تنش تازه در روابط ایران و فرانسه بر سر کاریکاتورهای خامنه‌ای در نشریه شارلی ابدو

نشریه طنز شارلی ابدو که در فرانسه منتشر می‌شود چهارشنبه ۱۴ دی / ۴ ژانویه نخستین شماره خود در سال جدید میلادی را با عنوان «کاریکاتوریست‌ها ملاها را می‌زنند» به ۳۵ کاریکاتور از علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی اختصاص داد. این کاریکاتورها در یک مسابقه بدون جایزه از بین ۳۰۰ کاریکاتور از کشورهای مختلف انتخاب شده بودند.

شارلی ابدو در این شماره نوشت:

«علی خامنه‌ای نماد قدرت مذهبی متعصب، واپس‌گرا و کوته‌بین است و فقط رهبر کسانی است که واقعاً می‌خواهند از او فرمانبرداری کنند.»

این نشریه طنز انتشار کاریکاتورها از علی خامنه‌ای را اقدامی در حمایت «از مردان و زنان ایرانی که از آزادی‌های خود در مقابل حاکمیت مذهبی دفاع می‌کنند» عنوان کرد.

وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی شامگاه چهارشنبه در بیانیه‌ای شارلی ابدو را «نشریه بدنام فرانسوی» نامید و انتشار کاریکاتورهای خامنه‌ای را «اقدام‌ موهن»، «زیرپاگذاشتن موازین شناخته‌شده اخلاقی، تعدی ددمنشانه به مقدسات دینی، هتک ساحت مرجعیت سیاسی و مذهبی و نیز اهانت به نمادهای حاکمیتی» خواند.

وزارت خارجه جمهوری اسلامی همچنین انتشار این کاریکاتورها را به «دست‌اندازی صهیونیسم بر عرصه رسانه» نسبت داد و آن را با «انتشار کاریکاتورهای توهین‌آمیز علیه پیامبر» اسلام در سال‌های گذشته مقایسه کرد.

وزارت خارجه ایران انتشار کاریکاتورهای علی خامنه‌ای را با «اسلام ستیزی و اسلام هراسی» و «نفرت‌پراکنی نژادپرستانه» یکی دانست و گفت دولت فرانسه «مسئولیت مستقیم» پاسخگوکردن «عاملان و بانیان چنین نفرت‌پراکنی‌هایی» را برعهده دارد.

وزارت خارجه جمهوری اسلامی در انتهای بیانیه خود افزود «بازنگری در مناسبات فرهنگی با فرانسه» را در دستور کار خود قرار می‌دهد و در گام نخست فعالیت انجمن ایران‌شناسی فرانسه در ایران را تعطیل می‌کند.

عصر روز چهارشنبه نیز نیکولا رُش، سفیر فرانسه در تهران به وزارت امور خارجه احضار شد و ناصر کنعانی، سخنگو و رئیس مرکز دیپلماسی عمومی و رسانه‌ای وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ضمن اعلام اعتراض دولت ایران گفت:

«جمهوری اسلامی ایران توهین به مقدسات و ارزش‌های اسلامی، مذهبی و ملی خود را به هیچ وجه نمی‌پذیرد و فرانسه حق ندارد به بهانه آزادی بیان، اهانت به مقدسات دیگر کشورها و ملت‌های مسلمان را توجیه کند.»

بدین ترتیب علی خامنه‌ای فردی «مقدس» قلمداد شد و کشیدن کاریکاتور او  «توهین به مقدسات و ارزش‌های اسلامی».

نشریه شارلی ابدو در شماره جدید خود پیش‌بینی کرده بود که با انتشار کاریکاتورهای خامنه‌ای مورد تهدید قرار خواهد گرفت. این نشریه تیتر خود را چنین انتخاب کرده بود:

«همه شرکت‌کنندگان [در مسابقه کاریکاتور خامنه‌ای] برنده مکانی در جهنم شدند.»

شارلی ابدو پیش از این بارها با انتشار کاریکاتورهایی از پیامبر اسلام مخالفت‌هایی به‌ویژه در میان مسلمان‌ها برانگیخته بود. دفتر این نشریه در خیابان نیکولا اپِر پاریس در ۷ ژانویه ۲۰۱۵ (۱۷ دی ۱۳۹۳) هدف حمله  دو برادر مرد مسلح به نام‌های سعید و شریف کواشی قرار گرفت. آن‌ها با فریادهای «الله اکبر»  وارد ساختمان دفتر شارلی ابدو شدند و ۱۲ نفر را کشتند و ۱۱ نفر را زخمی کردند. هشت کشته و دو زخمی کاریکاتوریست‌ها و نویسندگان شارلی ابدو بودند. دو مهاجم بعد به دست پلیس کشته شدند.