اداره اطلاعات ارتش اسرائیل به دنبال تدوین یک توافق هسته‌ای جدید با ایران است

اسرائیل هیوم در یک گزارش اختصاصی نوشته که اداره اطلاعات ارتش اسرائیل احتمالاً به رده‌های سیاسی توصیه می‌کند که با پیشنهاد یک توافق هسته‌ای جدید که جایگزین برجام شود، در بحبوحه نگرانی‌های فزاینده در میان مقامات اسرائیلی در مورد تسریع روند دستیابی جمهوری اسلامی به سلاح هسته‌ای، موضعی فعالانه در قبال ایران اتخاذ کنند.

آژانس‌های اطلاعاتی غربی توافق دارند که ایران در حال حاضر در نقطه‌ای است که می‌تواند به راحتی به سطوح غنی‌سازی اورانیوم درجه نظامی با خلوص ۹۰ درصد برسد و در عرض چند هفته مقادیر لازم برای یک بمب را به دست آورد. اگرچه مونتاژ واقعی یک بمب می‌تواند دو سال دیگر طول بکشد، اما وضعیت فعلی به این معناست که ایران برای همه مقاصد خود، کشوری تواناست که بدون توافق نمی‌توان آن را عقب انداخت.

نگرانی از غنی‌سازی سریع تا سطوح خلوص بالا و انباشت مواد شکافت‌پذیر در ایران دلیلی بود که دولت بایدن تلاش‌های خود را برای احیای توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ آغاز کرد و وعده داد که توافق جدید، توافقی طولانی‌تر و قوی‌تر از توافق هسته‌ای سابق خواهد بود که به دست دولت اوباما به تصویب رسید و دولت ترامپ از آن خارج شد.

در نهایت این ناسازگاری ایران بود که تلاش‌های بایدن را ناکام کرد، زیرا ایران از ارائه پاسخ به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در مورد تحقیقات پیرامون سایت‌های هسته‌ای اعلام نشده و آثار اورانیوم خودداری کرد. مقامات اسرائیلی از آن زمان بر سر بازگشت به توافق اولیه اختلاف داشتند. موساد که وظیفه مقابله با تهدید ایران را بر عهده دارد، قاطعانه با چنین بازگشتی مخالفت کرده و گفته است که توافق تنها در صورتی ارزشش را خواهد داشت که ایران را برای مدت طولانی از بمب هسته‌ای دور نگه دارد و مفاد آن اصلاح شود. ارتش اسرائیل هم مدت‌هاست که بر این عقیده است که توافق ۲۰۱۵ شر است.

رهبری سیاسی اسرائیل، ابتدا در زمان نفتالی بنت و سپس در زمان نخست وزیری یائیر لاپید، از نظر موساد حمایت کردند. اگرچه بحث در این زمینه ارتباط چندانی با واقعیت نداشت، زیرا مذاکرات هسته‌ای شکست خورد و جو بایدن، در یک فیلم که به تازگی فاش شده گفت که این توافق مرده است. توافق برجام از نظر فنی هنوز به قوت خود باقی است زیرا تنها ایالات متحده از آن خارج شده است، اما در سال ۲۰۱۹، یک سال پس از تصمیم ایالات متحده برای خروج از آن، ایران شروع به نقض مفاد آن کرد و از آن زمان با انباشت مقادیر انبوه اورانیوم غنی شده و نصب سانتریفیوژهای پیشرفته، در برنامه غنی‌سازی خود پیشرفت چشمگیری داشته است.

نگرانی اسرائیل در مورد این تحول منجر به افزایش احتمالات نظامی شده است. ارتش اسراییل سه اقدام مختلف را طراحی کرده، اما احتمال اینکه اقدامات نظامی به کار گرفته شوند به چند دلیل کم است: شانس نامشخص آنها برای موفقیت، احتمال اینکه ایران به سرعت پس از حمله، توانایی‌های خود را با حمایت بین‌المللی بازیابی کند و این ارزیابی که چنین حمله‌ای منجر به خصومت‌های منطقه‌ای در مقیاس بزرگ می‌شود و حزب‌الله و گروه‌های فلسطینی به آن می‌پیوندند.

در نتیجه، بخشی از جامعه اطلاعاتی اسرائیل فکر می‌کند که تغییر پویایی و ترویج یک توافق هسته‌ای جدید عاقلانه است. آنها می‌گویند که این توافق باید شامل یک ائتلاف بین‌المللی باشد که تحت فرمول «بیشتر به ازای بیشتر» به تصویب برسد: هر چه ایران امتیازات بیشتری بدهد، تخفیف تحریمی بیشتر خواهد بود. اداره اطلاعات ارتش اسرائیل بر این باور است که دولت بایدن (و همچنین اروپایی‌ها) در این زمینه مشارکت خواهند داشت، تا حدی به این دلیل که ایالات متحده متعهد شده است که اجازه نخواهد داد ایران به سلاح هسته‌ای دست یابد و همچنین به این دلیل که رئیس جمهوری این کشور می‌خواهد این موضوع را حل کند. بنابراین او می تواند به مسائل دیگر در عرصه جهانی و داخلی بپردازد.

مانع اصلی، بی‌اعتمادی عمیق بین واشنگتن و تهران است. ایران نگران است که اگر دولت جدید آمریکا در سال ۲۰۲۵ روی کار بیاید، ممکن است بار دیگر از هرگونه توافق جدید خارج شود. یکی دیگر از نگرانی‌های جمهوری اسلامی ناآرامی‌های جاری در ایران است که از ماه سپتامبر(شهریور- مهر) آغاز شد. ایران ابراز نگرانی کرده است که ایالات متحده تحریم‌های مرتبط با برنامه هسته‌ای را به دلیل نگرانی‌های حقوق بشری بار دیگر برقرار خواهد کرد.

مقامات اسرائیلی بر این باورند که بدون یک توافق دیگر، ایران در موقعیت خطرناکی قرار خواهد گرفت و غرب نمی‌داند چگونه با راه‌حلی در دسترس با آن مقابله کند. اداره اطلاعات ارتش اسرائیل خاطرنشان کرده است که جنگ اوکراین گفتمان هسته‌ای شدن ایران را «عادی» کرده و به صراحت اعلام کرده است که کشورهایی را که سلاح هسته‌ای دارند نمی‌توان شکست داد.

ایران اگر احساس کند تحت فشار است، یا از محدودیت‌ها رهایی می‌یابد، ممکن است این کار را انجام دهد. به همین دلیل انتظار می‌رود ارتش اسرائیل به دولت جدید توصیه کند که شروع به تهیه پیش‌نویس طرح‌های مختلف برای جلوگیری از احتمال دستیابی ایران به بمب کند و یکی از آنها باید تهیه پیش نویس توافقنامه جدیدی بر اساس شرایط اسرائیل باشد.

مشخص نیست بنیامین نتانیاهو که قرار است روز پنجشنبه نخست وزیر شود، چگونه به چنین توصیه‌هایی پاسخ خواهد داد و چگونه در این مورد با دولت بایدن و دولت‌های غربی تعامل خواهد کرد. اما اداره اطلاعات ارتش اسرائیل بر این عقیده است که این امر باید تمرکز اصلی دولت آینده باشد، چون پیامدهای بالقوه‌ای بر مجموعه‌ای از موضوعات مرتبط در خاورمیانه از جمله ثبات منطقه‌ای دارد.