پله، بازیکن اسطوره‌ای فوتبال برزیل و جهان درگذشت

پله، بازیکن اسطوره‌ای فوتبال برزیل و جهان روز پنجشنبه ۲۹ دسامبر در ۸۲ سالگی درگذشت. کلی ناسیمنتو، یکی از دختران پله در صفحه اینستاگرام خود از بیمارستان آلبرت-انیشتین در سائوپائولو، جایی که پدرش از یک ماه پیش در آن بستری شد، نوشت: «ما تا بی نهایت دوستت داریم، در آرامش باش.»

 پله با مجموع ۱۲۷۹ گل زده در ۱۳۶۳ بازی بین سال‌های فعالیتش از ۱۹۵۶ تا ۱۹۷۷ رکورددار گینس در بیشترین گل زده در طول زندگی حرفه‌ای است. 

شاید مادر و پدر ادسون آرانتس دو ناسیمنتو در هنگام تولد وی در ۲۳ اکتبر ۱۹۴۰ حتی خواب فوتبالیست شدن پسرشان را هم نمی‌دیدند. آن‌ها به یاد توماس ادیسون، مخترع آمریکایی نام پسرشان را با حذف یک «ی» ادسون گذاشتند. 

• بر بالین پدر در تخت بیمارستان؛ دختر پله عکس خود با اسطوره فوتبال را به اشتراک گذاشت

ادسون در دوران مدرسه به «پله» ملقب شد. پله در واقع تلفظ اشتباه او از لقب دروازه‌بان مورد علاقه‌اش، واساکو دا گاما ملقب به «بیله» بود. اگرچه معنای نام او به زبان عبری «معجزه» است که چندان از واقعیت او دور نیست اما در زندگی‌نامه‌اش نوشته که هیچ معنایی برای لقب «پله» نمی‌داند و البته این لغت در زبان پرتغالی هم بی‌معنی است. 

پله در ۱۵ سالگی فوتبال حرفه‌ای را در باشگاه سانتوس آغاز کرد و در ۱۶ سالگی به تیم ملی برزیل راه یافت. او تنها بازیکن در جهان است که در طول فعالیت حرفه‌ای خود ۳ بار جام جهانی را فتح کرده است.

پله نخستین بازی ملی خود را در ۷ ژوئیه ۱۹۵۷ در ماراکانا مقابل آرژانتین انجام داد. او در این بازی که با نتیجه ۲ بر ۱ به شکست برزیل انجامید، نخستین گل ملی خود را به ثمر رساند و جوان‌ترین گلزن کشورش شد.

پله اگرچه از همان ابتدا و با درخشش در جام جهانی ۱۹۵۸ درخواست‌های بسیاری از باشگاه‌های ثروتمند اروپایی همچون رئال مادرید، یوونتوس و منچستر یونایتد داشت و حتی تا پای قرارداد هم با اینترمیلان پیش رفت اما تا اواخر دوران حرفه‌ای خود یعنی سال ۱۹۷۴ در باشگاه سانتوس ماند. وی در سال ۱۹۶۱ از طرف دولت برزیل به عنوان گنجینه ملی رسمی این کشور شناخته شد تا به‌گونه‌ای از انتقال او به باشگاه‌های خارجی جلوگیری شود.

وی در سال ۱۹۷۵ پس از ۱۹ فصل در سانتوس از این باشگاه بازنشسته شد و فصل ۱۹۷۵ به باشگاه نیویورک کوسموس آمریکا پیوست. او در اول اکتبر ۱۹۷۷ در بازی بین تیم‌های کوسموس و سانتوس به فعالیت حرفه‌ای خود پایان داد. پله در نیمه اول این بازی برای کوسموس و در نیمه دوم برای سانتوس بازی کرد. 

پله سه‌بار ازدواج کرد و حداقل ۷ فرزند از ازدواج‌ها و روابط دیگرش دارد.

جام جهانی ۱۹۵۸

پله، جوان‌ترین بازیکن این دوره از رقابت‌های جام جهانی در سوئد بود. وی در بازی نیمه‌نهایی مقابل فرانسه با زدن سه گل هت‌تریک کرد. در بازی فینال مقابل سوئد دو گل به ثمر رساند. برزیل در این بازی با نتیجه ۵ به ۲ در مقابل سوئد به پیروزی رسید.

سیگوارد پارلینگ، بازیکن تیم ملی سوئد بعد‌ا گفت: «وقتی پله پنجمین گل برزیل را زد، صادقانه بگویم، دلم می‌خواست برایش کف بزنم.» 

پله این جام را با ۶ گل زده در ۴ بازی به پایان رساند و بهترین بازیکن جوان این جام شد. وی همچنین موفق به کسب توپ نقره‌ای به عنوان دومین بازیکن برتر جام بعد از «دیدی» شد.

جام جهانی ۱۹۶۲

در جام جهانی ۱۹۶۲ در شیلی، پله بهترین بازیکن دنیا بود. او در اولین بازی مقابل مکزیک، پاس گل اول برزیل را داد و دومین گل این تیم را به ثمر رساند. برزیل در این بازی با نتیجه ۲ بر صفر به پیروزی رسید. 

پله در بازی بعدی مقابل چکسلواکی وقتی می‌خواست یک شوت از راه دور بزند مصدوم شد و باقی مسابقات را از دست داد.  

برزیل با پیروزی ۳ بر ۱ مقابل چکسلواکی در فینال این جام از عنوان قهرمانی خود دفاع کرد. گرینچای برزیلی نقش اصلی را در قهرمانی تیمش ایفا کرد.

جام جهانی ۱۹۶۶

پله مشهورترین بازیکن این جام بود. انتظارات از حضور برزیل در این جام جهانی در بریتانیا بسیار بالا بود چون به غیر از پله بازیکنانی چون گارینچا، گیلمار، دیژالما سانتوس، جرزینیو، توستائو و ژرسون را در اختیار داشت. اما این تیم در همان مرحله مقدماتی حذف شد. این جام با موضوعات دیگری همچون خطاهای وحشتناکی که روی پله توسط مدافعین بلغاری و پرتغالی انجام شد، به یاد مانده است. این خطاها سبب مصدومیت وی شد. 

پله با زدن نخستین گل مقابل بلغارستان، اولین بازیکنی شد که در سه جام جهانی گل زده است. اما او به دلیل مصدومیت، بازی دوم در مقابل مجارستان را از دست داد. پله در بازی حساس سوم مقابل پرتغال حاضر شد. ژواو مورایس، مدافع پرتغالی روی او خطا کرد که از چشم داور پنهان ماند. این خطا یکی از بدترین اشتباه‌های داوری در تاریخ فوتبال به حساب می‌آید. چون برزیل تمام تعویض‌هایش را انجام داده بود. پله مصدوم مجبور شد تا آخر بازی در زمین بماند. برزیل در این بازی شکست خورد و از رقابت‌های جام جهانی حذف شد.

پس از این بازی پله مدعی شد که دیگر در جام جهانی بازی نخواهد کرد. البته تصمیمش کمی بعد عوض شد.

جام جهانی ۱۹۷۰

ترکیب برزیل در این جام جهانی در مکزیک با دوره پیشین تفاوت اساسی داشت. بسیاری از بازیکنان این تیم بازنشست شده بودند اما از ترکیب پله، ریولینو، جرزینیو، ژرسون، کارلوس آلبرتو تورس، توستائو و کلودوالبو به عنوان بهترین تیم تاریخ یاد می‌شود. 

در بازی فینال این جام، برزیل در مقابل ایتالیا قرار گرفت. پله نخستین گل برزیل را در استادیوم آزتکا به ثمر رساند. این بازی با نتیجه ۴ بر یک به سود برزیل به پایان رسید و پله توپ طلائی این مسابفات را به خود اختصاص داد. 

تارسیسیو برگنیش، بازیکن ایتالیا در پایان بازی درباره پله گفت: «پیش از بازی با خودم فکر می‌کردم او هم مثل همه ما از پوست و استخوان است. اما اشتباه می‌کردم.»

با توجه به پاس گل‌هایی که پله در این جام داد، او در به ثمر رسیدن ۵۳ درصد گل‌هلی این دوره از جام جهانی شراکت داشت. جام جهانی ۱۹۷۰ مکزیک آخرین حضور پله در رقابت‌های جام جهانی بود.

آخرین بازی ملی پله در ۱۸ ژوئیه ۱۹۷۱ مقابل یوگوسلاوی در ریودوژانیرو بود. با حضور پله در زمین مسابقه، برزیل ۶۷ برد، ۱۴ مساوی و ۱۱ باخت به دست آورد. وقتی زوج پله و گارینکا در زمین بود، برزیل هیچ‌گاه شکست نخورد.  

پله پس از بازنشستگی در ۱۹۷۷ به عنوان شخصیتی ورزشی فعالیت کرد و مدتی وزیر ورزش برزیل بود. او اولین بازیکنی است که از فیفا جایزه افتخاری بهترین بازیکن جهان را دریافت کرد. این اتفاق در سال ۲۰۱۴ میلادی  و در شب مراسم اهدای توپ طلا اتفاق افتاد. در این مراسم به صورت افتخاری یک توپ طلا نیز به پله داده شد.

پس از فوتبال

پله در سال ۱۹۹۴به عنوان سفیر حسن نیت یونسکو منصوب شد. فرناندو هنریکه کاردوسو، رئیس جمهور برزیل، در سال ۱۹۹۵ پله را به سمت وزیر ورزش منصوب کرد. در این مدت او قانونی را برای کاهش فساد در فوتبال برزیل پیشنهاد داد که با عنوان «قانون پله» معروف شد. رئیس جمهور برزیل در سال ۱۹۹۸ سمت وزیر ورزش را حذف کرد. 

پله در سال ۲۰۰۱ به دست داشتن در رسوایی دزدی ۷۰۰ هزار دلار از یونیسف متهم شد. البته این اتهام هیچ‌گاه اثبات نشد و یونیسف نیز آن را تکذیب کرد. وی در سال ۱۹۹۷ طی مراسمی در کاخ باکینگهام از ملکه الیزابت دوم نشان افتخاری شوالیه را دریافت کرد. 

پله در اول اوت ۲۰۱۰ به عنوان رئیس افتخاری باشگاه کوسموس نیویورک معرفی شد. 

پله که در سال ۱۹۹۲ به عنوان سفیر محیط زیست سازمان ملل منصوب شده بود، در سال ۲۰۱۲ به دلیل «کمک قابل توجه در اهداف بشردوستانه و زیست محیطی و همچنین دستاوردهای ورزشی خود» مدرک افتخاری از دانشگاه ادینبورگ دریافت کرد.

پله در سال ۲۰۱۶، بیش از ۱۶۰۰ مورد از مجموعه‌های کلکسیونی را که در طول دهه‌ها جمع آوری کرده بود را به حراج گذاشت و ۳.۶ میلیون پوند برای امور خیریه به دست آورد. پله در سال ۲۰۱۸ سازمان خیریه خود به نام «بنیاد پله» را تأسیس کرد هدف این مجموعه تلاش برای توانمندسازی کودکان فقیر و محروم در سراسر جهان است.