نشست بغداد-۲ و فرصت احیای همکاری‌های منطقه‌ای در غرب‌آسیا

وزیرخارجه کشورمان بامداد سه‌شنبه در صدر هیئتی دیپلماتیک وارد شهر امان پایتخت اردن شد تا در گفتگو‌های منطقه‌ای موسوم به نشست بغداد-۲ شرکت کند و همچنین وارد برخی از رایزنی‌های دوجانبه با سایر کشور‌های منطقه‌ای شود. در این نشست، کشور‌های تاثیرگذار منطقه همچون ترکیه و عربستان و قطر هم حضور دارند. علاوه بر این کشورها، امارات، عمان، بحرین، مصر حضور دارند. نشست اردن البته یک مهمان خارجی و اروپایی به نام فرانسه هم دارد. نکته مهم این که پاریس در سال‌های اخیر به دنبال ایجاد جایگاه متفاوتی در معادلات منطقه‌ای و بین‌المللی است تا ثابت کند که می‌تواند به تنهایی و مستقل از آمریکا به بازیگری در عرصه جهانی بپردازد.

دور اول این نشست، در ابتدای کار دولت سیزدهم به مورخ ۶ شهریور ۱۴۰۰ در بغداد برگزار شد. نشستی که با ایستادن وزیر خارجه کشورمان در ردیف اول و همتراز با سران سایر کشور‌ها بهنگام اخذ تصویر یادگاری همراه شد؛ و البته به مذاق برخی کشور‌های عربی خوش نیامد. هرچند که رفتاری کاملا سیاست‌ورزانه بود تا ثابت شود روابط ایران و عراق برادرانه است و تهران در نجات عراق از شر تروریست‌های داعش نقش مهمی داشته و تمرکز جهان در مبحث کمک‌های خارجی به عراق باید معطوف به ایران باشد. کمااینکه حسین امیرعبداللهیان هم در همین نشست تاکید کرد که عراق بزرگترین ضربه را از اقدامات و حضور تروریست‌ها خورده و تهران بزرگ‌ترین حامی عراق برای نابودی این عناصر بوده است.

از جمله دیگر اظهارات مهم وزیرخارجه ایران در نشست بغداد لزوم توجه هر چه بیشتر کشور‌های عضو به درون‌زا کردن امنیت منطقه است. امیرعبداللهیان از کشور‌های منطقه غرب آسیا خواست تا با توجه و اهتمام بیشتر به زمینه‌های فرهنگی، اجتماعی و تاریخی مشترک سعی در حل چالش‌های پیش‌روی منطقه داشته باشند و به این ترتیب نفوذ نیرو‌های خارجی در ترتیبات منطقه را هم از بین ببرند.

نگاه دسته‌جمعی منطقه‌ای به امنیت غرب‌آسیا هر چند تاکیدی درست و علمی است، اما محقق نمی‌شود مگر آنکه همه کشور‌ها در آن مشارکت داشته باشند. این نگاه البته با عدم دعوت از سوریه در هر دو نشست عراق و اردن محقق نشده است. هرچند طرح غربی تجزیه سوریه بواسطه مقاومت دولت بشار اسد راه به جایی نبرد، اما همچنان اذناب منطقه‌ای اروپا و خود فرانسه حاضر به پذیرش رسمی حکومت اسد در یک محفل رسمی بین‌المللی نیستند.

حضور در نشست بغداد-۲ از زاویه دید دیگری هم قابل بررسی است. کشورمان بواسطه اغتشاشات اخیر و در سایه جنگ ترکیبی، در محافل بین‌الملل آن هم از سوی غربی‌ها محدود شد. بواسطه تلاش‌های غیرقانونی آمریکا، ایران از کمیسیون مقام زن خارج و قطعنامه‌ای علیه ایران در مجمع عمومی سازمان ملل علیه ایران تنظیم شد؛ بنابراین تحت چنین شرایطی حضور در محفلی منطقه‌ای می‌تواند فشار‌های بین المللی را خنثی کند.

موضوع دیگری مهم در حاشیه این نشست اما ادامه گفتگو‌های ایران و عربستان است. کلیات این مذاکرات پیش از این مشخص شده، اما معلوم نیست که گفتگو‌های مذکور به چه سمت‌وسویی هدایت شود. آخرین وضعیت پرونده روی میز دو طرف، حکایت از این دارد که آل‌سعود تقاضای مشارکت مستقیم ایران در حل موضوع جنگ یمن را دارد، اما کشورمان تاکید دارد که می‌بایستی پیش از هرگونه مشارکت سیاسی اقدام به بازگشایی سفارت‌ها کرد.

کنعانی مقدم درباره نشست جاری می‌گوید: «این چندمین اجلاس مشترک کشور‌های همسایه عراق است؛ و با حضور ایران، وزارت خارجه فرانسه و دولت مصر به میزبانی امان پایتخت اردن برگزار می‌شود. در حاشیه این اجلاس موضوعات دو جانبه ایران و عراق هم بررسی می‌شود و دیدار‌های دوجانبه‌ای در این خصوص انجام خواهد شد. گفتگو‌ها در چارچوب حل مسائل منطقه‌ای هم در دستور کار خواهد بود. همچنین مذاکرات بغداد در خصوص ایران و عربستان ادامه پیدا خواهد کرد و موضوعات دیگری همچون احیای برجام با توجه به سفر آقای بورل رئیس دستگاه سیاست خارجی اتحادیه اروپا به اردن هم احتمالا در این نشست مطرح شود». این کارشناس امور منطقه در ادامه گفت: «البته برخی رسانه‌های عربی و لبنانی تاکید داشتند که که در این اجلاس، آقای رئیسی و بن‌سلمان دیدار خواهند داشت که بعید بنظر می‌رسد. چون این روابط باید در سطح وزیران خارجه بررسی شود و بعد چنین دیدار در این سطح برگزار شود».

باشگاه خبرنگاران جوان سیاسی سیاست خارجی