پژوهش جدید سهراب یزدانی درباره مشروطیت در ایران منتشر شد

به گزارش خبرنگار مهر، کتاب «روستاییان و مشروطیت ایران» نوشته سهراب یزدانی به تازگی در ۳۱۶ صفحه و بهای ۱۴۵ هزار تومان توسط نشر ماهی منتشر و راهی بازار نشر شده است.

ایران در آستانه انقلاب مشروطه جامعه‌ای کشاورزی بود. نیمی از ایرانیان در مناطق روستایی می‌زیستند و اقتصاد کشور وابسته به محصولاتی بود که آنان تولید می‌کردند. به باور مورخان و پژوهشگران عرصه تاریخ، اقتصاد کشاورزی و شبه فئودالی ایران در دوره قاجار در نتیجه تغییرات بین المللی و ملی اساساً به بازبینی اساسی نیاز داشت و انقلاب مشروطه به این دلیل رخ داد که اقتصاد دوره قاجار پاسخگویی مطالبات اجتماعی نبود. ساختار و مناسبات جامعه ایران با انقلاب مشروطه تغییرات مهمی پیدا کرد.

نظام تولیدی در ایران که بومی و درونی بود از اواسط دوران ناصرالدین شاهی دچار تغییر شد. ورود تجار روس و انگلیس، استقرار کمپانی هند شرقی و استفاده از موقعیت‌های جدید بین‌المللی شکل نوینی از اقتصاد سیاسی در ایران را شکل داد. در چنین جامعه‌ای جنبش مشروطه‌خواهی برخاست که پدیده‌ای شهری بود. مورخان مشروطه نیز به‌طور معمول از رویدادهای شهر سخن می‌گویند. اما گزارش‌های پراکنده این را نشان می‌دهند که روستاهای ایران در سال‌های پرخروش انقلاب خاموش نبودند.

پژوهش حاضر به کندوکاو در جامعه روستایی ایران همزمان با انقلاب مشروطیت می‌پردازد و می‌کوشد به چند موضوع بپردازد: زمینه‌های نارضایتی روستاییان چگونه فراهم آمده بود؟ آنان چه خواسته‌هایی داشتند؟ درخواست‌های خود را از چه راه‌هایی بیان می‌کردند؟ کدام شیوه مبارزه را به کار می‌بستند؟ نهادهای دولتی و ملی مسئله ارضی را چگونه می‌دیدند؟ مشروطه‌خواهان چه راه حل‌هایی برای این مسئله اجتماعی پیشنهاد می‌کردند؟ و همه این‌ها چه تأثیری بر روند انقلاب می‌گذاشتند؟

قطعاً روایت تاریخ مشروطه بدون بررسی و تحلیل جامعه روستایی ایران و نظر و نگاه آنها به مشروطه عقیم می‌ماند. در عمده منابع پیشین – چه منابع نگارش شده در همان مبدا تاریخ بیداری ایرانیان و چه پژوهش‌های انجام شده در دهه‌های مختلف پس از این رویداد – مبحث دندانگیری درباره نگاه روستانشینان به انقلاب مشروطه و یا وضعیت روستاها در مواجهه با این انقلاب عظیم تمدنی وجود ندارد.

قطعاً بحث درباره این موضوع دامنه آگاهی از مشروطیت را گسترش خواهد داد. بویژه آنکه نویسنده این کتاب یکی از متخصصان مهم حوزه موضوعی «مشروطیت» در ایران و از جمله شاخص‌ترین چهره‌های علمی و آکادمیک تاریخنگاری معاصر ایران است. دستاوردهای پژوهشی او درباره مشروطیت در ایران، اهمیت بسیاری دارند و بخش‌های مهمی از زوایای تاریک آن دوران را روشن کرده‌اند.

از جمله آثار پیشتر منتشر شده یزدانی می‌توان به این عناوین اشاره کرد: «صور اسرافیل: نامه آزادی»، «مجاهدان مشروطه»، «کسروی و تاریخ مشروطه ایران»، «اجتماعیون عامیون» و «کودتاهای ایران».