سفر شبانه امیرعبداللهیان به عمان: تلاش برای گره‌گشایی از برجام در مسقط

حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی، شامگاه روز سه‌شنبه ۶ دی‌ماه راهی پایتخت عمان شد تا با مقام‌های این کشور در مورد «چند موضوع حساس» مذاکره کند.

امیرعبداللهیان در بدو ورود به مسقط گفت که حامل پیام ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری ایران است. او این پیام را صبح روز چهارشنبه به «هیثم آل سعید» پادشاه عمان رساند. در مورد محتوای این پیام و مذاکرات شبانه امیرعبداللهیان با مقام‌های عمانی به مانند سفرهای قبلی اطلاعات به صورت محدود و کنترل‌شده منتشر شده است.

امیرعبداللهیان پیش از دیدار با سلطان عمان بر نقش این کشور در روند برجام و مذاکرات تاکنون ناکام برجام تقدیر کرد و گفت: «عمان نقش مثبت و برجسته‌ای در همگرایی دیدگاه‌های طرف‌های توافق هسته‌ای ایفا می‌کند و به دنبال احیای این توافق است. این کشور مرکز گفت‌وگوهای منطقه‌ای در مورد بسیاری از موضوعات اعم از موضوعات مرتبط با ایران و یا بقیه منطقه است.»

عمان در سال‌های گذشته همواره به عنوان یکی از کانال‌های ارتباطی اصلی میان ایران و آمریکا عمل کرده است. سفر از پیش اعلام‌نشده امیرعبداللهیان به این کشور این گمانه را ایجاد کرده است که مقام‌های جمهوری اسلامی این کانال قدیمی را برای انتقال پیامی به آمریکا در مورد برجام فعال کرده‌اند.  

با این حال کاخ سفید چند روز پیش اعلام کرد که «در حال حاضر پیشرفتی در توافق هسته‌ای با ایران وجود ندارد و احتمال ایجاد تحول در آینده نزدیک هم منتفی است.»

این موضع صریح آمریکا، همزمان با دیدار وزیر امور خارجه ایران با جوزپ بورل، دبیرکل اتحادیه اروپا در حاشیه کنفرانس بغداد۲ در اردن اعلام شد. امیرعبداللهیان در آن دیدار از آمادگی ایران برای احیای برجام سخن گفته بود و مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا هم تیغ تند انتقادش را متوجه سرکوب اعتراضات مردمی، ارسال پهپاد انتحاری به روسیه و نقش غیرمسئولانه جمهوری اسلامی در منطقه کرده بود.

حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران، بعدتر و در تهران به قدرت‌های بین‌المللی هشدار داد که پنجره‌ احیای توافق هسته‌ای از سمت ایران باز است اما نه برای همیشه.

اما گویا موضوع احیای برجام تنها موضوع مورد مذاکره در عمان نیست. دیپلمات ارشد جمهوری اسلامی گفته است که در خصوص بحران یمن و افغانستان و همچنین جنگ اوکراین با رهبری عمان گفت‌وگو خواهد کرد. ارسال پهپادهای انتحاری به روسیه و استفاده از آن‌ها در حمله به شهرها و زیرساخت‌های انرژی در این کشور، جمهوری اسلامی را در موقعیتی دشوار قرار داده است. آمریکا و اروپا متفق‌القولند که این اقدام نقض قطع‌نامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل است. قطع‌نامه‌ای که به عنوان ضامن حقوقی توافق برجام در سال ۲۰۱۵ صادر شد.

حال ممکن است عمان واسطه انتقال پیامی در همین زمینه به کشورهای غربی باشد. پیامی که اگر محتوای آن توقف صدور تسلیحات به روسیه باشد خشم مسکو را برمی‌انگیزد و اگر انکار یا توضیح تبادلات نظامی اخیر باشد، موضع غرب را در قبال جمهوری اسلامی محکم‌تر از پیش می‌کند.

ابراهیم رئیسی که از او به عنوان نویسنده پیام جمهوری اسلامی به سلطان عمان یاد شده، در سفر رسمی خود به این سلطان‌نشین در اردیبهشت ماه با هیثم بن آل‌سعید راه‌های توسعه روابط دو کشور را بررسی و هشت تفاهم‌نامه و چهار برنامه همکاری در زمینه‌های مختلف امضا کردند.

به گفته وزیر انرژی عمان، کمتر از دو هفته پس از سفر رئیسی، عمان و ایران توافقاتی را برای ساخت دو خط لوله گاز و یک میدان نفتی در امتداد مرز دریایی خود امضا کردند.

بر اساس گزارش منتشر شده از سوی ایران در اواسط فروردین ماه، آمارها نشان می‌داد که حجم مبادلات تجاری ایران و عمان در سال ۱۴۰۰ نسبت به سال قبل از آن ۵۳ درصد افزایش یافته است.