درگذشت پژوهشگر نامدار فرهنگ عامه - Gooya News

ایندیپندنت فارسی - شنیدن خبر درگذشت یکی از پژوهشگران برجسته عرصه فرهنگ عامه و از شاگردان نامدار دکتر انجوی شیرازی، در‌د‌آور و اندوه‌زا است؛ به‌خصوص که این درگذشت با یک شب مانده به شب یلدا که در فرهنگ ما ایرانیان و فارسی‌زبانان جایگاهی برجسته‌ای دارد، همزمان شده باشد، شبی و رخدادی که در پژوهش‌های این چهره‌ نامی عرصه فولکلورپژوهی نیز جایگاهی ویژه داشت. از سیداحمد وکیلیان سخن می‌گوییم که پس از طی دوره طولانی دست و پنجه‌ نرم‌‌کردن با بیماری طاقت‌سوز، در نهایت تسلیم آن شد و در سن ۷۵ سالگی دل به خاک داد.

از او گفت‌وگویی به یادگار مانده است که از مراسم شب‌ یلدا سخن می‌گوید و اینکه چگونه در سال‌هایی که دستیار دکتر ابوالقاسم انجوی شیرازی در بخش فرهنگ مردم رادیو بود، به درخواست انجوی، مردمان از گوشه و کنار کشور سنت‌های مختلف شب یلدا یا شب‌ها و مناسبت‌های دیگر را برای بخش فرهنگ مردم به صورت نامه و نوشته ارسال می‌کردند. به گفته وکیلیان، گاه تا سه‌هزار نامه از اقصی نقاط کشور به دستشان می‌رسید که رسیدگی به همه آن‌ها را با حساسیت و وسواسی ویژه انجام و در طبقه‌بندی‌های فرهنگ‌پژوهانه قرار می‌دادند (گفت‌وگو با دوماهنامه ادبی چامه، خرداد ۱۳۹۸).

همچنین در گفت‌وگویی که حدود ۱۵ سال قبل و در شب یلدای سال ۱۳۸۴ با او انجام شده و در وب‌سایت تبیان در دسترس است، وکیلیان از تفاوت‌های مراسم شب یلدا در نقاط مختلف کشور سخن می‌گوید، ازجمله در منطقه کردستان که حتی در شهربه‌شهر آن هم گاه در برگزاری این مراسم تفاوت‌هایی وجود داشت. مثلا «در مناطق كردنشین، مردم سنندج از سه ماه به زمستان مانده انگور بادوامی را از سقف اتاقی خنك می‌آویختند، تا شب چله (یلدا) به همراه سیب و گلابی تناول كنند. بیشتر خانواده‌های سنندجی هم چند عدد خربزه برای مصرف زمستان در ترشی می‌انداختند و در شب یلدا، به جای هندوانه، یك عدد از آن خربزه ترشی را می‌خوردند و انجام این كار را بی‌حكمت نمی‌دانستد». یا در فرازی دیگر از این گفت‌وگو به سنت‌های مرتبط با شب یلدا در شهرهای دیگر اشاره می‌کند و می‌گوید: «در شهرهایی مثل نقده، پیرانشهر، اشنویه و مهاباد در شب‌نشینی یلدا، بیت‌خوان‌ها به خواندن بیت و باوهای كردی می‌پردازند وخوانندگان هم ترانه‌های كردی می‌خوانند و جوانان هم به جوراب‌بازی و فنجان‌بازی سرگرم می‌شوند.»

مطالب بیشتر در سایت ایندیپندنت فارسی

بیت و باوها افسانه‌های منظومی است كه از پیشینیان به یادگار مانده است. این افسانه‌های حماسی، عاشقانه و تراژدی‌اند که در دورهمی‌هایی چون شب یلدا خوانده می‌شدند و طبیعی است که در این سال‌ها که امکانات سرگرم‌کننده به مدد فضای مجازی و شبکه‌های مختلف تلویزیونی و ماهواره‌ای کثرتی بسیار یافته است، چنین سنت‌هایی نیز در بوته فراموشی قرار گرفته و اندک‌اندک به محاق رفته‌اند.

شروع کار با انجوی شیرازی در بخش فرهنگ عامه

سیداحمد وکیلیان ۲۶ بهمن ۱۳۲۶ در شیراز به دنیا آمد، دوران تحصیلی اولیه را در همان شهر گذراند تا اینکه به گفته خودش، وقتی می‌خواست به سربازی برود، به‌دلیل نیاز نداشتن به سرباز در آن سال‌ها، او این امکان را پیدا کرد تا به صورت مامور به خدمت به جایی دیگر برود.