توافق بر سر دولت جدید نتانیاهو: «صهیونیسم مذهبی» چه نقشی در دولت بعدی اسرائیل دارد؟

بنیامین نتانیاهو، با سابقه‌ترین نخست‌وزیر اسرائیل، در آخرین ساعات روز چهارشنبه ۲۱ دسامبر/ ۳۰ آذر  گفت که پس از هفته‌ها مذاکرات سخت و غیرمنتظره با شرکای ائتلاف مذهبی و راست افراطی، به توافقی برای تشکیل دولت جدید دست یافته است.

نتانیاهو دقایقی قبل از پایان مهلت تشکیل کابینه در نیمه‌شب در توییتر گفت: «من موفق شدم (دولتی تشکیل دهم)». سخنگوی اسحاق هرتزوگ، رئیس‌جمهوری اسرائیل تأیید کرد که نامه تشکیل کابینه نتانیاهو دریافت شده است.

حزب نتانیاهو یعنی حزب محافظه کار لیکود و احزاب مذهبی-ناسیونالیست همفکر و نزدیک به جوامع اولترا ارتدوکس و شهرک‌نشینان کرانه باختری اکثریتی بی‌دردسر را در انتخابات پارلمانی اول نوامبر به دست آوردند و بنابراین بلوک بالقوه حامی نتانیاهو ۶۴ کرسی از ۱۲۰ کرسی پارلمان را در اختیار گرفت.

اما توافق برای تشکیل دولت به دلیل اختلاف بر سر بسته‌ای از قوانین پیشنهادی در مورد موضوعاتی از جمله شیوه مدیریت منازعات در کرانه باختری تا رابطه کابینه با نیروهای امنیتی و پلیس متوقف شد.

دولت جدید – که اکنون نتانیاهو باید ظرف یک هفته معرفی کند – پس از یک سال که شاهد بدترین سطح خشونت در کرانه باختری در بیش از یک دهه گذشته بوده است، با بیش از ۱۵۰ فلسطینی و بیش از ۲۰ اسرائیلی کشته شده، روی کار خواهد آمد.

راست‌گراهای اسرائیل امید دارند که با ایجاد یک دولت باثبات از دوره‌ پرتلاطمی گذر کنند که در آن اسرائیلی‌ها در کمتر از چهار سال، پنج بار پای صندوق‌های رأی رفتند. اما هفته‌ها کشمکش بر سر کابینه و ترکیبش روشن کرده است که ائتلاف نتانیاهو ممکن است همچنان با تنش‌های داخلی قابل توجهی روبه‌رو شود.

ترکیب کابینه و همچنین پیشنهادهایی که به پارلمان اختیارات بیشتری برای رد آرای دادگاه‌های این کشور می‌دهد، در اسرائیل و کشورهای خارجی نیز باعث نگرانی شده است. منتقدان می‌گویند کابینه جدید، استقلال نظام قضایی این کشور را از بین خواهد برد.

گنجاندن عناصر تندرویی مانند ایتامار بن گویر از حزب افراطی ناسیونالیست قدرت یهودی و بزالل اسموتریچ از حزب راست افراطی «صهیونیسم مذهبی»، فلسطینیان و اسرائیلی‌های لیبرال را شوکه کرده است.

هر دو مخالف تشکیل کشور فلسطین هستند و از گسترش حاکمیت اسرائیل در کرانه باختری حمایت می‌کنند. این مانع دیگری است برای راه حل دو کشوری. مدلی که رهبران فلسطین، ایالات متحده و دولت‌های اروپایی از آن حمایت می‌کنند.

بن گویر به عنوان وزیر امنیت داخلی و با اختیارات مربوط به مدیریت دستگاه پلیس این کشور فعالیت خواهد کرد، در حالی که حزب طرفدار شهرک‌نشینان به ریاست اسموتریچ مدیریت کرانه باختری را در دست خواهد داشت. این موضوع به حزب »صهیونیسم مذهبی» اختیارات گسترده‌ای بر زندگی فلسطینی‌ها می‌دهد و راه را برای گسترش شهرک‌های اسرائیلی در مناطق اشغالی باز می‌کند.

بن‌گویر همچنین می‌خواهد با وضع قوانینی که به او اختیارات بیشتری در سیاست‌های امنیتی پلیس اسرائیل می‌دهد، کنترل گسترده‌تری بر این دستگاه امنیتی داشته باشد.

بن گویر نه تنها بر عملیات پلیس اسرائیل، بلکه بر پلیس مرزی اسرائیل نیز نظارت خواهد کرد. این دومی بخشی از نیروهایی است که اشغال سرزمین فلسطینی‌ها در شرق اورشلیم (بیت‌المقدس) و کنترل پست‌های بازرسی نظامی در کرانه باختری را به عهده دارند.

بن گویر همچنین از طریق این وزارتخانه بر سیستم زندان‌های اسرائیل کنترل خواهد داشت.

با افزایش تنش‌ها در کرانه باختری اشغالی در سال گذشته، تأثیر چنین چهره‌هایی در پست‌های تأثیرگذار کلیدی احتمالاً باعث شعله‌ورتر شدن نزاع اسرائیلی‌ها و فلسطینی‌ها خواهد شد.

همزمان، آریه دری، رئیس حزب مذهبی شاس، به رغم محکومیتش در پرونده فرار مالیاتی، در جایگاه وزیر دارایی خواهد نشست.

نتانیاهو گفته است که در نهایت اوست که سیاست اسرائیل را تعیین خواهد کرد و متعهد شده که بر اساس منافع همه شهروندان اسرائیل حکومت کند. این رهبر کهنه‌کار که رکورد ۱۵ ساله نخست‌وزیری را در اختیار دارد خود نیز به اتهام فساد در حال محاکمه است.

«صهیونیسم مذهبی» چیست؟

حضور این سیاستمداران به شدت راست‌گرا و مذهبی افراطی در کابینه اسرائیل تا چند سال پیش غیرقابل تصور بود، اما ظهور آنها نشان‌دهنده رشد جنبش صهیونیستی مذهبی در اسرائیل است.

صهیونیسم که به عنوان یک ایدئولوژی ناسیونالیستی سکولار تعریف می‌شود، از ابتدا با مقاومت و حتی مخالفت بسیاری از یهودیان ارتدوکس روبه‌رو بود. بخش قابل توجهی از یهودیان حتی پس از تأسیس اسرائیل در سال ۱۹۴۸ با صهیونیسم مخالف بودند و آن را به‌عنوان الگوی عدم پایبندی به قوانین یهود می‌دانستند.

جنبش ایدئولوژیک «صهیونیسم مذهبی» به عنوان راهی برای همگرایی یهودیان مذهبی با صهیونیسم، با کمرنگ‌کردن و تغییر در قوانین سکولار این رژیم ظهور کرد. در حالی که ادعای ملی‌گرایانه یهودیان درباره «فلسطین تاریخی» در تفکر سنتی صهیونیسم مرکزیت داشت، برای صهیونیست‌های مذهبی، مفهوم سرزمین اسرائیل که «خداوند» به مردم یهود «وعده داده» بود، هسته اصلی بود.

رشد این جنبش محصول تغییرات بنیادین در جامعه اسرائیل و افول جریان‌های چپ‌گرا و سکولار و توسعه جمعیتی جامعه ارتدوکس و راست‌گرا است.

عملکرد ائتلاف «صهیونیسم مذهبی» در انتخابات اسرائیل چگونه بود؟

به گزارش رسانه‌های اسرائیلی، انتظار می‌رود ۹ شهرک‌نشین ساکن سرزمین‌های اشغالی در کرانه باختری در کنست جدید فعالیت کنند که ۶ نفر از آنها از اتحاد احزابی هستند که در انتخابات پارلمانی تحت عنوان «صهیونیسم مذهبی» شرکت کردند.

ائتلاف صهیونیسم مذهبی به عنوان شریک اصلی ائتلاف نتانیاهو ظاهر شد و سومین بلوک بزرگ در کنست است.

این اتحاد عمدتاً از حزب صهیونیسم مذهبی بزالل اسموتریچ و حزب قدرت یهودی به رهبری ایتامار بن گویر تشکیل شده بود. نتانیاهو آنها را تشویق کرده بود تا فهرستی مشترک برای انتخابات تشکیل دهند تا بعدتر بتوانند بلوکی برای حضور در کابینه در اختیار داشته باشند.

«صهیونیسم مذهبی» چه موضعی در قبال فلسطینی‌ها دارد؟

اسموتریچ و بن‌گویر هر دو صراحتاً در مورد قصد خود برای گسترش شهرک‌های غیرقانونی در کرانه باختری اشغالی و الحاق سرزمین‌های فلسطینی صحبت می‌کنند و به دلیل تحریک خشونت علیه فلسطینی‌ها بدنام هستند. هر دو شهرک‌نشینانی هستند که در اعماق کرانه باختری زندگی می‌کنند.

اسموتریچ علناً خواستار الحاق کرانه باختری اشغالی شده است، در حالی که بن‌گویر می‌گوید مخالف تشکیل کشور فلسطین است و یورش شهرک‌نشینان به مسجد الاقصی و محله شیخ جراح در شرق اشغالی اورشلیم (بیت‌المقدس) را رهبری می‌کند.

سوابق بن‌گویر همچنین شامل محکومیت در سال ۲۰۰۷ برای تحریک نژادپرستانه علیه اعراب و حمایت از «تروریسم» و همچنین فعالیت‌های ضد دگرباشان جنسی است.