جای آقای پورعرب بودم سکوت می‌کردم؛ جواب ابلهان خاموشی است/ مجری تلویزیون باید پایگاه اجتماعی داشته باشد

مهسا بهادری: شما هم برنامه زنده شبکه پنج در شب یلدا را دیدید، اگر آن را ندیدید قطعا تکه‌های دست به دست شده آن در فضای مجازی به چشمتان خورده است. به شب سی‌ام آذر بازگردیم، یا همان شب یلدا که شبکه پنج سیما برنامه «سلام تهران» را به صورت زنده روی آنتن تلویزیون فرستاد.

ماجرا از این قرار است که سامان گوران، مجری این برنامه، در یک شوخی عمدی یا سهوی به مجری برنامه گفت: «باعث افتخار من است که با شما زیر یک پتو هستم.»

این شوخی واکنش تند پورعرب را به دنبال داشت. برای بررسی این ماجرا که اخلاق حرفه‌ای در اجرا چیست؟ جایگاه مجری کجاست و چگونه باید مرز بین شوخی و توهین را تشخیص داد؟ به گفت‌وگو با هرمز شجاعی‌مهر، مجری پیشکسوت تلویزیون پرداخیتم که در ادامه می‌خوانید.

هرچیزی قاعده و اساسی دارد، قاعده اصلی اجرای برنامه زنده در تلویزیون چیست؟

باور دارم که یک مجری و گوینده موفق در رادیو، تلویزیون، برنامه زنده و برنامه ضبط شده، باید یک ویژگی خاص داشته باشد و آن شخصیت اجرا است. ضمن اینکه روی ادبیات و فرهنگ کشورش اشراف داشته باشد. مجری جدای از دانش و ظاهر درستی که دارد باید از یک قضاوتی برخوردار باشد، مجموع همه این موارد باید به قدری عالی و والا باشد که حرفش به دل مردم بنشیند و خودش را در جایگاهی ببیند که برای انجام کاری به مخاطبانش توصیه‌هایی را انجام دهد.

اخلاق حرفه‌ای مجری چه در مواجهه با مهمان برنامه و چه در مواجهه با همکارش که برنامه را اجرا می‌کنند، چگونه باید باشد؟

اخلاق، زیر مجموعه همان شخصیتی‌ است که درباره آن صحبت کردم. آدمی که از یک شخصیت اجتماعی قوی و درست برخوردار باشد و خودش را در جایگاهی ببیند که برای میلیون‌ها مخاطب صحبت کند، قطعا باید از یک اخلاق بسیار پسندیده‌ای برخوردار باشد. این اخلاق هم شامل چگونگی برقراری تعامل با همکار در اجرا و نحوه برقراری تعامل با مهمان برنامه است. مجری باید آدم محترم، قابل قبول و خوش اخلاقی باشد که همه او را بپذیرند.

نقدی که این روزها به مجریان تلویزیونی وارد می‌شود این است که بخش اعظمی از این مواردی را که شما به آن اشاره کردید در عرصه اجرا رعایت نمی‌کنند. ماجرایی که به تازگی آقای‌ پورعرب را هم خشمگین کرد و تقریبا همه مخاطبان نیز حق را به ایشان دادند. مرز بین شوخی و توهین در اجرا کجاست؟

یکی از مواردی که ما در اجرا بسیار به آن باور داریم، این است که مجری باید فرد باسواد و تحصیلکرده‌ای باشد، اینکه می‌گویم سواد، یعنی شعور اجتماعی داشته باشد. متاسفانه در حال حاضر مرزی وجود ندارد که مشخص کند، حد شوخی ، مزاح و تمسخر کجاست. این شعوری که از آن صحبت می‌کنیم تعریفی ندارد و کاملا به خود فرد مرتبط است. فرد اگر اخلاقیات و شعور را مدنظر قرار دهد، هر حرفی که دهانش می‌آید را به زبان نمی‌آورد و رعایت می‌کند که مقابل میلیون‌ها خانواده این حرف را می‌گوید. افرادی که با خانواده یا حتی تنها نشسته‌اند و تلویزیون را نگاه می‌کنند، قطعا چهارچوب‌هایی را مدنظر دارند، آن وقت یک مجری بدون هیچ پایگاه اجتماعی شروع به گفتن یک سری از مسائل می‌کند که حتی برای مهمان برنامه که کنارش نشسته غیرقابل قبول است.

گاهی اوقات برنامه‌سازان و مجری‌ها فکر می‌کنند با استفاده از این نوع شوخی‌ها می‌توانند مخاطبی برای برنامه خود پیدا کنند و حتی گمان می‌کنند که برای بیننده هم جذاب است. فکر می‌کنید از این طریق بتوان مخاطبی برای برنامه پیدا کرد؟

اصلا این ماجرا وجود ندارد و حتی به آن باور هم ندارم، به این خاطر که مخاطب بسیار هوشیار، زیرک و دانا است. تمام این نکات ریز را کنار یکدیگر قرار می‌دهد، معدل می‌گیرد و بر اساس نتیجه‌گیری‌اش تصمیم می‌گیرد که برنامه را نگاه کند یا نگاه نکند. با این شرایط طبیعی است که لودگی برای مخاطب جذابیت نداشته باشد.

ابوالفضل پورعرب