آیا تخلیه فاضلاب شهر شیراز به دریاچه مهارلو حقیقت دارد؟

به گزارش گروه استان‌ها خبرگزاری دانشجو، دریاچه نمک مهارلو، یک فرورفتگی تقریباً طویل است که در پایین نقطه شهر شیراز واقع شده است و در نتیجه، بسیاری از فاضلاب‌های خانگی، تجاری، صنعتی، بیمارستانی، کشاورزی و ... از طریق آب‌های سطحی و زیرزمینی به دریاچه هدایت می‌شوند؛ بنابراین، این دریاچه، به عنوان یک حوضة مهم دریافت کنندة فاضلاب‌های مختلف، در معرض آلودگی قرار گرفته است.

ورودی‌های اصلی دریاچه، رودخانه فصلی (رودخانه خشک شیراز)، رودخانة فصلی سلطان‌آباد (شامل دو شاخة اصلی چنار راهدار و سلطان آباد و زهکش قره باغ) و رودخانه فصلی نظرآباد است. رودخانه خشک و رودخانه فصلی سلطان‌آباد به بخش‌های شمالی و شمال غربی دریاچه منتهی می‌شوند، در حالی که رودخانه نظرآباد در ساحل جنوبی دریاچه تخلیه می‌شود. مسیل‌ها و زهکش‌های ورودی به دریاچه (به ویژه رودخانه خشک) که به حاشیة شمال غربی دریاچه وارد می‌شوند، حاوی انواعی از آلاینده‌های شهری، صنعتی و کشاورزی هستند.

در میان آلاینده‌های مختلف فلزات سنگین سمناک‌ترین، پایدارترین و فراوان‌ترین آلاینده‌هایی هستند که می‌توانند در موجودات آبزی تجمع یابند و غلطت آن‌ها از طریق زنجیره غدایی زیست‌افزایش یابد. فلزات بالقوه سمناک می‌تواند از طریق فاضلاب‌های تخلیه شده به دریاچه‌های شور به محیط‌های آب، رسوب، گونه‌های گیاهی و جانوری مختص این محیط وارد شود.

مطالعات فراوانی دربارة بررسی غلظت عناصر در رسوبات محیط‌های آب شیرین صورت گرفته است). اما مطالعات آلودگی در دریاچه‌های شور بسیار کمتر مورد توجه است. فقدان مطالعه در این محیط‌ها شاید به این دلیل باشد که از آب‌های شور به عنوان منابع آب آشامیدنی یا حتی کشاورزی استفاده نمی‌شود، و بنابراین تصور می‌شود که اهمیت آلودگی این قبیل محیط‌ها کمتر از اهمیت آلودگی آب‌های شیرین است.

با این وجود، آشکار است که دریاچه‌های شور، بوم‌سامانة منحصر به فرد برخی از گونه‌های گیاهی و جانوری هستند. مثلاً نوعی سخت‌پوست به نام Artemia مختص این دریاچه‌هاست که در صنایع شیلات از آن به عنوان مادة غذایی پرورش ماهی استفاده می‌شود.

مهاجرت سالانة برخی از گونه‌های پرنده مثل فلامینگو، حواصیل، اردک، و گونه‌های دیگر در فصول زمستان و پاییز نیز اهمیت این بوم سامانه‌ها را نشان می‌دهد.

یکی دیگر از دلایل کمبود این مطالعات در دریاچه‌های شور می‌تواند پیچیدگی شرایط شیمیایی و فیزیکی این دریاچه‌ها و تغییرات نسبتاً شدید پتانسیل اکسایش و کاهش و اسیدیته در طی فصول خشک و‌تر سال باشد. این تغییرات می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر گونه‌سازی عناصر داشته باشد.

یکی دیگر از آلاینده‌هایی که از طریق فاضلاب شهری به دریاچه نمک وارد می‌شود، ذرات میکروپلاستیک می‌باشند. دریاچه‌ها و تالاب‌ها به مکانی برای دفع زباله و رهاسازی فاضلاب‌های شهری، صنعتی و کشاورزی تبدیل شده‌اند.

منشا ۸۹ درصد پلاستیک‌های موجود در زباله‌های دریایی، از خشکی وارد دریا می‌شوند، بنابراین میکروپلاستیک‌ها به طور مستقیم و یا غیرمستقیم به رودخانه‌ها، دریاچه‌ها و دریا‌ها منتقل می‌شوند.

میکروپلاستیک‌های با نسبت سطح به حجم بالا در محیط‌های آبی، پتانسیل آلودگی به برخی از آلاینده‌ها مانند فلزات سنگین، سموم شیمیایی، آلاینده‌های آلی پایدار و نیز آلاینده‌های آلی آبگریز را دارند.

به همین خاطر است که بررسی غلطت فلزات بالقوه سمناک و میکروپلاستیک در این محیط‌ها بسیار حائز اهمیت می‌باشد.