوسید؟ بوسیدن برای بیشتر مردم احساسی بسیار دلپذیر ایجاد می‌کند اما فشار دهان یک غریبه آن‌هم به زور اصلا این‌طور نیست. درنتیجه اگر شما این کار را تماس دهانی اجباری بنامید، تصویر کاملاً متفاوتی ازآنچه پیش‌آمده پیش روی هیات منصفه می‌گذارید. این ترکیب می‌تواند واکنش احساسی متفاوتی نسبت کلمه آشنا و کلیشه شده بوسیدن ایجاد کند.»

تجاوز زناشویی (تجاوز به همسر)

لمیا لطفی روزانه شاهد سوءاستفاده جنسی از زنان در مصر است و موارد بسیاری از تجاوز در زناشویی هم در این میان وجود دارند.

او می‌گوید: «مسئله این است که بسیاری از زنان ممکن است حتی متوجه نشوند آنچه برایشان اتفاق می‌افتد یک‌جور خشونت جنسی است.»

خانم لطفی که مدیر برنامه‌های سازمان زنان است در جلسات میانجی‌گری شرکت دارد و سعی می‌کند سرپناه امنی برای زنانی که مورد سو استفاده قرارگرفته‌اند فراهم ‌کند.

گزارشی که در سال ۲۰۱۸ توسط سازمان بهداشت جهانی منتشر شد نشان می‌دهد که در مصر ۳۰ درصد زنانی که ازدواج‌کرده‌اند یا سال‌ها با شریک زندگی خود زندگی می‌کنند، در محدوده سنی ۱۵ تا ۴۹ سال، در طول زندگی‌شان توسط همسر یا شریک زندگی خود مورد آزار و خشونت فیزیکی یا جنسی قرارگرفته‌اند.

بسیاری از قربانیان تجاوز زناشویی نمی‌دانند آنچه برایشان رخ‌داده تجاوز است: «به همین دلیل هم نمی‌دانند به چه کسی با شکایت ببرند و اصلاً درباره چه شکایت کنند؟»

مردانی که به تجاوز محکوم می‌شوند ممکن مجازاتشان حبس ابد یا حتی اعدام باشد بااین‌وجود تجاوز در زناشویی در لیست جرائم قابل مجازات این کشور نیست.

سازمان خانم لطفی به تنظیم لایحه‌ای کمک کرده است که در آن به تجاوز در زناشویی اشاره‌شده است. این بار دوم است که طرح این لایحه به مجلس فرستاده می‌شود و او صبورانه منتظر است برای بحث درباره آن به صحن مجلس دعوت شود.

او می‌گوید: «تجاوز در جامعه عملی مقبوح است و مورد مجازات قرار می‌گیرد و برای همین است که در بحث مسئله تجاوز زناشویی، برای استفاده از کلمه تجاوز مقاومت زیادی وجود دارد زیرا به‌محض اینکه کلمه تجاوز به این رفتار مرد اضافه شود، همه او را به‌شدت محکوم خواهند کرد. آن‌ها تلاش می‌کنند بین این اصطلاح و مردان فاصله‌ای ایجاد کنند.»

او استدلال می‌کند که محدودیت‌های زبان فراتر از سیاست گذاری است و در مکالمات روزمره هم تاثیر می‌گذارد.

آن‌طور که او تعریف می‌کند اصطلاح «اغتصاب زوجی» که به تجاوز زناشویی ترجمه می‌شود، از سال‌های دهه ۸۰ توسط فعالان حقوق بشر مصری مورداستفاده قرار می‌گرفت اما فقط در دایره محدودی از افراد جاافتاده بود. اما کم‌کم شرایط در حال تغییر کردن است. او می‌گوید سریال تلویزیونی بازی نیوتن که در سال ۲۰۲۰ پخش می‌شد صحنه‌ای داشت که در آن شوهری به همسرش تجاوز می‌کرد. این سریال در بیشتر شدن صحبت‌ها دراین‌باره تأثیر داشت.

«از آن زمان بود که متوجه شدم زنان بیشتر از قبل به من میگویند: این اتفاق برای من هم افتاده است. بعضی از آن‌ها حتی شروع به استفاده از اصطلاح تجاوز زناشویی کردند. بعضی می‌پرسیدند: یعنی اگر بگوییم چنین اتفاقی برایمان افتاده است، حرفمان را جدی می‌گیرند؟ اما قبل از این، صحبت درباره این موضوع رایج نبود و یا انکار می‌شد. انگار هیچ اتفاقی نیفتاده است.»

خانم آلسا ترنچز زبان‌شناس به خاصیت زبان به‌عنوان عامل نزدیکی بین افراد اشاره می‌کند. وسیله‌ای که می‌تواند احساس شباهت و نزدیکی بین اعضا یک گروه اجتماعی ایجاد کند زیرا همه با یک مسئله هم ذات پنداری دارند.

او می‌گوید: «به نظر من در اختیار داشتن این نام‌ها و کلمات زنان را قادر کرده ببینید که تجربه‌های آن‌ها فقط منحصر به خودشان نیست. آن‌ها دیگر به خودشان نمی‌گویند، «این کاری بود که این مرد فقط یک‌بار با من کرد.». بلکه متوجه می‌شوند این رفتاری است که بسیاری زنان مانند خودشان را تحت تأثیر قرار داده است.»

«نام گذاشتن بر این رفتارهای خشونت‌آمیز آن‌ها را به شکل واضح‌تری به تجربه‌ای مشترک بدل می‌کند.»

گزارش‌های بیشتر و تولید از اینما گیل، والری پراسو و سارا ابوبکر

تصویرسازی از غزل فرخاری