برنده و بازنده بحران اوکراین کیست؟/اروپاگرفتار در تله گازی آمریکا

خبرگزاری مهر، گروه بین الملل: در ماه های اخیر برخی آمارها و اظهارنظرها از سود سرشار آمریکا در جریان بحران اوکراین حکایت می کند که برخلاف آمریکا، اروپا بازنده اصلی بحران مزبور است.

در این ارتباط به تازگی، «ویکتور اوربان» نخست وزیر مجارستان با تاکید بر موضع خود در قبال جنگ جاری بین روسیه و اوکراین، اظهار کرده که در این جنگ تنها بازنده اروپا و تنها برنده هم آمریکا است.

اوربان تاکید کرد که «اتحادیه اروپا آنقدر شهامت ندارد که بپذیرد سیاست تحریمی که علیه مسکو اعمال کرده، اشتباه بوده و مجارستان هم آنقدر توانایی ندارد که موضع کشورهای بزرگ‌تر را تغییر دهد و تحریم‌ها علیه روسیه هرچند بی‌ثمر، اما احتمالاً همچنان به قوت خود باقی خواهد ماند.»

اوربان پیش‌تر گفته بود که اروپا به خاطر متحدش یعنی آمریکا، قید انرژی روسیه را زد و مجبور شد که برای انرژی ۵ یا ۱۰ برابر بیشتر پول پرداخت کند و این موضوع به افزایش تورم هم دامن زده است.

جنگ اوکراین چه سودی برای آمریکا داشت؟

بحران اوکراین از جهات مختلف برای آمریکا سودآوری داشته است که عبارتند از فروش تسلیحات، گاز، غلات و بهانه برای یارگیری در ناتو.

۱. بازار پرسود تسلیحات

بنابر گزارش سال گذشته میلادی «انستیتو بین‌المللی پژوهش‌های صلح استکهلم» (سیپری)، ایالات متحده آمریکا بزرگترین صادرکننده اسلحه در جهان است. سهم صادرات سلاح از آمریکا در جهان در بین سال‌های ۲۰۱۱-۲۰۱۵ میلادی ۳۲ درصد بود که در بین سال‌های ۲۰۱۶-۲۰۲۰ به ۳۷ درصد افزایش یافت.

حدود ۴۷ درصد از سلاح‌های آمریکایی به خاورمیانه صادر می‌شود، این درحالی است که عربستان در صدر فهرست واردکنندگان سلاح‌های آمریکایی قرار دارد. حدود ۲۴ درصد از کل صادرات تسلیحات آمریکا به عربستان سعودی انجام می‌گیرد.

با وقوع بحران اوکراین از پنجم اسفند ۱۴۰۰، فرصتی برای ایجاد هراس در بازیگران جهان و فروش تسلیحات ایجاد شد. بر اساس گزارش‌ها به دنبال جنگ اوکراین صنعت تسلیحات آمریکا نیز از شرایط بین‌المللی کنونی در حال بهره‌مندی است. در همین راستا یک مقام ارشد پنتاگون اعلام کرد فروش تسلیحات نظامی آمریکا نسبت به سال گذشته میلادی افزایش یافت و واشنگتن در سال مالی ۲۰۲۲ میلادی ۵۰ میلیارد دلار اسلحه به سایر کشورهای جهان فروخته است.

۲. فروش غلات به ویژه گندم به اتحادیه اروپا

گاز تنها بازار پرمنفعت جنگ اوکراین برای آمریکا محسوب نمی‌شود، بازار دیگر خوراکی و به‌ویژه بازار فروش گندم است. روسیه و اوکراین تا پیش از جنگ به ترتیب نخستین و پنجمین صادرکننده گندم در جهان محسوب می‌شدند. اما تحریم‌های اقتصادی وضع شده علیه روسیه و نیز درگیری‌ها در اوکراین به کاهش صادرات این دو کشور و در نتیجه افزایش بی‌سابقه بهای گندم منجر شد. بطوری که بهای این غله از ۲۰۰ یورو در هر تن در آوریل ۲۰۲۱ به ۴۰۰ یورو در سال ۲۰۲۲ رسید.

روزنامه فرانسوی «لو فیگارو» در گزارشی با اشاره به منفعت آمریکا از بازار مواد غذایی و غلات تحت تاثیر جنگ اوکراین، به نقل از وزارت کشاورزی آمریکا عنوان کرد: تقاضای خرید اتحادیه اروپا همچنان بالاست و این قاره نمی‌تواند نیاز خود را از واردات از طریق اوکراین تامین کند. به این ترتیب آمریکا دومین صادرکننده گندم جهان، بیشترین پاسخ را به نیاز اروپا خواهد داد.

۳. فرصت یارگیری در ناتو

یکی از اهداف آمریکا بسط ناتو به حوزه اسکاندیناوی و کشورهای اروپای شرقی بود که بحران اوکراین مقدمات آن را فراهم ساخت. پیشبرد پروژه الحاق دوکشور سوئد و فنلاند در این ارتباط قابل تحلیل است.

۴. اروپا در تله گاز آمریکا

از آغاز عملیات نظامی روسیه در اوکراین، اروپا با بحران شدید انرژی مواجه شده است. خبرگزاری بلومبرگ گزارش داده که قاره سبز با کنار گذاشتن انرژی روسیه، یک تریلیون دلار ضرر کرده و در سوی مقابل آمریکا گاز طبیعی مایع خود را، سه یا چهار برابر بیشتر به اروپایی‌ها می‌فروشد.

ماه اکتبر ۲۰۲۲ (مهر) در اوج بحران انرژی، آمارهای سازمان اطلاعات انرژی آمریکا حاکی از آن بود که اروپا توانسته با پشت سر گذاشتن کشورهای آسیایی به بزرگ‌ترین خریدار گاز آمریکا تبدیل شود و آمریکا در ۴ ماه نخست سال، سه چهارم کل گاز صادراتی خود را راهی اروپا کرده است. همچنین برای نخستین بار و در سایه کاهش صادرات گاز روسیه به اروپا، آمریکا به بزرگ‌ترین تأمین کننده گاز اروپا تبدیل شده است.

در چنین شرایطی که صدای شکستن استخوان های اتحادیه ۲۷ عضوی اروپا به گوش می رسید، مقامات قاره سبز، واشنگتن را متهم کردند که از این جنگ برای افزایش سلطه اقتصادی خود بر جهان سوءاستفاده می‌کند. در همین راستا «برونو لومر» وزیر اقتصاد و دارایی فرانسه هشدار داد «درگیری روسیه و اوکراین و بحران انرژی ناشی از آن به سود آمریکا تمام شده و آمریکا با سوءاستفاده از این بحران به دنبال تحکیم سلطه خود بر اقتصاد جهانی است.»

همچنین «امانوئل ماکرون»، رئیس‌جمهور فرانسه در نشست خبری پس از اجلاس سران اتحادیه اروپا در شهر «بروکسل» در بلژیک از آمریکا به دلیل اتخاذ معیارهای دوگانه در زمینه قیمت فروش گاز طبیعی انتقاد و با بیان اینکه آمریکا گاز خود را به اروپایی‌ها با قیمتی ۳ تا ۴ برابر بیشتر از قیمت گاز در بازار داخلی خود می‌فروش، اظهار کرد: «گاز آمریکا در بازار داخلی سه تا چهار برابر ارزان‌تر از قیمتی است که آنها به اروپایی‌ها عرضه می‌کنند. اینها معیارهای دوگانه هستند.»

این معیار دوگانه تا حدی نخ نما بود که صدای مقامات روس را نیز درآورد و «میخائیل اولیانوف» نماینده روسیه در سازمان‌های بین المللی مستقر در وین گفت آمریکا گاز را به قیمتی چند برابر بازار داخلی خود به اروپا می‌فروشد و در صفحه توئیتر خود نوشت: ایالات متحده گاز طبیعی مایع را با قیمتی ۴ برابر بازار داخلی آمریکا به اروپا عرضه می‌کند.

آتشی که دامن آمریکا را هم گرفت

اگرچه سود سرشار آمریکا از بحران اوکراین بر کسی پوشیده نیست اما تبعات و پیامدهای بحران دامن آمریکا را نیز گرفته است که نگاهی به آمار تورم افسارگسیخته و همچنین سیل اعتراضات و اعتراضات از این واقعیت پرده برمی دارد.

هفته گذشته بیش از ۷ هزار پرستار در دو بیمارستان بزرگ شهر نیویورک بر سر مسایلی چون حقوق کم و تعداد کارمندان دست به اعتصاب زدند و این اقدام باعث شد فعالیت یکی از این بیمارستان ها تعطیل و وقت های تعیین شده برای بیماران لغو شود.

انجمن پرستاران ایالت نیویورک در بیانیه ای اعلام کرد که این اعتصاب شامل بیش از ۷ هزار پرستان در بیمارستان مانتیفیور در برونکس و بیمارستان مونت سینا می شود. بیمارستان‌ها در بیانیه‌های جداگانه‌ای اعلام کردند که پیشنهاد افزایش حقوق ۱۹.۱ درصدی را به پرستاران ارائه کرده‌اند.

این اولین باری نبود که پرستاران آمریکایی دست به اعتصاب می زدند و به احتمال قوی، آخرین آن هم نخواهد بود. شهریورماه نیز حدود ۱۵ هزار پرستار معترض در مینه سوتای آمریکا در اعتراض به دستمزد پاییم، کمبود نیروی کار و ساعات کاری طولانی مدت، دست به اعتصاب زده بودند.

شهروندان آمریکا سیاست های کاخ سفید و ناتو را در اوضاع کنونی خود دخیل می دانند. از این رو به تازگی صدها نفر از مردم آمریکا در اعتراض به حمایت نظامی و مالی ناتو و دولت آمریکا از اوکراین تجمع کرده اند.

معترضان خواستار توقف فوری حمایت‌های مالی دولت بایدن از جنگ در اوکراین و اختصاص این پول‌های کلان به خدمات اجتماعی مانند آموزش و مسکن در خود آمریکا شدند.

بنا برگزارش رسانه‌های آمریکا، دولت این کشور از آغاز جنگ در اوکراین نزدیک به ۱۰۰ میلیارد دلار به اوکراین کمک مالی و نظامی کرده است.

پیش از این در ۲۲ آذرماه اندیشکده «مرکز مطالعات بین‌المللی و راهبردی» یا (CSIS)، میزان کل کمک‌های تاکنونی دولت آمریکا به اوکراین را بررسی و منتشر کرد. طبق برآورد این اندیشکده کمک‌های آمریکا به اوکراین در سه بخش نظامی، دولتی، و بشردوستان در گذر ۹ ماه گذشته جنگ را نشان می‌دهد. براساس این تصاویر، واشنگتن تاکنون در بخش نظامی ۶۰ میلیارد دلار، در بخش دولتی ۲۷ میلیارد دلار و در بخش کمک‌های بشردوستانه ۱۵ میلیارد دلار به اوکراین کمک کرده؛ این میزان کمک یا محقق شده و یا تصویب شده و در آینده به اوکراین می‌رسد.

در سوم دی‌ماه نیز مجلس نمایندگان آمریکا، یک بسته کمک مالی و نظامی ۴۵ میلیارد دلاری به اوکراین را تصویب کرد.

آمریکا در حالی با هدف فرسایشی کردن بحران اوکراین، به این کشورجنگ زده کمک مالی و نظامی می کند که میانه سال ۲۰۲۲ نرخ تورم آمریکا به بالاترین سطح در ۴۰ سال اخیر رسید؛ تورمی که از ژوئن ۱۹۸۲ میلادی تا آن زمان بی سابقه بود.

فرجام کلام

از ابتدای بحران اوکراین، درک اینکه اروپا بازنده اصلی بحران خواهد بود، چندان دشوار نبود؛ قاره ای که مقصد نیمی از صادرات نفت، ۸۰ درصد صادرات گاز و یک چهارم صادرات زغال‌سنگ روسیه بود.

اظهارات مقامات اروپایی از نخست وزیر مجارستان گرفته تا رئیس جمهوری فرانسه نسبت به متحد دیرینه خود (آمریکا) حاکی از شکاف در دوسوی آتلانتیک است. بنابراین دنباله روی اروپا از آمریکا دست کم در بحران اوکراین به ضرر قاره سبز تمام شده است وآمریکا با فروش گاز و سلاح با قیمت‌های گزاف از بحران اوکراین سود می‌برد.

موضوع مهم دیگر ورود میلیون ها پناهجوی اوکراینی به کشورهای اروپایی است که آمریکا به دلیل دوری مسافت از آن در امان مانده است؛ رخدادی که به تشدید تورم و گرانی از یک سو و قدرت گیری راست افراطی در این کشورها منجر شده است.

در این که تحریم بر روسیه اثرچندانی نداشت و هزینه بحران بر دوش اروپا و سود آن در جیب آمریکا ریخته شد، تردیدی وجود ندارد اما تورم بی سابقه در آمریکا طی چهار دهه اخیر به ویژه در بخش انرژی و نیز موج اعتراضات و اعتصابات در بخش های اقتصادی، از این واقعیت پرده برداشت که جنگ اوکراین هیچ برنده قطعی و واقعی نداشته است.