معترضان، پای «صندوق رای» می‌آیند؟ / چشم انداز موضع ۵ جریان‌ اصلی در انتخابات «مجلس آینده»

انتخابات مجلس شورای اسلامی از این نظر با باقی انتخابات متفاوت است که چون به صورت قومی و در مراکز کوچک برگزار می‌شود همواره با هیجانات رایج همراه بوده است. باتوجه به اینکه حدود یک سال تا انتخابات مجلس در سال ۱۴۰۲ زمان باقی است ولی زمزمه‌هایی از حضور برخی جناح‌های سیاسی به گوش می‌رسد که رفته رفته در حال تکمیل تیم‌های خود هستند.

اگر بخواهیم جریان‌های اصلی انتخابات مجلس را تا این لحظه برشماریم می‌توانیم به «جریان تندرو» که متشکل از برخی چهره‌های نزدیک به دولت سیزدهم و البته جبهه پایداری هستند، «جریان نواصولگرا» که در اطراف «محمدباقر قالیباف»، رییس مجلس تجمع کرده‌اند، «جریان اعتدال‌گرایان اصولگرا» که در لیست احتمالی «علی لاریجانی» قرار خواهند گرفت، جریان «اعتدال و توسعه» که شاکله‌ای از دولت «سحن روحانی» خواهند بود و البته «جریان اصلاح‌طلب» که اگر همانند دوره‌های گذشته با ردصلاحیت روبه‌رو نشوند در این انتخابات شرکت خواهند کرد. اما در این بین باید به ضلع دیگری هم در انتخابات اشاره کنیم که باتوجه به اینکه با رویکردها زوایه تندی ندارند ولی در انتخابات شرکت می‌کنند اما آرای مخدوش شده یا غیر قابل شمارش به صندوق می‌اندازند. این طیف باتوجه به اینکه به‌عنوان یک کنشکر سیاسی خوانده می‌شوند ولی نوع رفتار سیاسی آنها نشان می‌دهد که به‌نوعی «منتقد » محسوب می‌شوند که باید صدای آنها را شنید. هرچند انتخابات مجلس که به‌نوعی بومی و محلی برگزار می‌شود چالش آرای باطله در انتخابات ریاست‌جمهوری را به همراه ندارد ولی این طیف سیاسی منتقد همواره در انتخابات حضور دارند و بخش قابل توجهی از درصد شرکت کنندگان را به خود اختصاص می‌دهند. در این رابطه با یکی از چهره‌های اصولگرای مجلس دهم گفت‌وگویی انجام داده‌ایم. بخشایش معتقد است که اگر «وضعیت اقتصادی»، «آزادی‌های اجتماعی» و البته «حضور اصلاح‌طلبان» در انتخابات از سوی حاکمیت اعمال شود می‌توانیم شاهد کاهش آرای مخدوش شده باشیم.

«احمد بخشایش»، تحلیلگر مسایل سیاسی در پاسخ به این سوال که نظام جمهوری اسلامی چه برنامه‌ای باید برای جلب نظر جریان منتقد که در هیچ دسته سیاسی حضور ندارند داشته باشد، می‌گوید: «باتوجه به اعتراضاتی که در ماه‌های اخیر در ایران مشاهده کردیم مشارکت در انتخابات آینده غیرقابل پیش‌بینی خواهد بود ولی توجه داشته باشید که رای‌گیری در همه کشورها مشارکت در انتخابات به کمتر از ۵۰ درصد می‌رسد ولی چون همواره حضور شهروندان با درصد بالا برای ایران مهم است، مشارکت پایین می‌تواند چالش برانگیز باشد. در مورد سوال شما باید بگویم که این طیف منتقد هنگامی که نماینده مورد نظرشان در انتخابات حضور ندارد برای نشان دادن نوعی نارضایتی رای ناخوانا به صندوق می‌اندازند و یا اینکه از اسامی که در انتخابات حضور ندارند استفاده می‌کنند که به هر حال رای مخدوش محسوب می‌شود. ولی در این مورد دلایل دیگر هم وجود دارد که می‌تواند حضور این طیف سیاسی را که البته مهم هم محسوب می‌شوند تحت تاثیر قرار می‌دهد.»

او در همین مورد و با اشاره به وضعیت اقتصادی ایران ادامه می‌دهد: «برکسی پوشیده نیست که مشکلات اقتصادی باعث خواهد شد که مشارکت در انتخابات کاهش چشگیری داشته باشد.

این موضوع را باید مدنظر قرار بدهید که احتمالا بخشی از این ضلع منتقد که مد نظر شما است در انتخابات حضور نخواهند یافت چون حالا در بین اقشار معترض حضور دارند. ولی همه تحلیل‌ها به هفته‌های نهایی بر می‌گردد. اگر در جیب مردم پول باشد و بتوانند احساس کنند که وضعیت اقتصادی بهبود پیدا کرده است قطعا برنامه‌‎ دیگری را شاهد خواهیم بود. موضوع دیگری که باید به آن اشاره کنیم به آزادی‌های اجتماعی باز می‌گردد که به‌نظر تا سال آینده که موعد انتخابات خواهد رسید حاکمیت تصمیم به افزایش این آزادی‌ها خواهد گرفت. این موضوع هم می‌تواند اقشار منتقد حاضر در چارچوب نظام را به انتخابات امیدوار کند و هم نظر ضلع منتقد را تغییر خواهد داد. ما حالا با نسل جوانی روبه‌رو هستیم که هیچ امیدی به انتخابات ندارند که باید به‌نوعی برای حضور آنها برنامه‌ریزی کرد.

بهبود وضعیت آزادی‌های اجتماعی و همینطور بهبود وضعیت جیب مردم می‌تواند جریان منتقد را به آینده ایران امیدوار کند.»

او با اشاره به حضور طیف‌های اصلی سیاسی ایران که می‌توانند درصد مشارکت شهروندان را تحت تاثیر قرار دهد اضافه می‌کند: «در ایران دو طیف کلی سیاسی داریم که بودن یا نبودنشان می‌تواند در میزان مشارکت و یا تعداد جریان منتقد تاثیر گذار باشد. توجه داشته باشید که هرگاه اصلاح‌طلبان در انتخابات حضور نداشتند هیجانی در کار نبود. اگر همه چهره‌هایی که مردم به آنان اقبال نشان می‌دهند بتوانند در کارزار انتخابات حضوری فعال داشته باشند، می‌توانیم شاهد کاهش تعداد آرای باطله باشیم و هم انتخابات پرشوری داشته باشیم. اگر اصلاح‌طلبان با رد صلاحیت گسترده روبه‌رو نشوند، در طیف منتقد شاهد کاهش خواهیم بود و هم انتخابات پرشورتری خواهید داشت.»

بیشتر بخوانید:

• احزاب اصلاح‌طلب، گامی برنداشته‌اند / حامیان روحانی و قالیباف چه خواهند کرد؟ / انتحابات مجلس دوازدهم، زیر سایه سنگین اعتراض‌های اخیر