حجت‌الاسلام مجتبی مصباح یزدی: قضا و قدر مخصوص فعل‌های اختیاری نیست/مرز توحید استقلال قائل شدن برای غیرخداست

به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، حجت‌الاسلام مجتبی مصباح یزدی در برنامه «بدوت توقف» که از شبکه سه سیما روی آنتن رفت در خصوص این موضوع کهاراده خدا با اراده بنده در ارز هم قرار دارند یا در طول هم، اظهار کرد:این دو اراده در طول هم قرار دارند، فاعل‌های طولی همه یک کار و دقیقا همان فعل را انجام می‌دهند، اما فاعل‌های ارزی کار یکدیگر را کامل می‌کنند و در راستای هم فعل را انجام می‌دهند، مثل دو نقاش که یک ساختمان را رنگ ‌می‌زنند.
وی در ادامه در پاسخ به این سؤال که «آیا قسمت همان قضا و قدر است یا خیر و اینکهاتفاقات اثر اعمال ماست و یا نتیجه رشد و قضا و قدر»، گفت:اتفاقا وقتی قضا و قدر را دقیق متوجه شدیم معلوم می‌شود که قضا و قدر جای مسؤلیت ما را نمی‌گیرد و مسؤلیت ما هم چیزی از تأثیرقضا و قدر کم نمی‌کند، اینکه می‌گوئیم این سرنوشت ماست یعنی اعتقاد به قضا و قدر برای بعضی‌ها دلیل توجیه بی‌مسؤلیت‌ها و تنبلی‌هاست، چون قضا و قدر را در ارز مسؤلیت خودشان می‌دانند، وقتیقرار شد اینها در طول هم باشند یعنی هیچ کدام جایگزین هم نیستند و تمام کارهایی که تحت اختیار من است و من می‌توانستم راجع به آن کاری انجام دهم نسبت به آن مسؤلیت دارم.
این استاد فلسفههمچنین توضیح داد: در واقع در عین اینکه آن سرنوست من بوده، قسمت بوده که من با کوتاهی که خودم می‌کنم این بلا را سر خودم بیاورم،اما قسمت جایگزین اختیار ما نمی‌شود، سرنوشت و قضا و قدر مخصوص فعل‌های اختیاری نیست، و طبعا در مورد فعل‌هایی که در اختیار من نیست مسؤلیتی نیز ندارم، اعتقاد به قضا و قدر این فایده عملی مهم را دارد که من نمی‌توانم ذره‌ای از اموری که مسؤلیتش تحت اختیار من است شانه خالی کنم و نسبت به اموری که تحت اختیار من نیست نیز نباید ناراحت باشم و غصه بخورم.
مصباح یزدی در پاسخ به این سؤال که «چه کسی گفته یک خدا وجود دارد و چند خدا وجود ندارد» عنوان کرد:بهترین دلیل بعد از اثبات کمال مطلق است، وقتی ثابت کردید موجود مستقل کامل مطلق است دیگر فرض دومی برای آن بی‌معناست، اگر یک موجود و خدای دیگری فرض کنید باید هر کدام جداگانه کمالاتی داشته باشند، پس دیگر کامل نیستند و نمی‌توانند خدا باشند چون کامل مطلق قابل تعدد نیست.
وی همچنین در خصوص اینکه آیا هنوز هستند افرادی که مشرک باشند، گفت: هنور کسانی هستند که در خداپرستی ضعف دارند، اما مهمتر این است که ما در مراتب توحید مشکل داریم، یعنی با وجود اینکه به یگانگی خدا باور داریم و ثابت می‌کنیم که موجود مستقل یکی است اما باز هم درجات باور متعدد است و این خودش را در عمل نشان می‌دهد. اگر موجود مستقل یکی بیشتر نیست آیا ما به موجودات دیگر احساس نیاز می‌کنیم؟ اگر می‌کنیم پس آنجاها خدا را مستقل نمی‌دانیم، آیا به دیگران توکل می‌کنیم؟ از دیگران می‌ترسیم؟ به آنها امید می‌بندیم؟.
این استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به اینکه اینها همه نشانه‌ای از ضعف مرتبه توحید و وجود مرتبه شرک در وجود ماست، یادآور شد: هر موجودی را از هر جهتی غیرخدا مستقل ببینیم، آن را خدا دانستیم و در همان مرتبه درجه‌ای از شرک داریم، بنابراین بسیاری از مؤمنان درجاتی از شرک هم دارند. در هر مرحله ای که برای موجودی غیر از خدا استقلال قائل شدیم آن مرز توحید ماست و دائما این را در عمل نشان می‌دهیم. از چه کسی فرمانبری می‌کنیم؟ از چه کسی می‌ترسیم؟یه چه کسی امید می‌بندیم؟ از چه کسی کمک می‌خواهیم؟ باید مراقب همه اینها باشیم.
مصباح یزدی در پایان نیز تأکید کرد: طی کردن مسیر تکامل و رسیدن به رشد نیازی به امکانات ندارد و حتی در بدترین شرایط هم فردی ممکن است به تکامل و خداشناسی برسد، ضمن اینکه به هر کس برای یافتن کمال امکانات لازم داده شده است.