برنامه‌های جنبی کتابخانه های نسل جدید/ظرفیت‌های مطالعه در دامغان

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها - اعظم سالار: کار کتابداران فقط گرفتن و دادن کتاب در کتابخانه نیست این گزاره‌ای است که در کارکرد جدید کتابخانه‌های عمومی استان سمنان تعریف شده و تلاش دارد تا از طریق مختلف نوجوانان و جوانان را جذب مطالعه کند.

امروزه فعالیت کتابخانه‌ها تغییر کرده است به گونه‌ای که کتابخانه ها به پایگاه فرهنگی تبدیل شدند و دیگر وظیفه کتابداران در این مکان فرهنگی امانت دادن کتاب و پس از گرفتن آن از مراجعه کنندگان نیست، برنامه‌های متنوع فرهنگی، هنری و آموزشی مثل نشست‌های کتاب‌خوان، قصه گویی، کلاس‌های نقاشی و… در کتابخانه‌های برگزار می‌شود.

به نظر کتابداران هرچه این برنامه‌های فرهنگی بیشتر برگزار شود موجب جذب مخاطبان به ویژه کودکان و نوجوانان به محیط کتابخانه می‌شود به سراغ زینب فرازی، کتابدار کتابخانه عمومی دامغان؛ منصوره منسوبی، مسئول کتابخانه عمومی شهرستان دامغان و ملیحه جلالیان، کتابدار کتابخانه عمومی این شهرستان رفتیم تا در میزگردی به موضوع کارکردهای جدید کتابخانه‌های عمومی بپردازیم.

تشویق و انگیزه بخشی

فرازی: ما کتابداران از همان ابتدای کار آموختیم که به حرفه کتابداری به دیده عشق بنگریم و نه شغل و.... این دیدگاهی بوده که تمام این سالیان مشوق و انگیزه‌ای قوی بوده برای کار کردن و البته لذت بردن از محیط کتابخانه؛ در واقع فقط یک کتابدار عاشق کتاب و مطالعه می‌تواند این عشق را منتقل کند و این دیدگاه را ایجاد کند که حتماً زندگی بدون مطالعه دارای یک خلأ بزرگی است که فقط با کتاب خوب پر می‌شود.

تلخ‌ترین لحظات زنگی کاری من مواقعی است که مراجعه کننده یک کتاب پرمخاطب و مشهور را می‌خواهد ولی این کتاب در کتابخانه موجود نیست. خلاء اساسی کتابخانه در بخش منابع محسوس است، اگر مراجعه کننده کتاب مناسب و مورد نیازش را در کتابخانه ها بیابد خود مبلغ کتابخانه های عمومی می‌شود و این امر میسر نخواهد شد مگر با حمایت مسئولان و کمک آنها در بخش خرید منابع مورد نیاز کتابخانه.

ویژگی‌های بارز اخلاقی کتابداران

منسوبی: از ویژگی‌های کتاب دار برتر علاقمندی به کار کتابداری است و کتابدار باید از کار خود لذت ببرد و با مراجعه کننده با مهربانی برخورد کند به طوری که افراد جذب کتابخانه ها شوند کتابدار باید نگذارد که مراجعه کننده بدون اینکه نیازش برطرف شود از کتابخانه خارج شود. برخورد با کودکان و نوجوانان تأثیری زیادی در جذب آنها دارد باید کتابداران به گونه‌ای با کودکان و نوجوانان برخورد کنند تا این قشر با علاقه وارد محیط کتابخانه شوند.

کتابدار به عنوان بدنه اصلی نیروی انسانی، باید با داشتن تعهد و مسئولیت در برابر وظایف خود، کارهایش را به بهترین نحو انجام داده و کتابخانه را در راه رسیدن به اهداف اصلی خود کمک کند کتابداران باید با برگزاری برنامه‌های متنوع فرهنگی از سنین پایین مراجعان را جذب کتابخانه کنند نقش والدین در توسعه فرهنگ کتاب و کتابخوانی مهم است.

اگر مادر یا پدر خانواده اهل کتاب باشد و هر شب نیم ساعت از زمانی که افراد خانواده کنار هم هستند یک کتاب انتخاب کرده و بلند خوانی کنند باعث علاقه مند شدن فرزندان به مطالعه می‌شود، همچنین استفاده از اشعار می‌تواند نقش بسیار زیادی در علاقه مند کردن کودکان به مطالعه داشته باشد و تشویق و ترغیب کودکان به خرید کتاب‌های مورد علاقه و تشویق و راه اندازی کتابخانه در منزل هم تأثیر گذار است.

برگزاری نشست کتاب‌خوان، قصه گویی، مسابقات (کتابخوانی خلاصه نویسی و نقاشی و....)، بازدید دانش آموزان، جشن‌های مناسبتی از جمله فعالیت‌های فرهنگی در کتابخانه است اما کمبود منابع از مهمترین مشکلات کتابخانه ها نیز محسوب می‌شود.

تسلط کتابداران به موضوعات

جلالیان: یک کتابدار باید مسلط به استفاده از فناوری‌های نوین اطلاع رسانی باشد کتابداران باید دانش و مهارت حرفه‌ای خود را افزایش دهند. در کار کتابداری باید پشتکار و جدیت وجود داشته باشد انضباط اداری، حسن خلق، رضایت همکاران و اعضای کتابخانه از نحوه برخورد و تعامل با وی، رعایت شئونات و ارزش‌های اسلامی، تلاش در راستای زیباسازی و شاداب سازی فضای کتابخانه و به روز اطلاعات از دیگر ویژگی‌های یک کتابدار برتر است.

رفتار و کردار کتابدار نقش ویژه ای در جذب مخاطبان کودک و نوجوان به کتابخانه دارد کودکی که بار اول به کتابخانه مراجعه می‌کند، چگونگی رفتار کتابدار با او تعیین می‌کند که دوباره به کتابخانه بیاید یا نه. یک کتابدار باید درک صحیحی از دوران کودکی و نوجوانی و نیازمندی‌های اجتماعی آنان داشته باشد. نیاز کودک را با توجه به علاقه و سطح سنی او تشخیص بدهد و از مهارت‌های ارتباطی بالایی برخوردار باشد تا بتواند با یک ارتباط خوب با کودک نیازهای کودک را رفع کند.

علاوه بر این باید از منابع مرجع ویژه کودکان آشنا باشد و توانایی انتخاب کتاب‌های خوب را داشته باشد. کلاس‌های آموزش قرآن، داستان نویسی، مسابقات کتابخوانی و نقاشی، مراسم مذهبی، مطالعه در تابستان، کانون ادبی، نمایشگاه کتاب، قصه گویی و تازه‌های کتاب فعالیت‌هایی است که باعث جذب کودکان و نوجوانان به کتابخانه می‌شود. تبدیل کتابخانه به یک محیط جذاب شاداب بیشترین عامل جذب مخاطبان کودک و نوجوان است.

اهمیت رسالت خانواده‌ها

در هر خانواده‌ای والدین مهم‌ترین الگوی فرزندان برای علاقمندی به مطالعه هستند پدر و مادر به عنوان اولین معلم فرزندان می‌توانند شوق و انگیزه‌ی مطالعه را در آنها تقویت کنند. اگر والدین و افراد بزرگ‌تر خانواده به مطالعه علاقمند باشند فرزندان با مشاهده‌ی آنها، از بزرگان خانواده الگوگیری کرده و به مطالعه و کتاب خواندن می‌پردازد و پس از مدتی مطالعه و خوانش کتاب جزئی از کارهای مهم و عادات وی می‌شود.

در خانواده‌های پرمشغله والدین می‌توانند با گرفتن راهنمایی‌های خوب و دقیق فرزند خود را در طول سال تحصیلی راهنمایی و کنترل کنند. خانواده می‌تواند با یک مشاور امین صحبت کند، رفتار خودسرانه و بدون آگاهی با فرزندان باعث می‌شود تا گاهی اوقات به جای اینکه فرد به سطح بهتری از بهبودی و آگاهی دست یابد دچار مشکلات بیشتر شود.

دوره‌های تخصصی مخاطب شناسی شامل جامعه شناسی، روان شناسی طبقات مختلف اجتماع و… برای کتابداران گذاشته شود تا کتابدار طوری تربیت شود که بتواند نیازهای کودکان، دانش آموزان، دانشجویان، اساتید و همچنین افراد مسن جامعه را شناسایی کنند. و اگر کتابخانه جاذبه‌های بیشتری داشته باشند مسلماً افراد به کتابخانه جذب می‌شوند.

کتاب در بستر مجازی

کتاب باید بین مشکلات مردم خود را نشان دهد. مثلاً وقتی در زمینه خاصی مشکلی ایجاد گردید بگویند فلان کتاب را بخوان. این مسئله کمک شایانی می‌کند و باعث جذب افراد به کتابخانه می‌شود همچنین رسانه‌ها نقش مهمی در توسعه فرهنگ کتاب و کتابخوانی دارند.

کتابداران در فضای مجازی و به صورت حضوری در کتابخانه برنامه‌های متعدد فرهنگی مانند قصه گویی و شعرخوانی و معرفی کتاب برای مخاطبان خود دارند.