ورود «بی سروصدای» اسکناس‌های جدید با حذف چهار صفر به بازار

دو روز پس از انتشار ویدئویی کوتاه در برخی از رسانه‌های ایران که اسکناس جدید یک تومانی یا همان ده هزار ریالی بدون چهار صفر را نشان می‌داد، تسنیم خبر داد که اسکناس‌های بدون صفرِ جدید از تابستان وارد بازار شده‌اند.

پس از انتشار گسترده این ویدئو در فضای مجازی، وب‌سایت خبرآنلاین از حذف «بی سروصدای» چهار صفر از پول ملی ایران و ورود آن به بازار خبر داد.

یک روز بعد، روز پنج‌شنبه، ۱۵ دی‌ماه، خبرگزاری تسنیم در گزارشی خبر داد: «اسکناس پنج هزار تومانی جدید تقریبا از ماه‌های پایانی سال قبل وارد بازار شده بود؛ اسکناس‌های هزار و دو هزار تومانی نیز از تابستان امسال وارد بازار شدند.»

در این اسکناس‌های جدید هزار و دو هزار تومانی، صفرها در قسمت بالا کمرنگ چاپ شده و در قسمت پایین اسکناس صفرها کلا حذف شده است.

تسنیم در ادامه توضیح داده است: «این اسکناس‌ها در زمان [عبدالناصر] همتی چاپ شده‌اند. البته اسکناس‌های هزار و دو هزار تومانی هم با امضای صالح‌آبادی و هم با امضای همتی وارد بازار شده است.»

در یک دهه اخیر ارزش پول ملی ایران یعنی ریال به‌شدت کاهش پیدا کرده است و از همین رو برخی گفته‌اند که حکومت جمهوری اسلامی سعی دارد با حذف چهار صفر به شکل روانی این کاهش ارزش پول را کوچک جلوه دهد.

بیشتر در این باره:

با تصویب مجلس واحد پول ایران تومان می‌شود

کامران ندری، کارشناس اقتصادی، در این باره به خبرآنلاین گفت: «این اقدام مصوبه هیئت دولت را دارد که برای زمان ریاست جمهوری آقای روحانی است؛ در زمان ریاست آقای همتی بر بانک مرکزی، این بانک موظف شده بود در فاصله دو سال چهار صفر را از پول ملی حذف کند و این اقدام کمرنگ شدن صفرها نیز در راستای آن مصوبه صورت گرفته است و کمرنگ کردن صفرها نیز به این دلیل است که مردم دچار اشتباه نشوند و به یکباره چهار صفر را حذف نکردند تا مردم به پول‌های جدید عادت کنند و این اتفاق در راستای تبدیل واحد پول ملی به تومان افتاده است.»

فکر اولیه حذف صفرها از پول ملی در ایران به دهه ۱۳۷۰ برمی‌گردد: این موضوع در سال ۷۲ در دستور کار اداره بررسی‌های اقتصادی بانک مرکزی قرار گرفت، اما برخی مسئولان با این اقدام موافق نبودند و بررسی‌های لازم متوقف شد.

در مقابل علی صالح‌آبادی، رئیس بانک مرکزی، در سال ۱۳۹۸ درباره حذف صفر از پول کلی گفته بود که حذف چهار صفر با توجه به اینکه ایران در شرایط تورمی قرار دارد، باعث سهولت در معاملات و افزایش ارزش پول می‌شود. «البته بسیار مهم است که با حذف صفرها به دنبال ایجاد ثبات اقتصادی باشیم.»

بیشتر در این باره:

تاکید رئیس‌کل بانک مرکزی: حذف صفر برای اصلاح ظاهر پول ملی است

کشورهایی که اقتصاد آنها از تورم بالا رنج می‌برد و ارزش پول ملی آنها در سراشیبی سقوط قرار می‌گیرد برای ساده‌تر شدن مبادلات اقتصادی و بازرگانی و همچنین کاهش هزینه چاپ اسکناس اقدام به حذف صفر یا صفرهایی از اسکناس‌ها می‌کنند.

با این حال عمده اقتصاددانان بر این عقیده‌اند که حذف صفر از اسکناس هیچ‌ گونه اثری بر شاخص‌های اقتصادی و طرف عرضه و طرف تقاضا ندارد و بیشتر اثر روانی بر جامعه می‌گذارد.

احمد مجتهد، کارشناس اقتصادی، در پاسخ به این سوال روزنامه دنیای اقتصاد که آیا حذف صفر پول ملی باعث نوسان تورم می‌شود گفته است: «اگر به تجربه سایر کشورها که این کار را انجام داده‌اند نگاهی بیندازیم متوجه می‌شویم نه ‌تنها تورم ایجاد نمی‌شود، حتی ممکن است این کار باعث کاهش تورم هم شود و قیمت‌ها را کاهش دهد.»

در مقابل مرتضی افقه، دیگر کارشناس اقتصادی، معتقد است: «اگر می‌خواهیم استناد به برخی کشورها داشته باشیم در این مورد که حذف صفر پول ملی همراه با کاهش تورم بوده است، من به این امر اعتقادی ندارم و معتقدم بخش قابل ‌توجهی از ریشه‌های تورمی ما ناشی از عوامل غیر‌اقتصادی است و آن قسمت اقتصادی‌اش هم شاید بشود با بازی کردن با متغیرهای اقتصادی مثل نقدینگی تا حد محدودی توجیه کرد.»

حذف صفر از پول ملی در کشورهای دیگر جهان اقدامی مرسوم است. این اقدام نخستین بار پس از پایان جنگ جهانی دوم و تورم فزاینده آلمان‌غربی تجربه شد که چاپ مارک جدید را به دنبال داشت. پس از آن به ویژه از دهه ۶۰ و ۷۰ میلادی به این سو این عمل بارها در کشورهای مختلف که اکثراً کشورهای در حال توسعه بودند به اجرا درآمد.