اختلاف کارشناسان بر سر «چاله سیاه» قمیشلو/عمق آلودگی بررسی می‌شود

احمدرضا لاهیجان زاده در گفت‌وگو با خبرنگار مهر درباره سرنوشت ۲۰۰ هزار تن خاک آغشته به مازوت در پارک ملی و پناهگاه حیات وحش قمیشلو، اظهار داشت: این مسئله همچنان در بحث کارشناسی باقی مانده و از سازمان حفاظت محیط زیست کشور نیز در این باره استعلام شده که چه روشی برای بازیافت خاک‌ها خسارت کمتری به محیط زیست وارد می‌کند.

وی با اشاره به اختلاف نظر کارشناسی درمورد چگونگی پاکسازی منطقه از خاک‌های آغشته به مازوت، افزود: با توجه به حجم زیاد این خاک‌ها، یک روش پیشنهادی این است که خاک‌های آلوده در محل دپو (انباشت) شده و عملیات بازیافت در خود محل انجام شود و روش دیگر این است که خاک‌ها به محل جدیدی منتقل و عمل بازیافت خاک از طریق میکروارگانیزم‌ها انجام شود که در این زمینه اختلاف کارشناسی وجود دارد زیرا برخی معتقدند اگر خاک‌ها به مکان دیگری منتقل شود علاوه بر هزینه سنگین حمل و نقل، احتمال انتشار آلودگی در مسیر و محیط جدید وجود دارد و انتقال خاک‌ها صلاح نیست و گروه دیگری نیز معتقدند که در محل فعلی نباید بازیافت شود و این کار آزمون و خطا است.

پاکسازی خاک‌های آلوده در محل آلودگی باید انجام شود

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اصفهان خاطرنشان کرد: مکاتبه‌ای پیش از مسئولیت من در محیطزیست اصفهان، از سوی سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور در این باره صورت گرفته و همین اختلاف نظر سبب شده بود که دوگانگی وجود داشته باشد اما از نظر کارشناسی معتقدم که پاکسازی خاک‌های آغشته به مازوت در خود محل باید انجام شود و معمولاً در دنیا هر جا که خاک آلوده می‌شود و حجم خاک زیاد است در خود محل بازیافت خاک صورت می‌گیرد مگر اینکه حجم خاک کم باشد و شرکت‌هایی نیز برای بازیافت خاک تأسیس شده باشند که بتوان خاک آلوده را از محلی به محل دیگر جابه جا کرد.

لاهیجان زاده با اشاره به اینکه درخصوص خاک‌های آغشته به مازوت چاله سیاه تاکنون اقدام خاصی نشده، گفت: این مسئله در دستور کار فوری ما است و طی هفته‌های آینده جلسات آن با پالایشگاه و یک شرکت دانش بنیان برگزار می‌شود که با نگاه جدید و علم روز دنیا بتدریج امکان بازیافت این خاک‌ها فراهم شود.

وی اضافه کرد: در روش بازیافت خاک‌ها باید محیط کامل محصور و خاک‌ها طبقه بندی شده و طی چند ماه فعالیت شود زیرا به هوادهی نیاز دارد و باید میکرواُرگانیزم‌هایی تزریق شود که سازگار با این نوع مواد نفتی باشد و خوراکی برای فعال سازی میکروارگانیزم‌ها استفاده شود که مواد نفتی را تجزیه کند. این کار آزمایشگاهی، دقیق و میدانی است و دما، رطوبت و شرایط محیطی مناسب برای رشد میکروارگانیزم‌ها باید مورد توجه باشد و از این رو کار در فصلی باید شروع شود که طی پنج تا ۶ ماه دمای محیط مناسب این کار باشد.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اصفهان افزود: امید است این روش برای پاکسازی و بازیافت خاک‌های آلوده منطقه اثربخش باشد زیرا این روش در جهان جواب داده اما با توجه به اینکه این روش برای اولین بار در این منطقه انجام می‌شود زمان بیشتری نیاز دارد.

عمق آلودگی چاله سیاه بررسی می‌شود

لاهیجان زاده تصریح کرد: تاکنون میزان خسارت آلودگی خاک بخشی از پارک ملی قمیشلو به مازوت از دهه ۶۰ تاکنون برآورد نشده اما لازم است این موضوع و همچنین عمق آلودگی خاک از طریق چاه گمانه بررسی شود که در پروژه چاه گمانه میزان نفوذ باید تست و پاکسازی انجام شود.

به گزارش خبرنگار مهر، ۲۰۰ هزار تن (۱۳۰ هزار مترمکعب) خاک آغشته به مازوت در محدوده پناهگاه حیات وحش قمیشلو در مرز بین جهادآباد و پالایشگاه اصفهان از دهه ۶۰ و در دوره جنگ ایران و عراق در گودالی معروف به چاله سیاه تخلیه شده و همچنان با گذشت ۴۰ سال در محیط رها است. ماجرای تخلیه مازوت در خاک منطقه حفاظت شده قمیشلو به دهه ۶۰ و در دوره جنگ ایران و عراق باز می‌گردد که پالایشگاه‌های آبادان و سایر پالایشگاه‌ها به دلیل بمباران از سرویس دهی خارج بودند و پالایشگاه اصفهان باید حجم عظیمی از بنزین کشور را تأمین می‌کرد.

به گفته رئیس سابق محیط‌زیست شرکت پالایش نفت اصفهان در فرآیند تولید بنزین همواره ۳۰ درصد مازوت یا نفت کوره تولید می‌شود و این ماده باید در مخازن دارای جکت استیم یا تجهیزات بخار نگهداری شود که بصورت قیر باشد. در آن شرایط جنگ و بحران مخزنی برای نگهداری این حجم مواد نبوده و از این رو تصمیم می‌گیرند که حوضچه‌های عظیمی را در منطقه حفاظت شده قمیشلو ایجاد کنند و مازوت را آنجا تخلیه کنند که نور آفتاب بود و مازوت‌ها سفت نمی‌شد.

به گفته وی همه مازوت‌ها مدتی بعد توسط متروی تهران و یک شرکت فرانسوی خریداری و منتقل شده و فقط یک حوضچه همچنان باقی مانده که ته مانده آن‌را تیغ زدند و مقداری از آن با خاک مخلوط شده است که حدود ۲۰۰ هزار تن (۱۳۰ هزار مترمکعب) خاک به مازوت آغشته شد.

رجبی رئیس سابق محیط‌زیست شرکت پالایش نفت اصفهان سال گذشته به خبرنگار مهر گفته بود که پالایشگاه برای پاکسازی این حوضچه مازوت که به چاله سیاه معروف است، در حال عقد قرارداد با شرکتی دانش بنیان است تا در مدت پنج ماه آلودگی خاک‌ها رفع و خاک‌ها بازیافت شود.

با گذشت بیش از یکسال از این وعده مسئولان پالایشگاه اما همچنان هیچ اقدامی برای حل معضل چهل ساله چاله سیاه در قلب پناهگاه حیات وحش قمیشلو نشده است.