فوتبال علیه دیکتاتورها؛ دریبل هنری ضداستعماری است

به گزارش خبرنگار مهر، کتاب «تاریخ مردمی فوتبال» نوشته میکائیل کوریا و علی انتصاری‌پور، به‌تازگی با شمارگان ۵۰۰ نسخه، ۵۰۰ صفحه و بهای ۲۸۵ هزار تومان توسط نشر افکار منتشر شده است. این کتاب نخستین مجلد از مجموعه «تاریخ مردمی» نشر افکار است.

کتاب شامل پنج فصل است به ترتیب با این عناوین: «دفاع. مقاومت کارگران علیه نظم بورژوایی»، «حمله کردن. حمله به دیکتاتورها»، «دریبل کردن. رسوا ساختن استعمار»، «هوادار. اشتیاق جمعی و فرهنگ مردمی» و «رهایی. جنگیدن و آفریدن در مواجهه با فوتبال صنعتی».

فصل اول شامل این پنج مبحث است:‌ «و فوتبال بود. توپ‌های آشوبگر و کنترل اجتماعی»، «استانداردسازی بدن‌ها، شکل دادن روح‌ها. تولد ورزش صنعتی»، «بازی مردم. فوتبال به مثابه نشانه فرهنگی طبقه کارگر»، «دختران مهمات‌چی. حماسه نخستین زنان فوتبالیست بریتانیا» و «طبقه علیه طبقه. فوتبال کارگری فرانسه، گسترش قلمرو مبارزه».

فصل دوم نیز شامل چهار مبحث است: «روش ساده نه گفتن. ورزشگاه‌ها در رژیم‌های اقتدارگرای ایتالیا، شوروی و اسپانیا»، «توپ زیرپا در برابر مشت آهنین. مقاومت فوتبالی عبیه نازیسم»، «دموکراسی کورینتیانس. توپ گرد و خودگردان علیه دیکتاتور برزیل» و «خط مقدم، میدان تحریر. اُلتراهای اَهلاوی در کانون انقلاب مصر».

در فصل سوم این نیز مباحث مطرح شده است: «یازده استقلال طلب الجزایری. مبارزه رهایی با چنگ و دندان»، «فلسطین زمین را پس می‌گیرد. فوتبال سلاح سیاسی مردم فلسطین»، «دریبل، هنر ضد استعماری. هویت آفریقایی – برزیلی و مقاومت بومیان در فوتبال» و «اخراج استعمار از بازی فوتبال و جنگ رهایی از قیومیت در صحرای آفریقا».

فصل چهارم نیز شامل این مباحث است: «هرگز تنها قدم نخواهی زد. هولیگانیسم و خرده فرهنگ‌های بریتانیا»، «یار دوازدهم؛ جنبش الترای ایتالیا. فعالیت سیاسی برای استقلال هواداران»، «خدا و شیطان. مارادونا میان محبوبیت مردمی و هواداران» و «ما عاشقانیم، نه جنگجو. التراهای استانبول در برابر قدرت ترک».

در نهایت فصل پنجم کتاب نیز شامل این مباحث است: «فوتبالِ فوتبالیست‌ها. از می ۶۸ تا شورش آماتورها»، «مقابله با تبعیض جنسی. فوتبال زنان علیه مردسالاری ورزش فرانسه»، «اینجا فوتبال اعتراضی است. باشگاه‌های تعاونی و سهامدار مردمی در انگلیس»، «بازی در جناح چپ. سن پائولیِ هامبورگیا دزدان دریایی فوتبال – تجارت» و «توپ‌های وحشی، توپ در حاشیه. فوتبال خیابانی مقابل فوتبال نهادی».

عناوین سرفصل‌های کتاب «تاریخ مردمی فوتبال» نشان دهنده اهمیت این کتاب میان‌رشته‌ای است. نویسنده عمده مبارزات آزادی خواهی از رهگذر فوتبال را روایت کرده و به متن اجتماعی و حواشی سیاسی فوتبال در کشورهای مختلف جهان پرداخته است: از مناسبات طبقه کارگر انگلستان و فرانسه با فوتبال گرفته تا جنبش می ۶۸ فرانسه؛ مبارزات هواداران فوتبال ضدفاشیسم در ایتالیا و اسپانیا؛ نقش فوتبال در جنبش‌های ضداستعماری الجزایر، ضداشغالگری فلسطین و نیز بهار عربی در مصر؛ نسبت فوتبال با اعتراضات استانبول و مبارزات زنان در فرانسه؛ مبارزات ضدنژادپرستی در فوتبال ایتالیا و ضدکاپیتالیسم در فوتبال آلمان و... از جمله در فصل «دموکراسی کورینتیانس» به مبارزات دکتر سوکراتس (فوتبالیست شهیر و فقید برزیلی که صدای گویای تهیدستان بود) و دیگر بازیکنان باشگاه کورینتیانس در جنبش «دموکراسی همین حالا!» ضد دیکتاتوری برزیل می‌پردازد. نویسنده حتی فوتبال در فلسطین را نیز تحلیل کرده و از آن به عنوان بخشی از مبارزات مردم فلسطین علیه رژیم اسراییل یاد می‌کند.

نویسنده درباره یکی از فوتبالیست‌های فرانسوی هنگام اشغال این کشور توسط نازی‌ها در جنگ جهانی دوم نیز چنین نوشته است: «درحالی‌که مانند اکثریت فرانسوی‌ها، فوتبالیست‌ها هم در مقابل اشغال بی‌اعتنا بودند، عده‌ای بازیکن حرفه‌ای بی‌چون‌وچرا در جنگ مسلحانه شرکت کردند. اتین ماتلر، مدافع «اف‌سی سوشو» و تیم ملی فرانسه، در منطقه بلفور به مقاومت پیوست؛ یک بار به دست گشتاپو دستگیر شد، اما در آزادسازی حضور داشت... در اکتبر ۱۹۴۲، پسر مهاجر ایتالیایی و ماشین‌کار اهل آرژانتوی، رینو دلانگرا، وینگر راست باشگاه «رد استار» سنت‌اوئن، مخفیانه به «پارتیزان‌ها و تیراندازان فرانسه»، «نیروی کار مهاجر» و «اف.ت.پ. موآ» پیوست. در ژوئن ۱۹۴۳، این بازیکن جوان که در «گروه مانوکیان» عضو شده بود، در اعدام ژنرال نازی، فُن آپت، و در حمله به مقر «حزب فاشیست» در پاریس شرکت کرد. ۱۲ نوامبر ۱۹۴۳، زخمی و سپس ‌به‌دنبال اقدام علیه پیک‌های پول آلمانی دستگیر شد. او که در ۲۱ فوریه ۱۹۴۴، در بیست‌سالگی در مونت‌والرین تیرباران شد، این نامه را به برادرش نوشت: «سلامم را و خداحافظی‌ام را به تمام رد استاری‌ها برسان.»

میکائیل کوریا (Mickáël Correia)، روزنامه‌نگار مستقل و عضو تحریری لوموند دیپلماتیک است. وی همچنین در مجموعه هفتگی نقد اجتماعی و مجله جف کلاک نقش دارد. کتاب تاریخ مردمی فوتبال در فوریه ۲۰۱۸ در مجموعه‌ کتاب‌های آزاد در انتشارات «لا د کوورت» (La Découverte) پاریس منتشر شد و تاکنون به زبان‌های اسپانیایی، ایتالیایی، پرتغالی و کاتالان ترجمه شده است.