فرجام «منصور»

تصویب لایحه قضاوت کنسولی و حق رسیدگی کنسولی به اتباع آمریکایی که به لایحه کاپیتولاسیون معروف شد و به دنبال آن حمایت از تبعید امام خمینی رهبر نهضت اسلامی به ترکیه چنان خون جوانان انقلابی و غیور هیات‌های موتلفه اسلامی را به جوش آورد که تصمیم به ادب کردن عامل این اقدامات یعنی حسنعلی منصور گرفتند.

به گزارش ایسنا، امروز اول بهمن، پنجاه و هشتمین سالروز اعدام حسنعلی منصور در سال ۱۳۴۳ است.

حسنعلی منصور از فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌های غرب و از پرورش یافتگان مکتب آمریکایی بود. او پسر رجبعلی منصور از اعضای لژ فراماسونری بیداری ایرانیان و هوادار و حامی انگلیس در ایران بود.

ریشه‌ها

پدرِ حسنعلی یک دوره از چهارم تیر ۱۳۱۹ تا پنجم شهریور ۱۳۲۰ در سال پایانی دوره سلطنت رضاشاه در ایران و یک دوره از هشتم فروردین ۱۳۲۹ تا پنجم تیر ۱۳۲۹ در دهه اول سلطنت محمدرضا شاه در ایران، نخست‌وزیر بود.

دوره صدارتش در دوره پهلویِ پدر، پای قوای متفقین که درگیر جنگ جهانی دوم بودند به ایران باز شد. قوای روس و انگلیس در این جنگ خانمان‌سوز ایران را به عنوان پل پیروزی مورد تاخت و تاز قرار دادند.

شخصیت‌های سیاسی و مردم عصرِ رضاشاه پهلوی، ورود قوای متفقین به خاک ایران در این جنگ را ناشی از بی‌کفایتی رجبعلی می‌دانستند، چون هیچ مقاومتی در برابر استدلال‌های سران روس و انگلیس برای ممانعت از ورود به ایران از خود نشان نداد. مردم او را مقصر می‌دانستند و کابینه‌اش هم نظر مساعدی درباره‌اش نداشت.

رضاشاه سه هفته قبل از اخراج از ایران حسنعلی را از صدارت برکنار کرد.

رجبعلی از مدیران ارشد وزارت امور خارجه و وزیر طرق و شوارع عصر پهلوی هم بود. او در این دوره با دریافت رشوه‌های سنگین از شرکتهای راه و ساختمان اروپایی امتیاز حضور آنها در ایران را صادر می‌کرد. رجبعلی در یکی از مهمترین پرونده‌های قضایی به دریافت رشوه ۱۵ هزار لیره‌ای از یک شرکت راه سازی سوئدی متهم شد و پرونده به دیوان عالی کشور ارجاع شد اما به دلیل کافی نبودن ادله و مستندات پرونده حکم برائت گرفت.

حسین فردوست در خاطراتش از او نوشت: «با شروع شکست آلمان‌ها در جبهه‌ها، رضاخان دستپاچه شد و منصورالملک را که از مهره‌های انگلیس به شمار می‌رفت، به جای متین دفتری نخست‌وزیر کرد. مذاکرات با متفقین، خصوصا انگلیسی‌ها را او انجام می‌داد.»

فاطمه، مادر حسنعلی نیز دختر حسن رییس ملقب به ظهیرالملک، جزو اولین زنان فارغ‌التحصیل مدرسه آمریکایی‌ها در ایران بود که بعدها به دلیل مدیر ارشد بودن پدرش در وزارت امور خارجه به عنوان ریاست اداره انگلیس در این وزارتخارجه منصوب شد.

خصوصیات منصور در اسناد ساواک