مفتون امینی؛ برگزیده، داور و منتقد جشنواره شعر فجر

نخستین جشنواره شعر فجر با همه حرف و حدیث‌هایی که از قبل برگزاری آن مطرح بود، در سال ۱۳۸۵ برگزار شد. بعد از برگزاری برخی از شاعران با گوشزدکردن ایرادهایی که داست، مثبت و خوب ارزیابی می‌کردند یا کسانی مانند منوچهر احترامی معتقدند بودند، جشنواره شعر فجر به‌عنوان تجربه اول، بیش‌تر تجلیل و تکریم شعر بعد از انقلاب بود.

اما برسیم به جشنواره دوم، تابستان ۱۳۸۶ اعلام شد اولین جشنواره‌ شعر فجر با حمایت دفتر شعر و موسیقی برگزار و به‌دنبال جدا شدن این مسؤول برگزاری این جشنواره، معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی خواهد بود. اما معاون فرهنگی در آبان همان سال از احتمال برگزار نشدن دومین دوره جشنواره فجر خبر داد و گفت البته قرار نیست جشنواره متوقف شود اما در نهایت دی‌ماه جشنواره شعر فجر فراخوان داد و محمود اکرامی‌فر هم دبیر دومین جشنواره‌ی شعر فجر شد.

جشنواره دوم هم خالی از حاشیه نبود مثلا در یکی از استان‌ها داور به عنوان برگزیده معرفی شد!

در دومین دوره در میان برگزیدگان اسامی چون احمدرضا احمدی، مفتون امینی، محمدباقر کلاهی اهری، گروس عبدالملکیان، منوچهر احترامی، ناصر کشاورز، بیوک ملکی، یوسفعلی میرشکاک، احمد عزیزی و... به چشم می‌خورد.

در بخش کافه خاطره قصد داریم، مروری از حضور برخی از شاعران در این جشنواره و حرف‌هایشان داشته داشته باشیم.

مفتون امینی، شاعر پیشکسوت «یدالله مفتون امینی» متولد ۲۱ خرداد سال ۱۳۰۵ در شهرستان شاهین‌دژ (آذربایجان غربی) بود که دهم آذرماه ۱۴۰۱ از دنیا رفت، یکی از شاعرانی است که نامش در دوره‌های مختلف جشنواره به چشم می‌خورد:

در دومین دوره جشنوراه بین‌المللی شعر فجر که سال ۱۳۸۶ برگزار شد؛ احمدرضا احمدی، مفتون امینی، حسین مهدوی (م. مؤید) و محمدباقر کلاهی اهری در بخش آزاد، کشور: به عنوان افراد برتر معرفی شدند.

او پس از انتخاب به عنوان یکی از برگزیدگان این جشنواره را یک جشنواره تقدیری خواند و گفت: در سرزمینی که افتخارش ادبیات و شعر است، انتظار می‌رفت در برنامه‌ ملی و سراسری شعر از استادان دانشگاه، نویسندگان، هنرمندان و نخبگان دعوت شود و تنها شاعران نباشند که حضور دارند. ضرورت دارد استادان و نخبگان رشته‌های مختلف علوم انسانی و هنر به چنین برنامه‌ای دعوت شوند.

او از تفکیک نکردن شاعران حرفه‌ای و پرآوازه با شاعران جوان‌تر و تازه‌کار به عنوان نقطه‌ی ضعف جشنواره یاد کرد و افزود: گروهی هستند که معروف‌اند و بی‌جهت هم معروف نشده‌اند. کسانی‌ مانند: احمدرضا احمدی، عبدالجبار کاکایی، علی موسوی گرمارودی و... شایسته‌ این تقدیر و تشویق بودند. در مقابل، عده‌ی زیادی بودند که برای تشویق و انگیزه ‌دادن، به آن‌ها جایزه دادند و ضرورت دارد این دو از هم تفکیک شوند.

مفتون امینی با بیان این‌ مطلب که جشنواره‌ شعر فجر فراگیر بود و دیدگاه‌های مختلفی را دربر می‌گرفت، متذکر شد: البته این همه‌ ظرفیت شعر ما نبود و در جشنواره‌ها و کنگره‌ها و این جشنواره، شعر کلاسیک نباید فراموش شود؛ اما اکنون متأسفانه حتا شعر نیمایی را هم درنظر نمی‌گیرند؛ درحالی‌که همه‌ مردم شعر کلاسیک را دوست دارند و دیوان شاعران بزرگ را در خانه‌های‌شان دارند و همین‌طور شاعران نوگرایی را که غزل، مثنوی و قصیده می‌گویند، دوست دارند؛ بنابراین ضرورت دارد به شعرهای کلاسیک توجه بیش‌تری شود و سهم شعر کلاسیک و نیمایی به درستی ادا شود و از سویی نیز به بخش آزاد جشنواره توجه بیش‌تری شود.

مفتون امینی فعالیت بخش بین‌الملل جشنواره‌ شعر فجر را ضعیف ارزیابی کرد و افزود: این‌طور که از میهمانان برمی‌آمد، بیش‌تر آن‌ها از جغرافیای فارسی‌زبان بودند؛ اما ضرورت دارد، شاعران فارسی‌گوی سراسر جهان را به جشنواره دعوت کنند. با توجه به این‌که امکان برگزاری همه‌ی بخش‌های جوان یا بین‌المللی و استانی و... به نحوی مطلوب کاری دشوار است، از این‌رو ضرورت دارد هر سال به یک بخش، توجه ویژه‌ای شود.

امینی در دوره سومین و چهارم جشنواره‌ بین‌المللی شعر فجر در داوری بخش شعر نیمایی و سپید حضور داشت و می‌گفت: جشنواره‌ شعر فجر به نسبت دیگر جایزه‌ها کم‌ غرض و مرض‌تر است و در داوری‌ها هیچ اعمال‌ نظری از سوی شورای سیاست‌گذاری جشنواره صورت نگرفته است.

او البته با بیان این‌که به انجام داوری رغبتی نداشته، گفت: اوقتی اشتیاق و توجه جوانان را دیدم که علاقه‌مند بودند یک شاعر پیشکسوت شعرشان را داوری کند، این مسأله را پذیرفتم. برگزارکنندگان جشنواره به سراغ من آمدند و خواستند در داوری جشنواره شرکت کنم. بنده داور بخش فینال بودم و شعرها را به خانه می‌آوردم و بررسی می‌کردم و رأ‌یم را اعلام می‌کردم و از نظر دیگر داوران اطلاعی نداشتم. طبیعی است که وقتی پنج داور یک اثر را بررسی می‌کنند، رأی یک یا دو داور تحت‌الشعاع آرای اکثریت قرار گیرد اما به اعتقاد من، داوری‌ها منصفانه بود و سعی شد که با نهایت دقت و انصاف و امانت، با آثار شاعران برخورد شود؛ از این‌رو هیچ‌کس غیر از داوران در داوری و بررسی آثار اعمال‌ نظر نکرده است و این نبوده که از بیرون به ما چیزی تلقین شود.

در ادامه برگزاری جشنواره‌ها فجر و در هشتمین دوره اعلام شد مفتون امینی شعرخوانی خواهد کرد اما او با تکذیب این موضوع گفت: «نه تنها آن را تکذیب بلکه یادآوری می‌کنم این‌گونه استفاده از نام شاعران را تکرار نکنند.»

در دهمین دوره هم کتاب «سپیدخوانی روز» مفتون امین را جزو نامزدهای شعر بزرگسال اعلام کردند، در حالی که در این دوره کتابی در بخش شعر بزرگسال برگزیده نشد و غزل‌های «پری‌خوانی» سروده امیرحسین اللهیاری و «سکته سوم» سروده غلامرضا بروسان شاعر فقید به عنوان اثر تقدیری معرفی شدند.

۵۷۲۴۵