شماره پنجم «اندیشه آینده» با عنوان «شرِ شهر» منتشر شد

به گزارش خبرگزاری مهر، «اندیشه آینده»، نشریه‌ای درباره مسائل اجتماعی نوپدید در جامعه ایران است. موضوع این شماره امنیت عمومی و احساس ناامنی، به واسطه افزایش جرم و بزه در جامعه ایران است.

بیشتر تحلیل‌ها در خصوص افزایش ناامنی معطوف به مسائل اقتصادی است؛ اما فرضیه «اندیشه آینده» آن است که افراد جامعه ایران، دچار درکی آنومیک شده‌اند و این امر، یکی از مهم‌ترین علل افزایش ناامنی، در کنار وضعیت اقتصادی است.

در اثنای تمام بحث‌ها نیز، تلاش شد تا نشان داده شود که این درک آنومیک، حتی در وضعیت ثبات و بهبود وضعیت اقتصادی نیز، مولد ناامنی است. تلاش «اندیشه آینده» مثل همیشه، این بود تا پرتو توجه را، به زاویه‌ای که معمولاً مغفول است بیاندازد.

این نشریه برآن است تا نشان دهد که این درک آنومیکِ رسوخ‌یافته در ذهن مردم تا کجا است. لذا این موضوع را هم در عینیت جامعه و هم در بحث‌های نظری و دانشگاهی بررسی کرده است.

در همین راستا در بخش «طریق طرّاران»، اندیشه آینده از دریچه گزارش‌ها و روایت‌های میدانی بر سرزمینِ سرد و خشن ناامنیِ تکثیرشده در جامعه، پای نهاده و تلاش کرده با مرور برخی رفتارهای اجتماعی، سوژه‌های ناامنی و حس ناامنی را در میدان بکاود.

روایتی میدانی از فروشندگان اسلحه که نشان از افزایش فروش اسلحه و تقاضای مردم برای خرید آن دارد، روایتی از اقتصادهای کمتر دیده شده بزه در شهر تهران، برآوردی مردم‌نگارانه از ناامنی‌های حاشیه کرمانشاه که با زیست روزمره مردم گره خورده، گپ و گفتی با اراذل و اوباشی که رفتارهایشان هویت محله‌شان را می‌سازد.

پژوهشی تاریخی و میدانی از محله حاشیه‌ای قلعه خیابان مشهد و همچنین چند روایت از ناامنی‌های زنان در خیابان و محل کار، از جمله مطالب این نشریه برای به عینیت رساندن آن چیزی است که در عرصه ناامنی و احساس ناامنی در جامعه وجود دارد.

«اندیشه آینده» برای هرچه نزدیک‌تر شدن به زیست‌جهانِ بزه‌کاران و بزه‌دیدگان در قالب «آدم‌هایی از پشت سر» با «اکبر، سروش، شهاب و کامران» سارقانی که به سبک‌های مختلف دست به دزدی می‌زنند به گفت‌وگو نشست و آنها به صراحت از چراییِ بزه‌کاری‌شان گفتند.

در همین قالب دو گفت‌وگو با «علی و الناز» که از قربانیان بزه بودند، انجام شد. این دو گفت‌وگو گویای این است که درک آنومیک از فضای جامعه، احساس تکثیرشده‌ای است که اضلاع مختلفی دارد. محوریت اصلی این درک در میان بزه‌دیدگان، احساس فقدان حمایت و بی‌پناهی آنان در برابر بزه بود.

در این بخش می‌توانید چهار گفت‌وگوی بی‌پرده با افسران انتظامی را بخوانید که درباره وضعیت ناامنی و درک مجرمان از میزان بازدارندگی مجازات‌ها سخن گفتند. تلاش این مجموعه گفت‌وگوها این بوده که نشان دهد درک آنومیک از شرایط اجتماعی کشور که یکی از عوامل بالا رفتن میزان بزه بوده، تنها بر بزهکاران اثر نداشته و دیگر اضلاع اجتماعی دخیل در امنیت، اعم از کارگزاران امنیت و بزه‌دیدگان را هم متأثر کرده است.

روایت‌هایی از جامعه در بستر تاکسی‌نوشت بخش دیگر «اندیشه آینده» است که در آن تلاش می‌شود با گوش سپردن به آنچه از دل مردمِ طبقات مختلف و با نگاه‌های متفاوت برمی‌آید، برشی جدید از توجه به متن جامعه را پیش چشم مخاطب بگذارد. در این شماره هم با طرح موضوعاتی مرتبط با ناامنی، نظر مسافران در خصوص موضوع مورد نظر بازگو شده است.

بخش «تشویش و بلوا» پرداخت نظری، تحلیلی و آماری از برهم کنش امنیت و احساس ناامنی در تقاطع عینیت جامعه و ذهنیت رسانه‌ای است. در این بخش ابتدا آمارهایی از احساس ناامنی در جهان ارائه شد.

همچنین در این شماره مقاله‌ای با عنوان بازنگری در نسبت میان محرومیت نسبی با جرم و جنایت بر اساس تئوری‌هایی از واقع‌گرایی چپ تا پریکارت ترجمه شده است که نقدی به نبود موضوع محرومیت نسبی در علم جرم‌شناسی وارد کرده و در نهایت چند پیشنهاد برای بهبود آن ارائه می‌دهد.

البته همان طور که گفته شد «اندیشه آینده» مسئله ناامنی را صرفاً از منظر اقتصادی بررسی نکرده و در مقاله‌ای جداگانه این منظرِ همیشه صحیح پنداشته شده را، مورد نقد قرار داد و سعی کرد با در نظر گرفتن ضریب جینی به عنوان یک شاخص کمّی، نسبت میان نابرابری اجتماعی و ارتکاب بزه را بررسی کند.

در این بخش بهرام بیات، دانشیار دانشگاه عالی دفاع ملی در گفت‌وگو با «اندیشه آینده» مسئله ناامنی را در نسبت با نظام‌های جبران اجتماعی، رسانه و ساختار انتظامی کشور واکاوی کرد. اردشیر گراوند در گفتاری از علل پیدایی ناامنی گفت و میثم مهدیار از تأثیر بیگانگی مردم با فضای شهری و سیاست‌های محله‌زدایی بر افزایش جرم و بزه و بروز رفتارهای آنومیک صحبت کرد.

از گزارش‌های مهم این شماره بررسی ناامنی و بزه و عواطف سنجی کاربران فضای مجازی بر مبنای یافته‌های داده‌کاوانه است. در این گزارش با استفاده از سامانه‌های افکارسنجی مجازی، پارامترهای مختلف استخراج و بر اساس آنان تحلیل شد.

در کنار مساله ناامنی، علل و عینیت‌های آن در جامعه، موضوع حس ناامنی هم از موضوعات مورد بررسی این شماره «اندیشه آینده» است. در همین راستا در مقاله «پوشش رسانه‌ای اخبار بزه و تولید چرخه ترومای جمعی» تلاش شده با بررسی وضعیت پوشش بزه در رسانه‌های ایران و جهان به این پرسش پاسخ داده شود که «رسانه چگونه ارتکاب بزه را سرایت می‌دهد؟»

همچنین عبدالله بیچرانلو استادیار ارتباطات اجتماعی دانشگاه تهران در گفتاری با مهم دانستن بُعد ادارکی ناامنی، تئوری‌های ارتباطات و رسانه را در پیوند با تولید احساس ناامنی بررسی کرده و تاکید کرد که چگونه فقدان رسانه‌داریِ علمی در ایران، بر پدیدار شدن این احساس می‌افزاید.

«اندیشه آینده» برای بررسی برداشت کیفری از مفهوم جامعه‌شناسانه آنومی به سراغ ناصر قاسمی، عضو هیئت علمی و مدیر گروه حقوق جزا و جرم‌شناسی دانشگاه علوم قضائی رفت. او در این مصاحبه نسبت میان آنومی، قانون و بی‌قانونی را بررسی کرد و در خصوص چرایی تغییر و تحول در نظام ارزش‌ها و شکل‌گیری ارزش‌های مجرمانه سخن گفت.

رضا پورحسین نیز، در مصاحبه‌ای با بررسی روان‌شناختی علل افزایش جرم این موضوع را هم از منظر روانشناسی فردی و هم اجتماعی بحث کرد و پایگاه امن را مهم‌ترین عامل جلوگیری از بزه عنوان کرد.

«اندیشه آینده» ناامنی در حوزه زنان را در گفت‌وگو با اعظم آهنگر، استاد جامعه‌شناسی و مسئول پیشین گروه مطالعات شهری دانشگاه تهران پی گرفت و با تمرکز بر ناامنی‌های جنسی و فضای شهری، از انواع و اقسام ناامنی زنانه و راه‌های برون رفت از آن سخن گفت.

این نشریه در پایان برای ارائه راهکارهای سیاستی، در چند مقاله جداگانه به موضوع امنیت مشارکتی به عنوان الگویی برای نقش آفرینی مردم در مقابله با جرم و بزه که در برخی کشورهای جهان کارآمدی آن به اثبات رسیده است پرداخته است. پیشنهاداتی عملی برای «پلیس جامعه‌محور، پیگیری اجرای سند تحول قضائی و ایجاد پایگاه امن» از دیگر راهکارهای سیاستی هستند که «اندیشه آینده» بررسی کرده است.

از مطالب خواندنی این نشریه بازنمایی ناامنی در ادبیات و سینمای ایران و جهان است که پیش روی خوانندگان قرار گرفته است. شماره پنجم نشریه «اندیشه آینده» روی پیشخوان مطبوعات کشور در دسترس علاقمندان است.