جشنواره پژواک فرصتی برای کشف استعداد‌های برنامه‌سازی در حوزه مستند رادیویی است

به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، «مریم امینی» ارزیاب پخش استان ایلام با اشاره به حضورش در نخستین جشنواره ملی مستند رادیویی پژواک گفت: من سال گذشته به جشنواره ارسال کردم که هر دو به مرحله نهایی راه پیدا کرد، اما یکی از آن‌ها در مرحله انتخاب آثار به عنوان بهترین اثر از نگاه داوران شناخته شد.

وی افزود: مستند «میهمان ناخوانده» با موضوع محیط زیست و اثر دیگر به نام «پیله تا پرواز» مستندی بود راجب به داستان زندگی یک خانم که مشکلاتی را متحمل شده بود و به کارآفرینی رسیده بود و آن هم در بخش انتخاب آثار از نگاه مردم شرکت داده شد. اما اثری که جایزه ویژه از نگاه هیات داوران را گرفت راجب به گونه کمیاب خرس قهوه‌ای در استان ایلام بود که متاسفانه به دلایل مختلفی زندگیش تهدید می‌شود.

امینی درباره نامگذاری مستندش گفت: اسم «میهمان ناخوانده» برای مستند به این دلیل انتخاب شد، چون در حاشیه کوهی که دره خرس‌هاست و محل زندگی این گونه در حاشیه آن کوهپایه افرادی زندگی می‌کنند، روستا‌های مختلف و خرس به خاطر اینکه منابع غذاییش توسط انسان‌ها و دامداران تهدید می‌شود و غذایی ندارد به کوهپایه می‌آید و از طرفی ساکنان کوهپایه فکر می‌کنند که این خرس است که میهمان ناخوانده زندگی آن‌هاست و به همین دلیل درگیری و مقابله پیش می‌آید.

برگزیده برتر نخستین جشنواره پژواک درباره نقش رادیو در اعتماد عمومی گفت: در هر شرایطی رادیو منبع موثق و مورد اعتماد و به عنوان پیشتازترین و همراه‌ترین رسانه مورد توجه بوده است، چون هر خبر و مطلبی را قبل از اینکه از صحت و سقم آن مطلع نباشد منتشر نمی‌کند و در اختیار مخاطب قرار نمی‌دهد. در اصل باید گفت که در رادیو و مطالب منتشر شده در رایو یک پشتوانه تحقیقی و اعتماد از منبع خبر وجود دارد و از این حیث با رسانه‌هایی که از لحاظ ژورنالیسم بودن، زمان را غنیمت می‌شمرند و محتوا را قربانی می‌کنند متفاوت است، و همین ویژگی رادیو هست که اعتماد عمومی را جلب می‌کند و هرگز خبر و اطلاعاتی را به مخاطب نمی‌دهد که مشخص بشود که این هیچگونه پشتوانه‌ای نداشته است.

امینی در خصوص اینکه برگزاری جشنواره تا چه میزان بر برنامه سازی موثر است می‌گوید: برگزاری جشنواره‌ها همیشه یک مشوق برای علاقمندان به حضور در جشنواره‌ای که رقابت در آن بسیار مهم است بوده، چون جشنواره‌ها معمولا جایگاهی هستند که بهترین آثار منتخب می‌شوند، چرا که از فیلتر چندین داور می‌گذرد تا دیده بشوند.

وی ادامه داد: کسانی که به حضور در جشنواره‌ها علاقمند هستند باید سطح خودشان را به آن جایگاه برسانند و بتوانند از طریق آموزش تمام مهارت‌اندوزی، پرسش و پاسخ از اساتید و افراد خبره، خودشان را به آن جایگاه و مرحله برسانند. ما می‌بینیم افرادی که معمولا در جشنواره‌ها حضور دارند و آثارشان دیده می‌شود از نظر خلاقیت مخصوصا حوزه وسیع‌تری دارند و بسیار حرف بیشتری برای گفتن دارند؛ چون یکی از مهمترین معیار‌های داوری در آثار و جشنواره‌ها همین گزینه خلاقیت است که در امر برنامه‌سازی به آن نیاز است.

برگزیده برتر نخستین جشنواره پژواک درباره عدم توجه به ساختار مستند در رادیو اشاره کرد و گفت: هم برنامه‌سازان و هم مدیران و مسئولان مربوطه کمتر به این موضوع ورود پیدا کردیم و کم‌کاری‌هایی شده که البته عوامل زیادی دارد که مهمترینش این است که رادیو نسبت به رسانه‌های تصویری برای ساخت مستند با چالش‌های بسیار زیادی روبرو است. مستندسازی در رادیو کار هر کسی نیست. قالب مستند مهارت و دانش خاص خودش را دارد و تجربه و اصول در مستند سازی حرف اول را می‌زند که شناخت این ساختار و شناخت این اصول، نیازمند آموزش هست.

وی افزود: دلیل دیگر نیز منابع مالی است. یک مستندساز زمان بیشتری را به نسبت قالب‌های دیگر صرف ساخت یک مستند می‌کند. یک مستند از زوایای مختلف بررسی می‌شود که این زاویه‌ها زمان و هزینه و انرژی زیادی می‌طلبد. باید منابع مالی فراهم باشد تا یک مستندساز رغبت کند به سمت ساخت آن برود. یکی دیگر از مشکلات ساخت مستند، پشتوانه تحقیقی و پژوهشی است. مثلا در همین استان ایلام منابع لازم برای ساخت مستند در دسترس نیست و برای سوژه‌های مختلف بیشتر سعی می‌کنیم بومی کار کنیم.

امینی گفت: برگزاری جشنواره پژواک قدم موثری برای ترویج مستندسازی در رادیو است. برگزاری جشنواره پژواک با حضور بهترین اساتید و داور‌ها برای خیلی از مستندسازان و مردم آرزو بود. به فکر و خردی که پشت جشنواره پژواک بود باید تبریک گفت و امیدواریم حرکت‌های بعدی را هم ببینیم و این جشنواره گسترده‌تر معرفی شود و برنامه‌سازان را تشویق کند. البته رئیس سازمان صداوسیما قول دادند که برگزیدگان جشنواره تبدیل وضعیت شوند و به استخدام رسمی سازمان دربیایند که این یک مشوق خوب برای برنامه‌سازانی است که توانمند هستند و استعداد و علاقه و انگیزه دارند

برگزیده برتر نخستین جشنواره پژواک بر آموزش در حوزه مستندسازی تاکید کرد و گفت: در این حوزه به آموزش و مهارت‌اندوزی نیاز داریم و تصور‌هایی که بسیاری از برنامه‌سازان در خصوص مستند دارند به دلیل ناآگاهی است، اما وقتی آموزش داده شود، رغبت خواهند داشت که این قالب شیرین را کار بکنند.

وی در پاسخ به این سوال که انتظار از یک مستند رادیویی چیست گفت: یک مستند رادیویی در مرحله اول باید همان طور که از نام این قالب رادیویی بر می‌آید، مستند باشد یعنی حالا با توجه به آن ساختاری که برایش در نظر گرفته میشود، تم اصلی و محتوایش و کلیتش باید قابل استناد باشد و آن منابعی هم که استفاده می‌شوند باید از پشتوانه تحقیقی پژوهشی وسیع برخوردار باشد، و اینکه به سوالاتی مثل کی؟ چه کسی؟ چرا؟ چگونه؟ به روشنی پاسخ دهد و برای این‌ها جواب روشنی داشته باشد.

امینی ادامه داد: خلاقیت عنصر شکیل و بسیار مهمی در قالب مستند است. مستندساز باید تمام منابع و اطلاعاتی را که می‌خواهد به مخاطب بدهد باید هنرمندانه مثل یک گردنبند زیبا، مهره‌هایش را بچیند روی این گردنبند زیبا و خیلی شکیل و شنیدنی به مخاطبش عرضه کند. یعنی نمی‌توانیم بگوییم که یک مستند یک قالبی هست که حالا یک سری اطلاعات قراراست بدهد و برود. تقاوت کار یک مستند خوب با یک مستند معمولی همین خلاقیت و جنبه‌های ویژه هنری است.

برگزیده برتر نخستین جشنواره پژواک افزود: همچنین انتظار ما از یک مستند رادیویی باید این باشد که انتظارات سازمان را هم برآورده کند، چون ما داریم برای سازمان کار می‌کنیم و از نظر موضوع، سوژه، طرح پرداخت و الگو‌ها و سیاست‌ها و چارچوب‌هایی که هست رسانه را باید بتواند پاسخگو باشد.

وی در پایان گفت: جشنواره پژواک بهترین آوردگاه و فرصت برای کشف استعداد‌های برنامه‌سازی در حوزه مستند رادیویی است. خیلی از استعداد‌ها هستند که بالقوه هستند، ولی هنوز به فعلیت نرسیدند و باید این‌ها را پای کار کشاند و به میدان بیاوریم.

البته برای این کار باید انگیزه برای مستندساز ایجاد کرد که استخدام برگزیدگان یکی از آنهاست. از نظر مالی هم باید بودجه‌ای برای ساخت مستند در نظر گرفته شود تا برنامه‌سازان رغبت کنند به این حوزه ورود پیدا کنند.

وی درباره بین‌المللی شدن جشنواره پژواک نیز گفت: سطح آثار باید کمی بالاتر برود و بتوانیم به عنوان میزبان در این عرصه ورود بکنیم و چه فرصت خوبی است واقعا که در این عرصه بتوانیم قابلیت‌های فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، ادبی، تاریخی، قومیتی و اقوام مختلفی که داریم فرهنگ‌ها و خورده فرهنگ‌ها، از نظر فولکلور بودن خیلی از نماد‌هایی که ما داریم مثل آوازها، نواها، آوا‌ها و چقدر خوب است که این جشنواره را به سمت بین‌المللی شدن ببریم.