پاتریک مودیان؛ کم گوی و گزیده گوی

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از اکتوالیته، پاتریک مودیانو ۵۰ سال است که می‌نویسد. نوشته‌هایش را خط می‌زند و دوباره می‌نویسد و باز خط می‌زند. آن قدر این کار را می‌کند تا دیگر نتواند چیزی به آن اضافه یا از آن کم کند. او به همین ترتیب رمان‌هایی کوتاه، معمایی، مبهم و زیبا خلق می‌کند.

برنده نوبل ادبیات سال ۲۰۱۴ در جدیدترین کتابش «شوروس» [منطقه‌ای در شمال فرانسه] از هنر سکوت می‌گوید و ادبیات را چنین هنری می‌خواند.

بهترین راه برای تصور کردن رمان‌های مودیانو برای کسی که آنها را نخوانده است، تماشا کردن نقاشی‌های سامپه [تصویرگر کتاب‌های «نیکلا کوچولو»] است. ژان ژاک سامپه که سال ۲۰۲۲ درگذشت؛ آن هم چند روز قبل از رسیدن به ۹۰ سالگی، با آثار پرلطافتش معرف طراوت، معصومیت و سادگی بزرگانه بود و هر بار به مخاطبش چیزی جدید نشان می‌داد و همیشه یک رویا داشت. مودیانو همان سامپه دنیای ادبیات است.

پاتریک مودیانو از اولین رمانش که سال ۱۹۶۸ منتشر شد فضایی را خلق کرد که هرگز به آن خیانت نکرد؛ فضای مه‌آلود کناره‌های رود سن را. خیابانی که به میدانی کوچک باز می‌شود. آدرسی که تصادفی پیدا می‌شود و نام‌هایی که در دفترچه تلفن بودند و فراموش کرده بودیم و دری از دنیای مدفون را به رویمان باز می‌کردند. او پدری است که دوست داشتیم داشته باشیمش، مادری که هزار کار داشت و فرزندی که درست در آستانه جنگ بود یا در سال‌های پس از جنگ.

مودیانو سال ۱۹۴۵ در پاریس به دنیا آمد و همیشه یک پاریسی از پاریس ماند! او بیش از ۷۰ سال است که در این شهر پرسه می‌زند؛ کمی شبیه یک بازپرس پلیس و گویی در تمام زندگی داشته درباره خود ما تحقیق می‌کرده است؛ در مورد آن زندگی‌هایی که می‌توانستند مال خود ما باشند. او با تفکر ما بازی می‌کند تا نشانمان دهد هیچ چیز مطلق نیست و آنها که به دنبال وضوح کامل هستند همیشه از نتیجه کار مبهوت می‌شوند.

نگاه مودیانو به شهر و مردم همیشه نگاه یک کودک است و از راه پرسش کردن به درکی می‌رسد که شبیه هیچکس دیگری نیست و از اینجاست که داستان اختراع می‌شود. او در «شوروس» از عادت زندگی در مرز باریکی بین رویا و واقعیت می‌نویسد و از چیزهایی می‌نویسد که می‌توانستند رخ دهند و زندگی شما را به چیزی دیگر بدل کنند. همین سبک یک موسیقی فراموش نشدنی است که جایزه نوبل ادبیات را برایش به ارمغان آورد.

او باور دارد که وجود ما از افرادی تشکیل شده که با آنها ملاقات می‌کنیم، آنها را دوباره می‌بینیم، آنهار ا گم کرده‌ایم و دوباره ظاهر می‌شوند. افرادی که مطمئنیم برای همیشه در زندگی‌مان می‌مانند اما این طور نمی‌شود و البته افرادی که همیشه با ما خواهند بود.

از همین رو او در رمان «برای آنکه در محله گم نشی» می‌نویسد: کسانی که به سختی می‌شناسیم‌شان گاهی اوقات نقش مهمی در زندگی ما دارند و در سخنرانی خود در آکادمی سوئد یادآوری می‌کند که خواننده بیشتر از خود نویسنده درباره کتاب می‌داند.

مودیانو در «شوروس» می‌نویسد: ۵۰ سال بعد شما یک پانوراما از زندگی‌تان دارید. وی در این رمان که درباره مردی است که سال‌ها به عقب برمی‌گردد تا بتواند رازهای مبهم دوران کودکی را روشن کند، از خاطرات کودکی گمشده می‌نویسد و در تلاش است تا همه سیگنال‌ها و تماس‌هایی را که ریشه در ۵۰ سال گذشته دارند مرتب کند و به یک رشته مشترک دست یابد. در این هزارتوی عاشقانه که به اواسط دهه ۱۹۶۰ بازمی‌گردد از مرد جوانی می‌نویسد که به نظر می‌رسد با شبکه‌ای زیرزمینی و حتی خطرناک مواجه شده و درمی‌یابد خواب زمستانی همین بود.

«شوروس» پاییز ۲۰۲۱ توسط انتشارات گالیمار منتشر شد و نویسنده ۷۷ ساله پس از آن هنوز کتابی منتشر نکرده است.

او خالق رمان‌های متعددی است که بیشترشان به فارسی ترجمه و منتشر شده‌اند.