رشد ۶۴ درصدی فروش ارز در سامانه نیما طی سال ۱۴۰۱ / سامانه آماده اجرای سیاست تثبیت است؟

گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو؛ رئیس کل جدید بانک مرکزی در اولین ساعات شروع به کار خود با حضور در رسانه ملی اعلام کرد: «حتما نرخ دلار نیما را روی قیمت ۲۸۵۰۰ تومان تثبیت خواهیم کرد و واردات تمام کالا‌های اساسی و مواد اولیه و ماشین آلات را با این نرخ تامین می‌شود.» پس از این محمدرضا فرزین در گفت‌وگوهای رسانه‌ای دیگر خود اعلام کرد که تمام نیاز‌های ارزی را در نیما و بازار مبادله ارزی تامین خواهیم کرد و بازار ارز آزاد را مستمرا کوچک خواهد شد.

بعد از این محمد مخبر، معاون اول رئیس جمهور و فرمانده اقتصادی دولت نیز با تاکید و تایید بر اظهارات رئیس کل بانک مرکزی گفت: «تصمیم گرفتیم تا دو سال نرخ ارز کالا‌های اساسی را ثابت نگه داریم تا با تنش جدی در قیمت‌ها مواجه نشویم».

این سیاست مغضوب بخشی از فعالان اقتصادی و بویژه فعالان بازار سرمایه قرار گرفت و در چند روز گذشته شاهد هجمه‌هایی علیه رئیس جدید بانک مرکزی بودیم. البته با توجه به اینکه در همین بازه زمانی و با اعلام سیاست تثبیت قیمت دلار در بازار آزاد حدود پنج هزار تومان ارزان شد این انتقادات در فضای عمومی جامعه هیچ نفوذی پیدا نکرد.

به هر ترتیب اینطور که پیداست سرانجام پس از گذشت یک سال و چند ماه از شروع دولت سیزدهم، جمع بندی تیم اقتصادی پیگیری سیاست تثبیت در حوزه ارز است. در همین راستا دولت برای رسیدن به اهداف خود یعنی گذار از نوسانات و جهش‌های ارزی روی سامانه نیما حساب ویژه‌ای باز کرده است.

سامانه نیما که محلی برای عرضه ارز صادرکنندگان و تامین نیازهای ارزی واردکنندگان است چند سال پیش و در گیر و دار التهابات ارزی به وجود آمد تا تصویر دقیق و شفافی به دولت در رابطه به نقش آفرینان بازیگران اصلی ارز یعنی تجار و بازرگانان بدهد.

در این رابطه به طور کلی زمانی که اقبال برای فروش و عرضه در سامانه نیما بیشتر از تقاضا و خرید باشد می‌توان امیدوار به کاهش قیمت ارز بود. بررسی‌ها نشان می‌دهد در حال حاضر شرایط سامانه در رابطه با تامین ارز بسیار مطلوب است و دولت می‌تواند به پشتوانه آن سیاست تثبیت را اجرایی کند. 

دست پر بانک مرکزی در نیما
بنا بر آمار و اطلاعات ارائه شده از سوی بانک مرکزی، از ابتدای سال جاری تا انتهای آذرماه میزان فروش ارز توسط صادرکنندگان در سامانه نیما بیش از ۳۲ میلیارد دلار بوده این در حالی است که در مدت مشابه در سال گذشته حدود ۲۰ میلیارد دلار در این سامانه فروخته شده است. به عبارت دیگر میزان فروش ارز در سامانه نیما در سال جاری ۶۴ افزایش را تجربه کرده است.

مقایسه ماهانه فروش ارز در سامانه نیما نشان می‌دهد در تمام ماه‌های گذشته از سال جاری میزان فروش نسبت به سال گذشته افزایشی بوده است و این رشد فزآینده را می‌توان از ابتدای امسال مشاهده کرد.

رشد ۴۵ درصدی بازار متشکل ارزی
وضعیت تامین اسکناس ارز نیز توسط بانک مرکزی اگر کنترل نشود می‌تواند چالش بیافریند. چرا که درصورت تامین نشدن تقاضای اسکناس از مسیر رسمی متقاضیان اسکناس به بازار غیر رسمی رجوع خواهند کرد و با افزایش تقاضا در آن بازار شاهد رشد قیمت در آن بازار خواهیم بود. پس وضعیت تامین ارز در بازار غیر رسمی می‌تواند معیار مهمی برای پیش بینی موفقیت یا شکست سامانه نیما باشد. بر اساس آمار بانک مرکزی فروش اسکناس دلار در بازار متشکل معاملات ارزی تا آذر ماه ۱۴۰۰ معادل یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار بوده و در دوره مشابه سال ۱۴۰۱ بانک مرکزی توانست با رشد ۴۵ درصدی عملکرد سال قبل دو میلیارد و ۱۰۰ میلیون دلار اسکناس در بازار متشکل ارزی تامین کند.

با توجه به آمار و اطلاعات موجود می‌توان گفت انتظار می‌رود بانک مرکزی بتواند تقاضای کالا‌های اساسی را در بازار نیما تامین کند و به تدریج با اصلاح اشکالات نیما ثبات بیشتری به بازار ارز ببخشد. عرضه مناسب ارز در سامانه نیما و بازار متشکل معاملات ارز قطعا سیگنال پایداری به بازار آزاد ارز مخابره خواهد کرد و می‌تواند انتظارات تورمی در این بخش را کاهش دهد.