تحریم جشنواره حکومتی فجر و انکار واقعیت‌ها توسط وزیر ارشاد اسلامی

محمدمهدی اسماعیلی عملاً چاره دیگری هم جز انکار واقعیت‌ها ندارد. به گفته خود او نهادهای امنیتی در ایران از جمله شورای امنیت ملی از او خواسته‌اند که در ایران، کشوری که عزادار کشتگان خودش است فعالیت‌‌های هنری از سر گرفته شوند. وزیر ارشاد اسلامی در مصاحبه با رسانه‌های داخلی در واکنش به تحریم جشنواره حکومتی فجر با توجه به تداوم سرکوب‌ها و بازداشت سینماگران و ممنوع‌الکاری بسیاری از آنان گفت:

«در جشنواره سینما حقیقت هم همین حرف‌ها زده می‌شد ولی کلاً ۸ فیلم از جشنواره پس گرفته شد و بیش از ۵۰۰ فیلم به جشنواره رسید.»

دروغ در برابر حقیقت

این اظهارات حقیقت ندارد. مسئولان جشنواره بین المللی مستند آمستردام، ایدفا که از مهم‌ترین جشنواره‌های سینمای مستند جهان است با انتشار بیانیه‌ای، با اشاره به زندانی بودن مجتبی میرطهماسب، کتایون شهابی و مهران زینت بخش و «تحت فشار بودن این افراد برای اعتراف‌های اجباری»، جشنواره سینما حقیقت را تحریم کرده بودند. ایدفا یادآور شده بود که «حضور در این جشنواره به منزله تأیید اقدامات حکومت ایران است و نباید این فرصت را به حاکمان جمهوری اسلامی داد.»

در پی این فراخوان سینماگران اروپایی از شرکت در جشنواره سینما حقیقت انصراف دادند. از سینمای لهستان هم هفت فیلم برای شرکت در این جشنواره انتخاب شده بود که سینماگران لهستانی در حمایت از مستندسازان ایرانی از شرکت در این جشنواره انصراف دادند. مارک وی مولر، مستندساز فرانسوی اجازه نمایش فیلم «زندگی ، راهی بس دراز» را در این جشنواره و در کشوری که «فیلمسازانش تهدید و زندانی می‌شوند» نداد. ادوین داندرس از هلند با فیلم «همه چیز به خیر گذشت»، ویکتوریا زیمانسکا از لهستان با فیلم «تمرسون و تمرسون»، جینوس ریچارد از ایتالیا با فیلم «گوناپای جنوبی» و ساموئل سباستین از اسپانیا با فیلم «قاب مرده» نیز جشنواره سینما حقیقت را تحریم کرده بودند. با این‌حال وزیر ارشاد اسلامی با نادیده گرفتن این واقعیت‌ها که پشت سر او قرار دارد در ادامه مصاحبه با رسانه‌های داخلی ادعا کرد:

«این [جشنواره فجر] بهترین جشنواره ماست و از نظر کمیت و کیفیت نسبت به سال گذشته بسیار ارتقا پیدا کرده است. ما برای جشنواره فیلم فجر نگرانی نداریم و همه اهالی فرهنگ و هنر به جشنواره به عنوان فصل نشاط و پویایی جامعه هنری کشور نگاه می‌کند و به همین دلیل همه مشتاقانه منتظر شروع جشنواره هستند.»

جلسات هفتگی و «سوءتفاهم‌»های ناگفته

اسماعیلی اما در همان حال از برگزاری جلسات هفتگی با سینماگران خبر داد و گفت «برخی سوءتفاهم‌ها در حال حل شدن است.»

خانه سینمای ایران اوایل آذر سال جاری در اعتراض به ادامه خشونت‌ها علیه مردم ایران و به دلیل احضار و بازداشت پی در پی اعضا خود هشدار داد چنانچه تهدید‌ها و بازداشت‌ها علیه سینماگران پایان نیابد و سینماگران بازداشت شده آزاد نشوند، از اعضای خود خواهد خواست دست به اعتصاب زده، از همکاری با پروژه‌های سینمایی و تلویزیونی خودداری کرده و در برابر سازمان سینمایی تحصن کنند. این تحصن با تهدید وزارت ارشاد اسلامی برگزار نشد. به گزارش روزنامه شرق بیش از یکصد تن از هنرمندان سینما و تئاتر و موسیقی در جریان جنبش «زن، زندگی، آزادی» بازداشت یا ممنوع‌الخروج شده‌اند. شمار ممنوع‌الکارها معلوم نیست. این احتمال وجود دارد که پشت درهای بسته، خانه سینما را با اهرم گروگان‌گیری سینماگران بازداشتی وادار به همکاری کنند. نیکی کریمی، پیش از این از ابعاد فشارهای امنیتی بر سینماگران پرده برداشته و نوشته بود:

«در این چند ماه خفقان و ارعاب نگو و ننویس و تلفن‌هاى ناشناس گلویم از فریادهاى نزده، خواب‌هایم پر از بغض و اشک و ابهام از این برزخى‌ست که در آن تقلا مى‌کنیم.»

تجمع سینماگران در حمایت از ترانه علیدوستی پشت درهای زندان اوین نیز بعد از سه روز با تهدید نهادهای امنیتی پایان یافت. نیروهای امنیتی شنبه ۲۶ آذر پس از تفتیش خانه ترانه علیدوستی، بازیگر سرشناس سینمای ایران او را بازداشت کردند. در حالی که کمتر از دو هفته از هجوم به خانه این بازیگر و دستگیری و انتقال او به زندان اوین می‌گذرد، بازتاب‌های بین‌المللی این اتفاق هر دم گسترده‌تر می‌شود. علاوه بر جشنواره‌های کن و برلین و لوکارنو، سینماگران معتبری مانند اما تامپسون، مارک رایلنس، مارک رافالو، کن لوچ، مایک لی، استیو مک‌کوئین و ایان مک‌کلن خواهان آزادی او شده‌اند. در تازه‌ترین این واکنش‌ها، ژولیت بینوش، بازیگر فرانسوی با بازنشر عکس ترانه علیدوستی نوشت:

«به تمام هنرمندان ایران، زنان و مردانی که زندانی شده و مورد بدرفتاری قرار گرفته‌اند فکر می‌کنم. شرم بر اعدام‌های حکومت ایران. شرم بر نبود رحم و شعور، شرم. ایران در حال زایش دورانی جدید است و بازگشت به قبل وجود ندارد.»

پیش از آن هم اتحادیه بازیگران سینما و تلویزیون آمریکا هم در بیانیه‌ای بازداشت علیدوستی را محکوم کرده و خواهان آزادی هرچه سریع‌تر او شده بود. در این بیانیه به بازداشت پیشین هنگامه قاضیانی و کتایون ریاحی هم اشاره شده بود.  

وزیر ارشاد اسلامی دولت سرکوبگر چاره‌ای جز نادیده گرفتن این رسوایی‌ها ندارد. اسماعیلی هفته گذشته گفته بود نهادهای امنیتی از جمله شاک و شعام ( شورای امنیت کشور و شورای عالی امنیت ملی) مرتب پیگیری می‌کنند تا فعالیت‌های هنری به صورت عادی برگزار شود.