ژانر وحشت در «فجر»!/ مقادیری جن‌گیری با چاشنی خون و فریاد

به گزارش خبرنگار مهر، در دومین روز از چهل و یکمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر، نمایش «بیست و سومین جلسه جن‌گیری آنه میشل» به نویسندگی و کارگردانی مسعود احمدی از شیراز در ۲ نوبت ۱۷ و ۱۹ با مدت زمان ۸۵ دقیقه در تالار سایه مجموعه تئاتر شهر روی صحنه رفت.

این نمایش پیش از این در سال ۹۶ و مرداد ماه ۱۴۰۱ در شیراز به صحنه رفته بود که در اجرای مرداد ماه بهاره رهنما، ایوب آقاخانی، رامین راستاد، شیما پورسهم الدین، آرمیتا جمالی در نمایش به ایفای نقش پرداخته بودند.

«بیست و سومین جلسه جن‌گیری آنه میشل» براساس داستانی مستند و واقعی از زندگی دختری آلمانی به نام آنه‌لیز میشل نوشته شده است که پس از ورود به دانشگاه دچار حملات صرعی جنون‌آمیز می‌شود. برخلاف نظر پزشکان که بیماری او را نوعی پارانویا تشخیص می‌دهند خانواده وی که از کاتولیک‌های مذهبی بودند از درمان‌های پزشکی سرباز زدند و به توصیه یک کشیش آنه‌لیز را تحت‌نظر جن‌گیری کلیسای کاتولیک قرار دادند چون کشیش اعتقاد داشت که او توسط ارواح تسخیر شده است. درمان این دختر به وسیله جن‌گیری بیش از ۱۰ ماه به طول انجامید اما او در نهایت به دلیل عدم مراقبت‌های پزشکی و کم‌آبی درگذشت. والدین وی در دادگاه به قتل غفلت‌کارانه محکوم شدند.

مسعود احمدی براساس همین داستان واقعی که در سال ۱۹۷۵-۷۶ به وقوع پیوسته نمایشنامه «بیست و سومین جلسه جن‌گیری آنه میشل» را به نگارش درآورده است اثری که می‌توان آن را نمایشی در ژانر وحشت نامید که تا به حال کمتر در تئاتر ایران تجربه شده است. نمایش، تقابل ایمان و علم را به چالش می‌کشد و در حالی که به نظر می‌رسد کفه ترازو به نفع علم سنگینی می‌کند در نهایت این ایمان (بخوانید تفکرات مذهبی افراطی درباره حلول شیطان در جسم انسان) است که پیروز می‌شود و دخترک بیچاره تنها قربانی این تقابل است.

نمایش «بیست و سومین جلسه جن‌گیری آنه میشل» با وجود تلاش کارگردان برای اجرای نمایشی در ژانر وحشت به دلیل امکانات محدود در نورپردازی و دکور، نمایشنامه کم مایه، دیالوگ‌های ناپخته و بازی‌های تصنعی و تپق‌های پی‌درپی برخی از بازیگران و فریادهایی که نفس نمایش را می‌گرفت، نتوانست موفق عمل کند و برخی صحنه‌ها که قرار بود تماشاگر را به وحشت بیاندازد، موجب خنده آن‌ها می‌شد.

در برخی صحنه‌ها به دلیل عمق میدان کم و فاصله اندک بازیگران با تماشاگرانی که در ردیف جلوی تالار سایه نشسته بودند و شامل داوران بخش بین‌الملل هم می‌شدند، افکت‌ها و تمهدیداتی مانند بیرون ریختن خون از دهان یا پرتاب ظرف غذا موجب تاثیر نامناسبی بر تماشاگران ردیف اول و دوم می‌شد که در مواقعی هم می‌توانست خطرساز باشد.

در دنیای واقعی آنه‌لیز به دلیل ضعف و گرسنگی شدید و کم‌آبی که در طول نزدیک به ۱۱ ماه جن‌گیری تجربه کرده بود جان خود را از دست داد اما در اجرا بازیگری که برای نقش آنه انتخاب شده است از لحاظ ظاهری شباهتی به دختری که در زمان مرگ وزنش به ۳۰ کیلوگرم رسیده بود، ندارد. البته مشخص است که یکی از دلایل انتخاب شیما پورسهم‌الدین برای ایفای این نقش، توانایی‌های فیزیکی و انعطاف‌پذیری بدنی وی برای ایفای نقش دختری جن‌زده بوده است؛ رفتارهایی که در برخی مواقع قرار است یادآور فیلم «جن‌گیر» ویلیام فریدکین باشد.

این اثر نمایشی برای اجرا در بخش بین‌الملل جشنواره تئاتر فجر انتخاب شده است در حالی که نمایش فاقد بالانویس بود و داوران با همراهی مترجم و نوشته‌ای که به انگلیسی درباره خلاصه داستان نمایش روی کاغذی نوشته شده و در اختیارشان قرار گرفته بود باید متوجه داستان نمایشی می‌شدند که قرار است، داوری‌اش کنند. حتی بالانویس نهایی نمایش هم که سرنوشت شخصیت‌ها را توضیح می‌داد به زبان فارسی در معرض دید مخاطبان قرار می گرفت.

کوروش زارعی دبیر این دوره از جشنواره که به صورت ایستاده مشغول تماشای این اثر نمایشی بود بعد از پایان نمایش به رسم ادب یک جعبه شیرینی و دسته گل را به گروه تقدیم کرد که به نظر می‌رسد این قدردانی برای همه نمایش‌های بخش بین الملل انجام می‌شود.

شیما پورسهم‌الدین، مجید یزدان‌شناس، امین دولت‌خواه، سحر عباسی و آرمیتا جمالی در نمایش «بیست و سومین جلسه جن‌گیری آنه میشل» به ایفای نقش می پرداختند.